Χωρίς να το περιμένει κανείς: Το ΔΝΤ πρόσφερε τη μεγαλύτερη ανάσα στην ελληνική οικονομία

Με τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη να αναμένεται να επιτύχει τον στόχο του 2% με βιώσιμο τρόπο κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2025, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προτείνει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να μειώσει το επιτόκιο καταθέσεων στο 2% το καλοκαίρι και να το διατηρήσει σε αυτό το επίπεδο, εφόσον δεν προκύψουν σημαντικοί νέοι κλυδωνισμοί, μετά το «μπλόκο» που υψώθηκε στην Ελλάδα.

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου σχετικά με τις προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονομίας, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εαρινής συνόδου του ΔΝΤ, ο διευθυντής του για την Ευρώπη, Άλφρεντ Κάμερ, σημείωσε ότι η ταχύτερη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στον στόχο οφείλεται στη μείωση των τιμών ενέργειας και στη χαμηλότερη ζήτηση, εν μέρει λόγω του εμπορικού πολέμου των ΗΠΑ.

Ωστόσο, οι αυξημένοι αμερικανικοί δασμοί και η αβεβαιότητα που περιβάλλει την εμπορική πολιτική παραμένουν απειλές, με τους κινδύνους για την οικονομική ανάπτυξη στην Ευρώπη να παραμένουν πτωτικοί. Ο κ. Κάμερ υπογράμμισε ότι η Ευρώπη οφείλει να ενισχύσει το αναπτυξιακό της δυναμικό μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και μίας ισορροπημένης οικονομικής πολιτικής.

Αισιόδοξες προοπτικές για την ανάπτυξη δημιουργούν η πτώση των τιμών ενέργειας και η αύξηση των αμυντικών δαπανών, ιδιαίτερα μέσω επενδύσεων όπως το γερμανικό πρόγραμμα υποδομών ύψους 500 δισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η επίδραση αυτών των πρόσθετων δαπανών στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης εκτιμάται σε 0,1% για το 2025 και 0,2% για το 2026.

«Οι κίνδυνοι στην ανάπτυξη είναι καθοδικοί καθώς οι εμπορικές εντάσεις και η αβεβαιότητα μπορεί να επιδεινωθούν περαιτέρω. Οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες μπορούν να γίνουν πιο σφιχτές και – παρά το γεγονός ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα εμφανίζεται γενικά ανθεκτικό – μπορούν να υπάρξουν πιέσεις», σύμφωνα με το Ταμείο.

Σημειώνεται ότι την περασμένη Τρίτη (22/4), το Ταμείο αναθεώρησε πτωτικά τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη της Ευρωζώνης, λόγω του εμπορικού πολέμου που κήρυξε ο Ντόναλντ Τραμπ. Ειδικότερα, οι νέες προβλέψεις του είναι 0,8% για το 2025 και 1,2% για το 2026, αμφότερες κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερες σε σχέση με τις προβλέψεις του Ιανουαρίου. Για την Ελλάδα, το ΔΝΤ προβλέπει ανάπτυξη 2% φέτος και 1,8% το 2026.

Οι πολιτικές που προτείνει το ΔΝΤ

Τι είδους πολιτικές θα πρέπει να εφαρμόσει η Ευρώπη για να ξεπεράσει αυτές τις ταραγμένες εποχές και να διασφαλίσει το μέλλον;

Πρώτον, σημειώνει το Ταμείο, η Ευρώπη θα πρέπει να επιδιώξει περισσότερο και όχι λιγότερο εμπόριο.

• Η διατήρηση ανοικτών εμπορικών διαύλων είναι καίριας σημασίας λόγω της ουσιαστικής τους συμβολής. Η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να επεκτείνει το δίκτυο συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, ενισχύοντας τη θέση της στο παγκόσμιο εμπόριο.
• Για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που προκύπτουν από τις εμπορικές εντάσεις, η στήριξη προς βιώσιμες επιχειρήσεις με στόχο την απορρόφηση των δασμολογικών πιέσεων πρέπει να είναι προσωρινή, στοχευμένη και απολύτως αναγκαία. Παράλληλα, η Ευρώπη οφείλει να προστατεύει τους πολίτες της χωρίς, όμως, να εμποδίζει τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία.
• Επιπλέον, απαιτείται προσεκτική αξιολόγηση των επιπτώσεων από μια πιθανή εκτροπή του εμπορίου. Οι υψηλοί δασμοί μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας ενδέχεται να αυξήσουν τις κινεζικές εξαγωγές προς την Ευρώπη. Σύμφωνα με τις προκαταρκτικές εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι εισαγωγές από την Κίνα θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά περίπου 0,25% του ΑΕΠ της ΕΕ σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
• Η εκτροπή αυτή πιθανότατα θα μειώσει το κόστος των εισροών για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και θα επιφέρει οφέλη στους καταναλωτές μέσω χαμηλότερων τιμών. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές εξαγωγές αναμένεται επίσης να επηρεαστούν. Συνολικά, οι επιπτώσεις μέσω αυτού του μηχανισμού φαίνεται να είναι διαχειρίσιμες.
• Οι καθαρές συνέπειες όλων αυτών παραμένουν δύσκολο να προβλεφθούν με ακρίβεια. Είναι κρίσιμο τα μέτρα που θα ληφθούν να ευθυγραμμίζονται με τις αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), να είναι περιορισμένα χρονικά και να επικοινωνούνται με σαφήνεια και διαφάνεια.

Δεύτερον, οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να διασφαλίσουν τη σταθερότητα μέσω ισορροπημένων μακροοικονομικών πολιτικών.

• Ο πληθωρισμός βρίσκεται πλέον κοντά στους επιθυμητούς στόχους. Μετά την επιτυχία της ΕΚΤ στη μείωση του πληθωρισμού, είναι σημαντικό οι κεντρικές τράπεζες να συνεχίσουν τη διαδικασία ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής με προσοχή. Ωστόσο, οι παγκόσμιες γεωπολιτικές εντάσεις ενδέχεται να προκαλέσουν άνοδο στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Από την άλλη, μια βαθύτερη οικονομική ύφεση στην Ευρώπη θα μπορούσε να τις συμπιέσει.
• Η νομισματική πολιτική πρέπει να παραμείνει ευέλικτη και να παρακολουθεί στενά την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων. Συνιστούμε στην ΕΚΤ να μειώσει το επιτόκιο πολιτικής στο 2% το καλοκαίρι και να το διατηρήσει σε αυτό το επίπεδο, εκτός κι αν εμφανιστούν σημαντικά οικονομικά σοκ.
• Για τις περισσότερες χώρες, η ανασύσταση των δημοσιονομικών αποθεμάτων παραμένει βασική προτεραιότητα. Οι χώρες με χαμηλά ελλείμματα και χρέος μπορούν προσωρινά να δώσουν προτεραιότητα σε αμυντικές δαπάνες, αλλά θα πρέπει σταδιακά να επιστρέψουν σε στόχους βιωσιμότητας του χρέους. Αντίθετα, εκείνες με υψηλό χρέος πρέπει είτε να ανακατανείμουν δαπάνες είτε να αυξήσουν δημοσιονομικά έσοδα χωρίς καθυστέρηση.

Τέλος, η Ευρώπη πρέπει να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα. Η υιοθέτηση της ατζέντας διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο μπορεί να απελευθερώσει το αναπτυξιακό δυναμικό της Ευρώπης και να την καταστήσει πιο εύρωστη.

• Τα εμπόδια στο εμπόριο εντός της ΕΕ εξακολουθούν να είναι σημαντικά.
• Σε έρευνες που θα δουν προσεχώς το φως της δημοσιότητας, το ΔΝΤ εκτιμά ότι επιλεγμένες, εφαρμόσιμες μεταρρυθμίσεις σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσαν να αυξήσουν το ΑΕΠ της ΕΕ κατά περίπου 3% κατά την επόμενη δεκαετία. Οι βασικοί τομείς βελτίωσης περιλαμβάνουν τη μείωση των φραγμών στην κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, την ενίσχυση της λειτουργίας των κεφαλαιαγορών, τη δημιουργία μιας πιο ολοκληρωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την εναρμόνιση των νόμων και των κανονισμών. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα καταστήσουν επίσης την οικονομία της Ευρώπης πιο ανθεκτική σε σοκ.
• Υπάρχει όμως και μεγάλο ανεκμετάλλευτο αναπτυξιακό δυναμικό στο εσωτερικό μέτωπο. Σε μια άλλη επικείμενη μελέτη, διαπιστώνεται ότι οι ολοκληρωμένες εθνικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να αυξήσουν τα επίπεδα του πραγματικού ΑΕΠ κατά περίπου 5% στην προηγμένη Ευρώπη και κατά 7 έως 9% στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα εξαλείψουν τις αναποτελεσματικότητες στο εσωτερικό και θα συμπληρώσουν τις μεταρρυθμίσεις σε επίπεδο ΕΕ. Τα μεγαλύτερα κέρδη θα προέλθουν από την αύξηση των δεξιοτήτων των εργαζομένων και τη βελτίωση της λειτουργίας των αγορών εργασίας. Για τις περισσότερες προηγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες, οι εθνικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει επίσης να επικεντρωθούν στην ενίσχυση της καινοτομίας.

«Η επιτυχής εφαρμογή αυτών των μεταρρυθμίσεων θα απαιτήσει πολιτική βούληση. Τα δυνητικά κέρδη είναι μεγάλα. Η πρόοδος είναι τώρα επειγόντως αναγκαία για να αναπτυχθεί η Ευρώπη και να διατηρήσει την ποιότητα ζωής της», κατέληξε στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο κ. Κράμερ.

Για τη ζώνη του ευρώ, προβλέπουμε ρυθμούς ανάπτυξης 0,8% και 1,2% για το 2025 και το 2026. Το μέγεθος της υποβάθμισης σε σχέση με την τελευταία πρόβλεψή μας τον Ιανουάριο του 2025 είναι -0,2 ποσοστιαίες μονάδες και για τα δύο έτη και έχει ευρεία βάση σε όλες τις χώρες.

Η αύξηση των δασμών των ΗΠΑ, η αυξημένη αβεβαιότητα και οι αυστηρότερες χρηματοπιστωτικές συνθήκες αποδυναμώνουν τη δραστηριότητα το 2025 και επιβαρύνουν την αναμενόμενη ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης το 2026 και το 2027.