Συντάξεις: Μεγάλη ανάσα με έως και μισή σύνταξη δώρο σε 1.5 εκατ. δικαιούχους – Ο χώρος που δόθηκε από το υπερπλεόνασμα

Μια μόνιμη «ανάσα» οικονομικής ενίσχυσης, που για πολλούς δικαιούχους ισοδυναμεί ή ξεπερνά το μισό της μηνιαίας σύνταξής τους, έρχεται να στηρίξει 1.44 εκατομμύρια συνταξιούχους, ανασφάλιστους υπερήλικες και άτομα με αναπηρία στις συντάξεις τους, αν και προς το παρόν… 13η σύνταξη δεν φαίνεται στον ορίζοντα.

Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης αξιοποιεί την υπεραπόδοση της οικονομίας, μετατρέποντάς την σε δημοσιονομικό χώρο που επιτρέπει τη λήψη νέων, μόνιμων μέτρων στήριξης κάθε χρόνο. Σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου η οικονομική ενίσχυση δινόταν ως έκτακτο «δώρο» πριν τα Χριστούγεννα, αυτή η ενίσχυση αποκτά μόνιμο χαρακτήρα. Με την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία τη θεωρεί συμβατή με τους δημοσιονομικούς κανόνες, η ενίσχυση θα καταβάλλεται αυτόματα κάθε Νοέμβριο, χωρίς να απαιτείται αίτηση, παράλληλα με την προπληρωμή της σύνταξης του Δεκεμβρίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ενίσχυση δεν περιορίζεται στους χαμηλοσυνταξιούχους με συντάξεις έως 700 ή 800 ευρώ. Αντιθέτως, θα τη λάβουν και συνταξιούχοι με υψηλότερες συντάξεις, που ξεπερνούν τα 1.000 ή 1.150 ευρώ, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις θα αφορά ακόμα και συντάξεις πολύ υψηλότερες.

Βάσει των κριτηρίων, δύο στους τρεις συνταξιούχους άνω των 65 ετών θα λαμβάνουν από φέτος το επίδομα των 250 ευρώ. Για τα ζευγάρια συνταξιούχων, το ποσό ανέρχεται στα 500 ευρώ. Προϋπόθεση είναι το συνολικό οικογενειακό φορολογητέο εισόδημά τους, όπως δηλώνεται στο Ε1 που θα υποβληθεί φέτος, να μην υπερβαίνει τις 14.000 ευρώ για όσους ζουν μόνοι (άγαμοι, χήροι/χήρες ή διαζευγμένοι) ή τις 26.000 ευρώ για έγγαμους και μέλη σύμφωνου συμβίωσης.

Για παράδειγμα, τα 250 ευρώ θα λάβει κάποιος τον Νοέμβριο, αν έχει συμπληρώσει τα 65 έτη και εφόσον πληρώθηκε σύνταξη τον Σεπτέμβριο, σε περιπτώσεις όπως οι εξής:

– άγαμος με μηνιαίο εισόδημα 1.166 ευρώ συνολικά από συντάξεις, χωρίς κανένα έσοδο από άλλη πηγή

– χήρος ή χήρα με σύνταξη 450 ευρώ το μήνα (5.400 ευρώ το χρόνο) και επιπλέον μισθό ή άλλα εισοδήματα εφόσον δεν ξεπερνούν τα 8.600 ευρώ το χρόνο

– ζευγάρι όπου ο ένας μόνον λάμβανε πέρυσι από συντάξεις έως και 2.166 ευρώ το μήνα, αλλά ο άλλος δεν είχε καθόλου εισόδημα

– ζευγάρι συνταξιούχων που και οι δύο μαζί λάμβαναν συντάξεις 2.166 ευρώ αθροιστικά κάθε μήνα, χωρίς να διαθέτουν κανένα άλλο εισόδημα. Αυτοί θα λάβουν μάλιστα από 250 ευρώ ο καθένας, δηλαδή 500 ευρώ συνολικά.

