Σαν σήμερα, 09 Οκτωβρίου 1963: Μια κατολίσθηση στην Ιταλία προκαλεί τσουνάμι σε λίμνη – Νεκροί 2.000 άνθρωποι

Σαν σήμερα, στις 9 Οκτωβρίου του 1963, η Ιταλία βυθίστηκε στο πένθος. Μια τεράστια κατολίσθηση πίσω από το φράγμα της λίμνης Βάιοντ προκάλεσε ένα φονικό τσουνάμι, που άφησε πίσω του έναν τραγικό απολογισμό: σχεδόν 2.000 νεκροί και ολόκληρα χωριά ισοπεδωμένα. Αυτή η τραγωδία, που αρχικά αποδόθηκε σε φυσικό φαινόμενο, αποδείχθηκε μια από τις μεγαλύτερες «προειδοποιητικές ιστορίες» της σύγχρονης εποχής, καθώς προκλήθηκε από την αλαζονεία, την απροσεξία και τις εγκληματικές παραλείψεις των ανθρώπων.

Το χρονικό της προαναγγελθείσας τραγωδίας

Ήταν λίγα λεπτά μετά τις 11 το βράδυ, όταν η πλαγιά του όρους Μόντε Τοκ υποχώρησε, με εκατομμύρια κυβικά μέτρα βράχων και χώματος να καταρρέουν στην τεχνητή λίμνη του Βάιοντ. Το φράγμα, που είχε ολοκληρωθεί το 1959 και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, άντεξε. Ωστόσο, η κατολίσθηση εκτόπισε 115 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού μέσα σε μόλις 25 δευτερόλεπτα, δημιουργώντας ένα κύμα-τσουνάμι ύψους 250 μέτρων!

Το κύμα, με μέγεθος και δύναμη που ξεπερνούσε κάθε φαντασία, ξεχύθηκε στην κοιλάδα, καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά του. Το χωριό Λονγκαρόνε, το μεγαλύτερο της κοιλάδας, ισοπεδώθηκε ολοσχερώς. Το ένα τρίτο του πληθυσμού του έχασε τη ζωή του, ενώ περίπου 350 οικογένειες έχασαν όλα τα μέλη τους. Η πλημμύρα στην κοιλάδα Πιάβε κατέστρεψε επίσης τα χωριά Πιράγκο, Ριβάλτα, Βιλανόβα και Φαέ.

Η «σιωπηλή» προειδοποίηση

Η τραγωδία της λίμνης Βάιοντ δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Οι προειδοποιητικές πινακίδες ήταν εκεί, αλλά αγνοήθηκαν. Το 1959, κατά την κατασκευή του φράγματος, μια κατολίσθηση σε κοντινή περιοχή είχε δημιουργήσει ένα κύμα ύψους 20 μέτρων, που είχε στοιχίσει τη ζωή σε έναν άνθρωπο.

Επιπλέον, όλο το καλοκαίρι του 1960 είχαν παρατηρηθεί μικρές κατολισθήσεις και μετακινήσεις εδάφους. Αντί να προσέξει αυτά τα σημάδια, η ιταλική κυβέρνηση επέλεξε να μηνύσει τους λίγους δημοσιογράφους που τόλμησαν να καταγράψουν τα προβλήματα. Ο φόβος ότι το όρος Μόντε Τοκ θα κατέρρεε ήταν διάχυτος στην περιοχή, αλλά οι κατασκευαστές και οι διαχειριστές του φράγματος δεν τήρησαν τις απαραίτητες διαδικασίες για τη σταθεροποίηση του εδάφους και γέμισαν τη λίμνη πάνω από τους κανονισμούς ασφαλείας.

Η δικαίωση που άργησε να έρθει

Μετά την καταστροφή, η κυβέρνηση, οι πολιτικοί και οι δημόσιες αρχές επέμειναν να αποδίδουν την τραγωδία σε ένα απροσδόκητο και αναπόφευκτο φυσικό φαινόμενο. Ωστόσο, τα δικαστήρια καταδίκασαν μια χούφτα μηχανικών, με τον έναν από αυτούς να αυτοκτονεί το 1968. Η κυβέρνηση δεν μήνυσε ποτέ τη SADE, την εταιρεία που κατασκεύασε το φράγμα, για αποζημίωση των ζημιών.

Η αλήθεια ήρθε στο φως πολλά χρόνια αργότερα. Στις 12 Φεβρουαρίου του 2008, κατά την έναρξη του Διεθνούς Έτους του Πλανήτη Γη, η UNESCO ανέφερε την τραγωδία «Vajont Dam» ως μία από τις πέντε «προειδοποιητικές ιστορίες» που προκλήθηκαν από «την αποτυχία των μηχανικών και των γεωλόγων».

Η τραγωδία της λίμνης Βάιοντ αποτελεί ένα σκληρό μάθημα για την αλαζονεία του ανθρώπου απέναντι στη φύση και τη σημασία της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Η 9η Οκτωβρίου 1963 θα μείνει στην ιστορία ως η ημέρα που η ανθρώπινη απροσεξία στοίχισε τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους.