«Όλοι με είχαν ξεγραμμένο»: 13 χρόνια από τον θάνατο του Δημήτρη Μητροπάνου – Η ζωή, το τραγούδι και προσωπικότητα που ποτέ δεν ξεχάστηκε
Σαν σήμερα (17/4) «έφυγε» από τη ζωή ο Δημήτρης Μητροπάνος
Δεν χρειάστηκε ποτέ να φωνάξει για να ακουστεί. Και ίσως και αυτός είναι ένας – από τους πολλούς λόγους – που τον έκανε τόσο ξεχωριστό. Ο Δημήτρης Μητροπάνος, με μια φωνή που έμοιαζε να κουβαλά τον πόνο και την περηφάνια ενός ολόκληρου λαού, δεν ήταν απλώς τραγουδιστής – ήταν και θα είναι κομμάτι της ψυχής μας.
Σαν σήμερα, στις 17 Απριλίου το 2012, η Ελλάδα έσκυψε το κεφάλι. Ο Μητροπάνος είχε φύγει. Όχι όμως κι η φωνή του. Αυτή έμεινε πίσω. Να μας κρατάει συντροφιά. Να μας πονάει γλυκά. Να μας θυμίζει ποιοι είμαστε. Παράλληλα, δείτε εδώ τα σημαντικότερα γεγονότα που έγιναν σαν σήμερα, 17 Απριλίου.
Τα Τρίκαλα, η οικογένεια και τα παιδικά χρόνια
Γεννήθηκε στα Τρίκαλα, στην Αγία Μονή, στις 2 Απριλίου 1948. Από μικρός έμαθε τι σημαίνει δυσκολία. Ο πατέρας του έφυγε νωρίς για τη Ρουμανία, αφήνοντας πίσω του ένα παιδί που έπρεπε να μεγαλώσει γρήγορα. Δούλευε, βοηθούσε στο σπίτι, πάλευε. Αλλά δεν παραπονιόταν. Δεν ήταν ποτέ του «παραπονιάρης» ο Μητροπάνος.
«Δεν ήθελα να γίνω τραγουδιστής. Μου άρεσε όμως το τραγούδι και να τραγουδάω. Ήθελα να γίνω αρχιτέκτονας αλλά δεν γινόταν λόγω συνθηκών. Πατέρας δεν υπήρχε και έπρεπε να πηγαίνω στο σχολείο και να δουλεύω για να βοηθάω τη μάνα και την αδελφή μου. Ήμασταν φτωχοί, αλλά η φτώχεια μας δεν φαινόταν, γιατί στη συνοικία μας στα Τρίκαλα ήταν όλοι το ίδιο. Πέρασα όμορφα παιδικά χρόνια. Έχω ακόμη κολλητούς φίλους από εκείνα τα χρόνια» είχε δηλώσει σε μια του συνέντευξη.
Το τραγούδι δεν ήρθε σαν φιλοδοξία – ήρθε σαν διέξοδος. Μια φωνή που δεν την είχε ζητήσει, αλλά την κουβαλούσε. Κι όσοι τον άκουγαν, έλεγαν το ίδιο: «Αυτό το παιδί, κάτι έχει…»
Έφηβος ακόμα, στα 16 του, κατεβαίνει στην Αθήνα. Τίποτα δεν είναι εύκολο. Αλλά τίποτα δεν μπορεί και να τον σταματήσει. Η ζωή του αλλάζει όταν γνωρίζει τον Μπιθικώτση – αυτόν τον σπουδαίο δάσκαλο, που τον ξεχωρίζει από την πρώτη στιγμή. Η Columbia του ανοίγει τις πόρτες. Το πρώτο του τραγούδι ήταν με τον Μίκη Θεοδωράκη.
Και ήταν μόλις η αρχή. Αλλά από το πρώτο ξεκίνημα φαινόταν πως αυτός ο άνθρωπος δεν θα είναι «ένας ακόμα τραγουδιστής». Θα είναι κάτι παραπάνω.
Ο ερμηνευτής που δεν έπαιξε ποτέ του «ρόλο»
Οι δεκαετίες περνούν και η φωνή του γίνεται η φωνή του κόσμου. Συνεργάζεται με τον Ζαμπέτα.
«Έχω πει ότι χρωστάω μόνο στον Γιώργο Ζαμπέτα. Αυτός μου έδωσε τα πρώτα μου τραγούδια και από αυτόν διαμορφώθηκε η στάση μου απέναντι σε οτιδήποτε· ήταν κανονικός άνθρωπος, χωρίς το μυαλό πάνω από το κεφάλι. Το βασικό που έλεγε ήταν: «Σβήσαν τα φώτα; Να είσαι κανονικός άνθρωπος». Βασίστηκα σε αυτό και απ’ ό,τι πιστεύω δεν την ψώνισα.»
Οι πρώτες μεγάλες επιτυχίες έρχονται. Αλλά ακόμα κι όταν ήρθαν τα χειροκροτήματα, εκείνος δεν άλλαξε. Άλλωστε, δεν του άρεσε να «φαίνεται», του άρεσε να τραγουδά. Και τραγουδούσε όπως λίγοι. Με αυτή τη φωνή, την ξερή και βαθιά, τη δωρική. Μια φωνή που δεν προσπαθούσε να εντυπωσιάσει, αλλά να συγκινήσει. Κι αυτό έκανε.
Όταν η ψυχή συναντά τη μουσική
Οι συνεργασίες του είναι ιστορία από μόνες τους. Θάνος Μικρούτσικος, Άλκης Αλκαίος, Λοΐζος, Τόκας, Κραουνάκης… όλοι ήθελαν να γράψουν για τη φωνή του. Γιατί ήξεραν ότι ό,τι κι αν του έδιναν, θα το μετέτρεπε σε εμπειρία, θα του έδινε ζωή, σάρκα και οστά.
«Όλα αυτά που έχω κάνει τα 45 χρόνια που είμαι στο τραγούδι επιλογές μου ήταν και τις αγαπάω όλες. Καλύτερες δουλειές σε όλα αυτά τα χρόνια ήταν με τον Δήμο Μούτση ο «Άγιος Φεβρουάριος», που έκανα στην αρχή της καριέρας μου, και μετά με τον Θάνο τον Μικρούτσικο “Στου αιώνα την παράγκα”» ανέφερε σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις.
Το 1996, κυκλοφορεί το «Στου αιώνα την παράγκα». Ένας δίσκος σταθμός. «Ρόζα», «Πάντα γελαστοί»… Τραγούδια που ήταν σα να βγήκαν από μέσα μας. Μας έδωσε τραγούδια να πονάμε, να αγαπάμε, να αντέχουμε.
Ο Δημήτρης Μητροπάνος ήταν από τους πιο σεμνούς καλλιτέχνες που γνώρισε η χώρα. Δεν τον ενδιέφερε το lifestyle. Δεν φωτογραφήθηκε ποτέ για εξώφυλλα περιοδικών, δεν έδωσε τροφή στα media. Ήθελε μόνο να τραγουδά.
«Αν όλα τα κάνεις φόρα παρτίδα, δεν έχεις κανέναν λόγο να φοβάσαι τις κακές γλώσσες. Και δεν ήμουν κανένα παιδάκι κλεισμένο στο σπίτι του. Κάθε βράδυ ξενύχταγα μέχρι τις επτά και οχτώ η ώρα το πρωί. Δεν υπήρχε σκυλάδικο που να μην έχω γυρίσει. Μέχρι να παντρευτώ και να κάνω τα παιδιά μου ήμουνα σκορποχώρι. Χέστηκα! Ας με πούνε και «σκυλά». Δεν με αφορά, ξέρω πολύ καλά ποιος είμαι. Μου άρεσε να ξενυχτάω, να πίνω. Εκεί μέσα μεγάλωσα.» Αγαπούσε τη γυναίκα του, τα παιδιά του, τους φίλους του. Έπινε το κρασί του με καλή παρέα, άκουγε μπουζούκι, γελούσε. Ένας κανονικός άνθρωπος. Μα σπάνιος.
Είχε κάνει δυο γάμους, ο πρώτος με τη Φανή Σταμάτη, κόρη του πρώην βουλευτή και υπουργού της ΕΡΕ και της ΝΔ, Γεωργίου Σταμάτη, και ο δεύτερος με τη Βένια Μητροπάνου, με την οποία απέκτησε δύο κόρες, την Αναστασία και τη Μυρσίνη.
«Γνωριστήκαμε πριν από 25 χρόνια , όταν άλλαξα εταιρία και πήγα στη Minos. Έκανε δημόσιες σχέσεις και μάλιστα δεν με πολυσυμπαθούσε. Εγώ, όμως, επέμεινα και είπα «που θα πάει θα με συμπαθήσει». Τι να κάνουμε δεν ήμουν ο τύπος της» είχε δηλώσει για τη σύζυγο και μητέρα των παιδιών του.
Στις συναυλίες του, ο κόσμος δεν φώναζε. Τον άκουγε. Σιωπηλός. Ένιωθες ότι όλοι κρατούσαν την ανάσα τους. Ήταν κάτι ιερό. Κι όταν τραγουδούσε ζεϊμπέκικα, «έδενε» ο πόνος με την περηφάνια. Δεν χόρευε, αλλά όποιος τον άκουγε, ένιωθε ότι κάπου μέσα του κάτι έπαιρνε «φωτιά» κάθε φορά που ερμήνευε. Ή έστω λύγιζε λίγο.
Η σιωπή της 17ης Απριλίου
Ήταν πρωί, 17 Απριλίου 2012. Η είδηση πέρασε σαν μαχαίρι: Ο Δημήτρης Μητροπάνος «έφυγε».
Νωρίτερα, είχε μεταφερθεί στο Νοσοκομείο Υγεία με οξύ διαρροϊκό σύνδρομο και εμετούς. Εκεί εμφάνισε πνευμονικό οίδημα και μεταφέρθηκε στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή στις 11:00 το πρωί.
Ήταν μόλις 64. Είχε ακόμα να δώσει, αλλά ίσως είχε ήδη πει όλα όσα έπρεπε να πει. Όσα έπρεπε να ακουστούν. Ο κόσμος τον αποχαιρέτησε με λουλούδια, τραγούδια και σιωπή. Γιατί όταν φεύγει ένας τέτοιος άνθρωπος, τι περισσότερο μπορείς να πεις;
Μια κληρονομιά που δεν ξεθωριάζει
Δέκα και πλέον χρόνια μετά, τα τραγούδια του ακούγονται σαν να γράφτηκαν χθες. Και ίσως γράφονται ξανά, κάθε φορά που ένας άνθρωπος πονά ή ερωτεύεται και βάζει να ακούσει «Για να σ’ εκδικηθώ». Ο Μητροπάνος είναι ακόμα εδώ. Στο ραδιόφωνο, στα αυτοκίνητα, στα ζεϊμπέκικα που χορεύονται με μάτια χαμηλωμένα. Δεν έφυγε ποτέ.
Ο Δημήτρης Μητροπάνος δεν ήθελε να γράψουν για αυτόν μεγάλα λόγια. Γι’ αυτό κι αξίζει κάθε λέξη. Ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε την Ελλάδα, το τραγούδι, τους ανθρώπους. Κι αυτοί τον αγάπησαν πίσω. Κι όμως, ήταν κάτι πολύ περισσότερο. Ήταν παρηγοριά. Ήταν ήθος. Ήταν αξιοπρέπεια.
Αν τον θυμόμαστε, είναι γιατί δεν θέλουμε να ξεχάσουμε ποιοι είμαστε όταν ακούμε ένα καλό ζεϊμπέκικο, όταν έχουμε την ανάγκη να ξεφύγουμε, να χαθούμε σε σκέψεις και όνειρα μακρινά.
Γιατί ο Μητροπάνος δεν τραγούδησε απλώς τη ζωή μας. Την τίμησε.