Καθώς κριτήριο δεν θα είναι αν παίρνει πχ 700 ή 800 ευρώ, αλλά το συνολικό φορολογητέο εισόδημά του, προκύπτουν και άλλες περιπτώσεις. Για παράδειγμα:

– μόνος συνταξιούχος που βγήκε σε σύνταξη πχ τον Σεπτέμβριο του 2024 και επί 4 μήνες εισέπραττε σύνταξη από 3.500 ευρώ, δηλαδή συνολικά 14.000 ευρώ μέσα στο 2014: θα πάρει 250 ευρώ τον Νοέμβριο. Ωστόσο δεν θα τα λάβει το 2026. Ενώ αν εργαζόταν πέρυσι μέχρι να πάρει σύνταξη και είχε και εισοδήματα από μισθό μέσα στο 2024, υπερβαίνει το όριο των 14.000 και αποκλείεται.

– αντιθέτως, χαμηλοσυνταξιούχος που φορολογείται με τεκμήρια άνω των 14.000 ευρώ και δεν μπορεί να τα καλύψει, χάνει το επίδομα. Για συνταξιούχους άνω των 65 ετών πάντως εφαρμόζεται μείωση 30% στα τεκμήρια, ενώ αναμένεται και περαιτέρω μείωση το 2026.

Ποιοι άλλοι ωφελούνται στις συντάξεις

Την ίδια παροχή θα λάβουν επίσης:

– δικαιούχοι προνοιακών παροχών αναπηρίας από τον ΟΠΕΚΑ (περίπου 193.000 άτομα).

– περίπου 300.000 δικαιούχοι επιδομάτων αναπηρίας. Συγκεκριμένα: Δικαιούχοι εξωιδρυματικού επιδόματος, επιδόματος νόσου και ανικανότητας συνταξιούχων Δημοσίου, επιδόματος απολύτου αναπηρίας συνταξιούχων π. ΟΓΑ, και άλλων σχετικών επιδομάτων που καταβάλλονται από τον e-ΕΦΚΑ ή το Δημόσιο.

Για τους τελευταίους πάντως, δεν ισχύουν περιουσιακά κριτήρια όπως για τους περίπου 1,1 εκατομμύρια συνταξιούχους (200.000 ευρώ για άγαμη-ο/χήρα-ο/διαζευγμένη-ο ή 300.000 ευρώ για ζευγάρια). Αν όμως κάποιοι εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες δικαιούχων (πχ συνταξιούχοι με επίδομα αναπηρία ΕΦΚΑ) λαμβάνουν μόνο μία φορά την παροχή, και όχι εις διπλούν.

Η… πηγή της διευκόλυνσης στις συντάξεις

Η ετήσια αυτή ενίσχυση αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου πακέτου μέτρων συνολικής αξίας 1.1 δισ. ευρώ ετησίως. Το πακέτο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την επιστροφή ενός ενοικίου σε περίπου 948.000 νοικοκυριά, καθώς και την αύξηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ ετησίως.

Η δυνατότητα για τη χορήγηση αυτής της μόνιμης ενίσχυσης στους συνταξιούχους, με ετήσιο κόστος 360 εκατ. ευρώ, προκύπτει από την υπέρβαση των δημοσιονομικών στόχων για το 2024. Το έτος έκλεισε με εντυπωσιακό πρωτογενές πλεόνασμα 4,8% του ΑΕΠ και καθαρό πλεόνασμα 1,3%, δημιουργώντας τον αναγκαίο δημοσιονομικό «χώρο».

Τα μέτρα, όμως, δεν σταματούν εδώ. Από το ίδιο υπερπλεόνασμα-ρεκόρ (το υψηλότερο τουλάχιστον από το 1995) θα χρηματοδοτηθούν και νέες παρεμβάσεις, οι οποίες θα ανακοινωθούν από τον πρωθυπουργό στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο. Αυτές περιλαμβάνουν αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, καθώς και φοροελαφρύνσεις για τη μεσαία τάξη, που θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2026. Παράλληλα, διατηρείται ένα σημαντικό αποθεματικό για την κάλυψη τυχόν εκτάκτων αναγκών που μπορεί να προκύψουν.

Με τα μέτρα αυτά «όσο αναβαθμίζεται η οικονομία της πατρίδας, τόσο θα αναβαθμίζεται και η οικονομική θέση του πολίτη, και, μάλιστα, στον αντίστοιχο χρόνο» δήλωση ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ενώ, όπως εξήγησε ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, «το πλεόνασμα δεν είναι το άθροισμα των φόρων. Το πλεόνασμα έρχεται από τρεις πηγές. Πρώτον, από την πάταξη της φοροδιαφυγής. Δεύτερον από την ανάπτυξη της οικονομίας, με αύξηση της απασχόλησης. Και, τρίτον, από εξοικονόμηση κρατικών δαπανών», όπως ανέφερε.

Για να συμβεί αυτό, συνέβαλαν τρεις παράγοντες που «φούσκωσαν» το πλεόνασμα:

1. Φορολογικά έσοδα ρεκόρ: υπέρβαση 1 δισεκατομμύριο ευρώ (από Οκτώβριο του 24 έως τον Φεβρουάριο του 20’25) από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και τις αυξημένες αμοιβές: 519 εκατ. ευρώ από φόρους εισοδήματος νομικών και φυσικών προσώπων και 497 εκατ. από έμμεσους φόρους, επιπλέον όσων αναμένετο ότι θα προέκυπταν με βάση την ανάπτυξη, τον υψηλό πληθωρισμό ή το μέτρο του τεκμαρτού εισοδήματος των ελευθέρων επαγγελματιών.

2. «Κουμπαράς» ασφαλιστικών εισφορών: υπέρβαση 862 εκατομμύρια ευρώ πάνω από τις προβλέψεις -και παρά τη μείωση των κρατήσεων- χάρη στην ταχύτερη αύξηση μισθών (7,4% αντί 5,2% που προβλεπόταν στον προϋπολογισμό), την ταχύτερη μείωση της ανεργίας (σήμερα στο 8,6%) και την εφαρμογή της κάρτας εργασίας που αποκαλύπτει την αδήλωτη εργασία.

3. Καλύτερη διαχείριση και απόδοση κρατικών δαπανών και περιουσίας, που μόνο αυτονόητες και δεδομένες δεν ήταν μέχρι πρότινος.

Συγκεκριμένα, καθοριστική συμβολή στο υπερπλεόνασμα είχαν:

– «υπεραποδόσεις» από την αξιοποίηση της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων: +430 εκατ. ευρώ

– εξοικονόμηση δαπανών στην κεντρική διοίκηση: +542 εκατ. ευρώ

– καλύτερα αποτελέσματα νομικών προσώπων του Δημοσίου: +748 εκατ. ευρώ

– διάφορα άλλα έσοδα (εξοικονόμηση τόκων, επιστροφές κ.λπ.): +270 εκατ. ευρώ

– βελτιωμένο αποτέλεσμα στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων: +100 εκατ. ευρώ

Αυτά οδήγησαν στην αύξηση των κρατικών δαπανών για το 2025 κατά 4,5% (περίπου €4,5 δισ.) σε σχέση με το 2024. Παρότι το ποσοστό αυτό ξεπερνά το ετήσιο ευρωπαϊκό όριο αύξησης δαπανών (3,7% φέτος για τη χώρα μας) η Ελλάδα έχει λάβει το «πράσινο φως» να το κάνει.

Ο λόγος; Η εξαιρετική επίδοση του 2024. Πέρυσι, το όριο αύξησης δαπανών ήταν 2,6%, αλλά χάρη σε διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν που αναγνώρισε μόνιμα μέτρα αύξησης εσόδων 2 δισ. ευρώ (τα οποία μετρούν αρνητικά και αφαιρούνται από το όριο δαπανών), τελικά η καθαρή μεταβολή δαπανών για το 2024 κρίθηκε πως ήταν σχεδόν μηδενική, παρά τις δεκάδες νέες παροχές ή μειώσεις φόρων που ίσχυσαν, όπως το τέλος επιτηδεύματος κλπ.

Αυτά δημιούργησαν «δημοσιονομικό χώρο» που επιτρέπει μια ετήσια υπέρβαση έως 0,3% του ΑΕΠ (περίπου 700 εκατ. ευρώ), αρκεί η χώρα να πιάνει τον σωρευτικό στόχο στη διετία. Στη βάση αυτή, το 4,5% αποτελεί φέτος το ανώτατο επιτρεπτό όριο αύξησης δαπανών για τη χώρα μας στο 2025, ενώ απομένει και ένα υπόλοιπο ακόμα για το 2026.