Από που προήλθε και τι σημαίνει η φράση «Χρωστάω της Μιχαλούς»;
Εσύ το ήξερες;
Η φράση «Χρωστάω της Μιχαλούς» αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά ρητά της ελληνικής γλώσσας, το οποίο με τα χρόνια έχει ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό τόσο στο λεξιλόγιο όσο και στην κουλτούρα μας. Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε κάποιον που μάλλον χρωστάει πολλά, κυρίως χρήματα, και μάλλον σε πολλούς.
Παρόλα αυτά η προέλευση της εν λόγω φράσης για πολλούς παραμένει άγνωστη.
Και η αλήθεια είναι ότι η ιστορία της δεν έχει διευκρινισθεί επίσημα.
Η επικρατέστερη άποψη
Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, η οποία πηγάζει από το βιβλίο «Λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις» του Τάκη Νατσούλη, η φράση «Χρωστάει της Μιχαλούς» έχει τις ρίζες της στο Ναύπλιο, κατά τα χρόνια του Όθωνα.
Έτσι, μετά την Απελευθέρωση, σε κάποιο σοκάκι του Ναυπλίου βρισκόταν η ταβέρνα της Μιχαλούς, η οποία εκμεταλλεύτρια καθώς ήταν, έκανε πίστωση στους πελάτες της για ένα ορισμένο διάστημα.
Μέχρι εδώ καλά.
Σε περίπτωση, ωστόσο, που ο πελάτης δεν ήταν συνεπής και δεν ξεχρέωνε τα χρωστούμενα μετά την παρέλευση της προθεσμίας, η Μιχαλού λέγεται ότι τον εξεφτέλιζε κυριολεκτικά με βρισιές και όλα τα παρεπόμενα.
Ένας τέτοιος πελάτης ήταν και κάποιος ευσυνείδητος, ο οποίος όμως, αδυνατώντας να βρει χρήματα να εξοφλήσει τη Μιχαλού, γύριζε μέρα και νύχτα στους δρόμους παραμιλώντας και όταν κάποιος περαστικός ρωτούσε τους τριγύρω τι έχει αυτός ο άνθρωπος, οι άλλοι απαντούσαν «Αυτός χρωστάει της Μιχαλούς» (Νατσούλης, σελ. 99-100).
Η άλλη εκδοχή
Υπάρχει, ωστόσο, και άλλη εκδοχή, εκείνη του Νίκου Σαραντάκου, ο οποίος διατείνεται ότι η φράση είναι παλαιότερη και τεκμηριώνει την άποψή τους ως εξής:
Στην κωμωδία «Κορακιστικά» του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού, αναφέρεται η φράση:«Φρόνιμμα το λέσι στον τόπον μου στη Χχιο, το πως οι Γραμματισμένοι χρωστούσι της Μιχαλλούς». Δηλαδή, η έκφραση «χρωστάω της Μιχαλούς» ήταν παροιμιακή στη Χίο, τότε που γράφτηκαν τα Κορακιστικά… Πριν από το 1812!
Άρα, ακόμα κι αν υπήρχε Μιχαλού ταβερνιάρισσα στο μετεπαναστατικό Ανάπλι, σαφώς δεν είναι αυτή που έγινε αιτία να γεννηθεί η φράση «χρωστάει της Μιχαλούς», αφού, όπως είδαμε, η φράση εμφανίζεται σε κείμενο του 1812 και πολύ μακριά από την Πελοπόννησο.
Τι σημαίνει η έκφραση «Χρωστάω της Μιχαλούς»;
Αν και νομίζω πως πλέον εμείς τη φράση τη χρησιμοποιούμε, όπως προείπαμε, για κάποιον που χρωστάει πολλά, η έκφραση «Χρωστάει της Μιχαλούς» τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει σημασία. Σύμφωνα με όλα τα λεξικά σημαίνει ότι κάποιος δεν είναι στα καλά του, ότι είναι τρελός.
Ο Νίκος Σαραντάκος αναφέρει:
«Στα βουλγάρικα υπάρχει ολόιδια έκφραση! Συγκεκριμένα, η έκφραση имам да давам на Михаля (κατά λέξη «χρωστάω στον Μιχάλη»), σημαίνει ό,τι και η δικιά μας «χρωστάω της Μιχαλούς», δηλαδή δεν είμαι στα καλά μου, κάπου χάνω, μου έχει λασκάρει η βίδα. Το λεξικό όπου βρήκα τη λέξη σημειώνει ότι η βουλγαρική έκφραση προέρχεται από τα ελληνικά, χωρίς να δίνει άλλα στοιχεία. Παρ’ όλες τις αβεβαιότητες, η πεποίθησή μου είναι ότι αρχική μορφή της έκφρασης, είτε στα ελληνικά είτε στα βουλγάρικα, ήταν η «χρωστάει στον Μιχάλη» και ότι η σημασία «Μιχάλης = ο ελαφρόμυαλος» προϋπήρχε. Και όποιος χρωστάει στον ελαφρόμυαλο, εύλογα είναι δυο φορές ελαφρόμυαλος. Όπερ έδει δείξαι, θαρρώ, και μπορούμε να ξεχάσουμε την εκδοχή της ταβερνιάρισσας από τ’ Ανάπλι».
Aκολουθήστε μας στo Google News
