Πάσχα χωρίς τη χαρά της Ανάστασης: Εκεί όπου η χριστιανική πίστη διώκεται
Από τη Συρία έως την Τουρκία και την Αρμενία, ο Χριστιανισμός τελεί υπό διωγμό
Το Πάσχα αποτελεί κορυφαία εορτή της Χριστιανοσύνης καθώς το Αναστάσιμο μήνυμα του Θεανθρώπου που νίκησε τον θάνατο ηχεί στις μέρες και μας γεμίζει με αισιοδοξία, πίστη και ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Αν και αυτές τις μέρες είναι ευκαιρία για ειρήνη και ομόνοια, υπάρχουν περιοχές που δοκιμάζονται από πολέμους και ανακαταραχές. Εκεί το «Χριστός Ανέστη» είναι πράξη αντίστασης κατά αυταρχικών καθεστώτων που καταπνίγουν οποιαδήποτε μορφή θρησκευτικής έκφρασης και ελευθερίας.
To huffingtonpost.gr παρουσίασε συγκλονιστικές μαρτυρίες από τη Συρία, την Τουρκία, την Αρμενία, εκεί που ο Χριστιανισμός τελεί υπό διωγμό.
Μητροπολίτης Λαττάκειας Αθανάσιος: «Ακόμη δοξολογούμε το Χριστό αλλά δεν ξέρουμε για πόσο ακόμη»
Στη Συρία τα τελευταία 15 χρόνια πολλοί χριστιανοί έχουν χάσει τη ζωή τους. Την ανατροπή του Ασάντ ακολούθησαν οι σφαγές, από ενόπλους του νέου καθεστώτος, στη Λαττάκεια (Λαοδικεία η αρχαία ονομασία όπως ονομάστηκε από τον στρατηγό του Μ. Αλεξάνδρου Σέλευκο τον Α΄προς τιμή της μητέρας του Λαοδικείας).
Ο χριστιανικός πληθυσμός στη Συρία έχει μειωθεί δραματικά από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου. Είναι απογοητευτικό εάν αναλογιστεί κανείς ότι στη Συρία, στην Αντιόχεια, για πρώτη φορά αποκάλεσαν τους πιστούς στη νέα θρησκεία Χριστιανούς, ίσως ειρωνικά, όμως από εκεί ξεκίνησε ο Παύλος το ταξίδι του για να μεταφέρει το μήνυμα της Αγάπης που θα άλλαζε για πάντα τον κόσμο.
Διαβάστε επίσης
Παρά την πρόσφατη φονική κλιμάκωση στη χώρα, με περισσότερους από 1.000 νεκρούς μέσα στον Μάρτιο — εκ των οποίων 658 μόνο στην επαρχία της Λαττάκειας — οι Ορθόδοξοι γιορτάζουν τη Μεγάλη Εβδομάδα με ακολουθίες που θυμίζουν άλλες εποχές.
«Δόξα τω Θεώ, μετά τη σφαγή στο Χαλέπι και στις πόλεις και τα χωριά, τώρα έχουμε ησυχία και μπορούμε να τελούμε κανονικά τις ακολουθίες. Ελπίζουμε να μη συμβεί κάτι από τους εξτρεμιστές και να γιορτάσουμε το Πάσχα όπως πρέπει», λέει ο Μητροπολίτης.
Ο φόβος όμως δεν έχει φύγει. Αντιθέτως, έχει αλλάξει μορφή.
«Οι Σύριοι μουσουλμάνοι δεν έχουν κανένα πρόβλημα με εμάς τους χριστιανούς. Το πρόβλημα είναι οι ξένοι από το Πακιστάν, την Τουρκία. Όλοι αυτοί είναι μέλη του Daesh, της Αλ Νούσρα. Δεν μιλούν αραβικά· μόνο το «Αλλάχ Ακμπάρ» ξέρουν να φωνάζουν», τονίζει.
Η Ορθόδοξη κοινότητα της Λαοδικείας αριθμεί σήμερα περίπου 55.000 με 60.000 ψυχές μέσα στην πόλη και τουλάχιστον 3.000 στα γύρω χωριά. Οι περισσότεροι συνυπάρχουν ειρηνικά με τους Αλαουίτες. Ωστόσο, η στέρηση βασικών θρησκευτικών υποδομών σε ορισμένα χωριά, υποχρεώνει τους ιερείς να λειτουργούν μέσα στα σπίτια, όπως στις πρώτες ημέρες του χριστιανισμού.
«Έχουμε μόνο δύο ναούς σε μερικά από αυτά τα χωριά. Στα υπόλοιπα δεν υπάρχουν καθόλου εκκλησίες. Οι ιερείς μας λειτουργούν μέσα σε σπίτια», εξηγεί ο Μητροπολίτης Αθανάσιος.
Καταστροφές πολιτιστικών συμβόλων
Η μνήμη της καταστροφής παραμένει νωπή. Στην Ιντλίμπ, τα προηγούμενα χρόνια, επτά εκκλησίες καταστράφηκαν από εξτρεμιστές της Αλ Νούσρα – παρακλάδι της Αλ Κάιντα – στα σύνορα με την Τουρκία. Επτά χωριά, μεταξύ Λαοδικείας και Χαλεπίου, ερημώθηκαν πλήρως. Όλοι οι Ορθόδοξοι κάτοικοί τους εγκατέλειψαν τις εστίες τους.
«Δεν έμεινε ούτε ένας. Δεν υπάρχει τίποτα όρθιο – κάψανε σταυρούς, εικόνες, σπίτια, εκκλησίες. Πήγα πριν από έναν μήνα και ήταν θλιβερό. Η παρουσία των χριστιανών, που κρατούσε σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια, διακόπηκε βίαια. Όπως έγινε με τους Έλληνες στη Σμύρνη», λέει με πικρία.
Ο πόλεμος έχει αφήσει πίσω του βαθιά τραύματα, αλλά και ανθεκτικότητα.
«Τα 14 χρόνια πολέμου μας έκαναν μεγάλη ζημιά. Η κατάσταση άλλαξε κάπως, αλλά η αβεβαιότητα είναι τεράστια. Δόξα τω Θεώ, ακόμη μπορούμε να χτυπάμε τις καμπάνες. Τι θα γίνει στη συνέχεια, δεν το ξέρουμε. Αν μείνουν οι ξένοι, τα πράγματα θα δυσκολέψουν».
Η Ελλάδα απούσα αλλά η πίστη παραμένει
Ο Μητροπολίτης είναι ειλικρινής με τους φίλους — ή εκείνους που έπρεπε να είναι φίλοι. Η Ελλάδα, λέει, απουσιάζει.
«Άκουσα ότι κάποιοι Έλληνες αξιωματούχοι επισκέφθηκαν τον Πατριάρχη μας. Αλλά εδώ, στη Λαοδικεία, δεν είδαμε ποτέ βοήθεια από ελληνικής πλευράς. Ούτε μια σακούλα τρόφιμα για τους ελληνορθοδόξους. Έρχονται καθολικοί, προτεστάντες, όλοι, εκτός από τους Έλληνες».
Και όμως, οι δεσμοί παραμένουν ζωντανοί.
«Μπορεί να μη μιλάμε ελληνικά, αλλά ψέλνουμε στα ελληνικά μαζί με τα αραβικά. Η παράδοσή μας είναι βυζαντινή. Είμαστε ελληνορθόδοξοι», τονίζει με υπερηφάνεια, αναφέροντας ότι στη μητρόπολη λειτουργούν 45 ενορίες και 10 ναοί, παρά τον πόλεμο.
Στο Αρτσάχ το Πάσχα δεν θα έρθει ποτέ ξανά
Ακόμη μια περιοχή όπου ο χριστιανισμός διώκεται είναι η περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, γνωστή ως Αρτσάχ, υπήρξε για αιώνες κοιτίδα του αρμενικού έθνους και του χριστιανικού πολιτισμού στον Νότιο Καύκασο.
«Το Αρτσάχ αποτελεί μία από τις κοιτίδες του αρμενικού έθνους. Στον διάβα των αιώνων υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του αρμενικού πολιτισμού και της αρμενικής εκκλησίας.» σημειώνει στη HuffPost ο Γιώργος Μενεσιάν, Διεθνολόγος-επικεφαλής της Ομάδας Μέσης Ανατολής του ΙΔΙΣ και ερευνητής στο Washington Institute for Defence & Security.
Με μοναστήρια όπως το Αμαράς (αρχές 3ου αιώνα), όπου λειτούργησε το πρώτο αρμενικό σχολείο, το Αρτσάχ σήκωσε το βάρος της πνευματικής παράδοσης του πρώτου κράτους που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία (Αρμενία, 301 μ.Χ.).
Το φθινόπωρο του 2023, οι αζερικές δυνάμεις κατέλαβαν το σύνολο της περιοχής, εκμεταλλευόμενες έναν πολυετή αποκλεισμό και λιμοκτονία του πληθυσμού, μετά την αποκοπή του Διαδρόμου του Λατσίν. Περισσότεροι από 100.000 Αρμένιοι εγκατέλειψαν τα εδάφη τους, εγκαταλείποντας όχι μόνο τα σπίτια τους, αλλά και εκκλησίες, μοναστήρια, μνήματα και την ίδια τους την ιστορία.
«Στο ερημωμένο πλέον Αρτσάχ, το Αζερμπαϊτζάν άρχισε να καταστρέφει χωριά και πόλεις, ενώ συνεχίστηκε η καταστροφή εκκλησιών, νεκροταφείων και άλλων μνημείων. Αυτή η διαδικασία αποτελεί μορφή πολιτισμικής γενοκτονίας», σημειώνει ο κ. Μενεσιάν.
Η στρατηγική του Αζερμπαϊτζάν δεν περιορίζεται στην εδαφική κατάληψη, αλλά επιδιώκει την ολοκληρωτική διαγραφή κάθε χριστιανικού, αρμενικού ίχνους από το Αρτσάχ.
Σύμφωνα με τον κ. Μενεσιάν «Διεξήγαγε μια προπαγανδιστική εκστρατεία με βασικό αφήγημα ότι οι Αρμένιοι του Αρτσάχ δεν είναι αυτόχθονες και ότι οι εκκλησίες και τα μοναστήρια της περιοχής δεν είναι αρμενικά αλλά ανήκουν στον αρχαίο λαό των Αλβανών του Καυκάσου».
Οι καμπάνες σίγησαν για πάντα
Η σιγή των καμπανών στο Αρτσάχ δεν είναι προσωρινή. Η απουσία Πάσχα δεν είναι συνέπεια πολέμου, αλλά προϊόν σχεδιασμένης πολιτιστικής εθνοκάθαρσης.
«Στόχος του Αζερμπαϊτζάν είναι η εξάλειψη κάθε αρμενικού στοιχείου από την περιοχή και ο εποικισμός της με Αζερμπαϊτζανούς, ώστε να μην επιστρέψουν ποτέ ξανά οι Αρμένιοι», αναφέρει ο Μενεσιάν.
Κι έτσι, το Πάσχα δεν θα επιστρέψει στο Αρτσάχ. Ούτε οι πιστοί, ούτε οι ιερείς, ούτε οι ψαλμωδίες.
Στον τόπο που επί δύο χιλιετίες δοξολογούσε τον Αναστάντα, πλέον επικρατεί σιωπή.
Τουρκία μια δημοκρατία που διώκει τους Χριστιανούς
Από τη Συρία μέχρι το Αρτσάχ, η Τουρκία δεν είναι θεατής. Είναι παίκτης. Και πολλές φορές, καθοριστικός.
Στη Συρία, η Άγκυρα επιδίωξε την ανατροπή του καθεστώτος του Άσαντ, υποστηρίζοντας ένοπλες ομάδες που στράφηκαν, μεταξύ άλλων, και κατά των χριστιανικών πληθυσμών της χώρας. Για την Άγκυρα, η βόρεια Συρία παραμένει ένας κρίκος στο σχέδιο για την υλοποίηση του νεοθωμανικού της οράματος.
Η ίδια στρατηγική επαναλαμβάνεται στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Στο Αρτσάχ, η Τουρκία συντάχθηκε πλήρως με το Αζερμπαϊτζάν, άλλωστε ο Ερντογάν μιλά ανοιχτά για «ένα έθνος, δύο κράτη».
Στόχος: η δημιουργία μιας γεωπολιτικής λεωφόρου που θα ξεκινά από την Τουρκία και θα καταλήγει μέσω του διαδρόμου Ζανγκεζούρ σε μια ενιαία ένωση τουρκογενών κρατών. Η Αρμενία, όπως και οι Χριστιανοί πληθυσμοί εντός της, είναι το εμπόδιο.
Αυτή η πολιτική όμως δεν περιορίζεται σε μακρινές γεωγραφίες. Αγγίζει και την ίδια την τουρκική κοινωνία.
Τα τελευταία εκατό χρόνια, ο αριθμός των χριστιανών στην Τουρκία μειώθηκε από το 20% στο 0,2% του πληθυσμού. Η συστηματική στοχοποίηση των Τούρκων χριστιανών και των ιεραποστόλων από το εξωτερικό, ιδίως μετά το πραξικόπημα του 2016, έχει ενταθεί. Το 2023 εμπειρογνώμονες για τα ανθρώπινα δικαιώματα τόνισαν την αυξανόμενη μισαλλοδοξία κατά των χριστιανών στην Τουρκία στο μεγαλύτερο συνέδριο της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το οποίο φιλοξενήθηκε από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.
Η δημοσιογράφος Uzay Bulut, από την Τουρκία που καλύπτει θέματα σχετικά με τις θρησκευτικές μειονότητες στη χώρα της, περιγράφει με γενναιότητα στη HuffPost ένα τοπίο κοινωνικής απόρριψης και συστηματικής καταπίεσης.
«Μπορεί το σύνταγμα της χώρας να είναι κοσμικό όμως η Τουρκία προωθεί τον ισλαμισμό σε όλο τον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει ανοίξει τζαμιά στη Ευρώπη, στην Ασία, στην Αφρική. Ωστόσο εξακολουθεί να δημιουργεί προβλήματα στις θρησκευτικές μειονότητες που ζουν στη χώρα».
Σύμφωνα με τη Uzay Bulut, η Άγκυρα έχει μετατρέψει πολλές ιστορικές εκκλησίες και μοναστήρια σε τζαμιά, στάβλους, αποθήκες, μαγειρεία, αποθήκες πυρομαχικών ή ιδιωτικές κατοικίες, μεταξύ άλλων.
«Υπάρχει μια έντονη αίσθηση ισλαμικής υπεροχής στην Τουρκία. Το να είσαι μουσουλμάνος θεωρείται προϋπόθεση για να είσαι αληθινός Τούρκος. Αυτό αφήνει εκτός κοινωνίας όχι μόνο τους προσήλυτους στον Χριστιανισμό, αλλά και τους Έλληνες, Αρμένιους και Ασσύριους Χριστιανούς, των οποίων οι πρόγονοι ζουν στην Ανατολία εδώ και χιλιετίες.».
Επίσης το θρήσκευμα αναγράφεται στις τουρκικές ταυτότητες, γεγονός που καθιστά εύκολη τη διάκριση εις βάρος χριστιανών υποψηφίων για εργασία.
Οι αρμενικές και ελληνικές εκκλησίες υφίστανται νομικούς αποκλεισμούς. Πολλές από τις ιδιοκτησίες τους έχουν δημευθεί από το τουρκικό κράτος.
Στη νοτιοανατολική Τουρκία, η Uzay Bulut καταγγέλλει ότι τα εδάφη των Χριστιανών αρπάζονται παράνομα τόσο από Τούρκους όσο και από Κούρδους.
Επιπλέον, τονίζει, η Προτεσταντική Χριστιανική κοινότητα συνεχίζει να στοχοποιείται. Της απαγορεύεται να ασκήσει τα θρησκευτικά της πιστεύω ενώ οι πιστοί διώκονται. Τους απαγορεύεται η είσοδος στη χώρα ενώ Προτεστάντες με Τούρκους συζύγους και παιδιά τους έχει απαγορευθεί από το να εισέλθουν ή να επανεισέλθουν στην Τουρκία.
Επίσης οι αιτούντες άσυλο και οι Χριστιανοί πρόσφυγες, ιδίως οι προσήλυτοι από το Ισλάμ στον Χριστιανισμό, από χώρες όπως το Ιράν, το Αφγανιστάν και η Συρία, αντιμετωπίζουν σοβαρές διακρίσεις και κακομεταχείριση.
«Η εχθρότητα απέναντι στους Χριστιανούς στην Τουρκία δεν είναι μόνο ζήτημα κρατικής πολιτικής. Είναι και ζήτημα κοινωνίας. Το μίσος της κοινωνίας απέναντι στην Εκκλησία και τη Χριστιανική κοινότητα εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή ανησυχία για όλους τους Χριστιανούς, ανεξαρτήτως δόγματος. Περισσότεροι ναοί στοχοποιήθηκαν με βιαιότητα στην Τουρκία το 2024 σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ενώ καταγράφηκαν και δύο δολοφονίες Χριστιανών» καταλήγει η Uzay Bulut.
Το μήνυμα των καταφρονημένων
Από τη Συρία ως την Αφρική, και από το Αρτσάχ ως τις Μαλδίβες, εκατομμύρια Χριστιανοί δεν ζητούν εκδίκηση. Ζητούν ειρήνη.
Το μήνυμα της Ανάστασης ακούγεται όχι στη Δύση αλλά εκεί που κρύβουν τις εικόνες, στα σπίτια που γίνονται ναοί, από αυτούς που ψέλνουν στα ερείπια.
Από τη Λαοδίκεια και το Αρτσάχ, από τη Σρι Λάνκα και τις Μαλδίβες, από τις γυναίκες στο Πακιστάν και τα χωριά του Κονγκό, η Ανάσταση είναι στ΄αλήθεια Επανάσταση απ΄όλους αυτούς που τολμούν να ευχηθούν Χριστός Ανέστη χωρίς να ξέρουν εάν αυτό θα τους κοστίσει τη ζωή.
Έπειτα από δύο χιλιάδες χρόνια το μήνυμα του Χριστιανισμού αποκτά την αυθεντική του δύναμη από τους καταφρονημένους υποχρεώνοντας τον πολιτισμένο κόσμο να αποκτήσει τουλάχιστον συνείδηση.
