Σαν σήμερα, 06 Οκτωβρίου 1860 : Η Άλωση του Πεκίνου και η καταστροφή του Θερινού Παλατιού
Γαλλικές και βρετανικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το Πεκίνο, στο πλαίσιο του Β’ Πολέμου του Οπίου.
Σαν σήμερα, στις 6 Οκτωβρίου 1860, η αυτοκρατορική Κίνα υπέστη μία από τις πιο βαριές και ταπεινωτικές ήττες της ιστορίας της. Οι ενωμένες δυνάμεις της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και της Γαλλίας, στο αποκορύφωμα του Δεύτερου Πολέμου του Οπίου, εισέβαλαν στο Πεκίνο, φέρνοντας την αυτοκρατορική κυβέρνηση στα όρια της κατάρρευσης. Η κατάληψη της πρωτεύουσας δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική επιτυχία για τις δυτικές δυνάμεις· συνοδεύτηκε από μια πράξη πρωτοφανούς καταστροφής και πολιτιστικού βανδαλισμού: την λεηλασία και την πυρπόληση του θρυλικού Θερινού Παλατιού.
Πόλεμοι του Οπίου και δυτική επέκταση
Για να κατανοήσουμε την κρισιμότητα των γεγονότων, πρέπει να δούμε το ευρύτερο πλαίσιο. Ο Δεύτερος Πόλεμος του Οπίου (1856-1860), γνωστός και ως «Πόλεμος του Βέλους», ήταν η άμεση συνέχεια του πρώτου πολέμου (1839-1842). Οι δυτικές δυνάμεις, με επικεφαλής τη Βρετανία και τη Γαλλία, επιθυμούσαν διακαώς να επεκτείνουν την εμπορική τους επιρροή στην Κίνα. Βασική τους επιδίωξη ήταν η νομιμοποίηση του εξαιρετικά κερδοφόρου, αλλά καταστροφικού για την κινεζική κοινωνία, εμπορίου οπίου, καθώς και το άνοιγμα όλων των κινεζικών λιμανιών στο εμπόριο.
Η αφορμή για την κήρυξη του πολέμου δόθηκε με το λεγόμενο «Περιστατικό του Βέλους». Το 1856, οι κινεζικές αρχές κατέλαβαν ένα πλοίο που ήταν καταχωρημένο ως βρετανικό, με την κατηγορία της πειρατείας και του λαθρεμπορίου. Η πράξη αυτή θεωρήθηκε ως casus belli από τους Βρετανούς, οι οποίοι, μαζί με τους Γάλλους, ξεκίνησαν μια μεγάλη στρατιωτική εκστρατεία. Ο πόλεμος αποκάλυψε με τραγικό τρόπο την τεχνολογική και στρατιωτική αδυναμία της Δυναστείας των Τσινγκ, η οποία ηττήθηκε επανειλημμένα, αδυνατώντας να αντισταθεί στα ανώτερα όπλα των δυτικών δυνάμεων.
Η Άλωση του Πεκίνου και η πρωτοφανής καταστροφή του θερινού παλατιού
Στις 6 Οκτωβρίου 1860, οι βρετανικές και γαλλικές δυνάμεις έφτασαν στα περίχωρα του Πεκίνου. Ο Αυτοκράτορας Σιένφενγκ είχε ήδη εγκαταλείψει την πρωτεύουσα, αφήνοντας την υπεράσπισή της στον αδελφό του, Πρίγκιπα Γκονγκ. Οι ξένοι στρατιώτες, φτάνοντας στο Θερινό Παλάτι (γνωστό στα κινεζικά ως Γιουανμινγκουάν), ένα τεράστιο συγκρότημα από πανέμορφα κτίρια, κήπους και αυτοκρατορικές συλλογές, ξεκίνησαν μια άνευ προηγουμένου λεηλασία. Μέσα στις επόμενες μέρες, κλάπηκαν αμέτρητοι ανεκτίμητοι θησαυροί, όπως σπάνιες πορσελάνες, μεταξωτά υφάσματα, σπάνια βιβλία, έργα τέχνης και ιερά αντικείμενα. Το περιστατικό αυτό έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ιστορικούς και πολιτιστικούς φορείς ως η «μεγαλύτερη πράξη πολιτιστικού βανδαλισμού στη σύγχρονη ιστορία», καθώς καταστράφηκε ένας τεράστιος όγκος κινεζικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η καταστροφή όμως δεν σταμάτησε στη λεηλασία. Στις 18 Οκτωβρίου, ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής, Λόρδος Έλγιν, διέταξε την ολοκληρωτική καταστροφή του Παλατιού ως αντίποινα για τη σύλληψη, τη φυλάκιση και τα βασανιστήρια Βρετανών αιχμαλώτων. Χιλιάδες στρατιώτες χρειάστηκαν τρεις ολόκληρες ημέρες για να πυρπολήσουν το τεράστιο συγκρότημα, αφήνοντας πίσω τους μόνο στάχτες και ερείπια.
Οι συνέπειες και η Συνθήκη του Πεκίνου: Η αρχή του «αιώνα της ταπείνωσης»
Η καταστροφή του Θερινού Παλατιού και η απειλή για τον βομβαρδισμό της ίδιας της Απαγορευμένης Πόλης ανάγκασαν τελικά τους Κινέζους να παραδοθούν. Στις 24 Οκτωβρίου 1860, ο Πρίγκιπας Γκονγκ υπέγραψε τη Συνθήκη του Πεκίνου (γνωστή και ως Σύμβαση του Πεκίνου), η οποία επιβεβαίωσε τους όρους της προηγούμενης Συνθήκης της Τιεντσίν και επέκτεινε ακόμη περισσότερο την επιρροή των δυτικών δυνάμεων στην Κίνα.
Με τους όρους της, η Κίνα αναγκάστηκε να παραχωρήσει τη χερσόνησο του Καουλούν στη Βρετανία, να ανοίξει περισσότερα λιμάνια στο εμπόριο και να επιτρέψει τη μόνιμη εγκατάσταση ξένων διπλωματών στο Πεκίνο. Η Ρωσία, η οποία έπαιξε τον ρόλο του διαμεσολαβητή, κέρδισε τεράστια εδάφη στην Άπω Ανατολή. Αυτές οι συνθήκες, μαζί με άλλες που ακολούθησαν, είναι γνωστές ως οι «Άνισες Συνθήκες», καθώς χάρισαν προνομιακό καθεστώς στους ξένους και αποτέλεσαν το έναυσμα για την περίοδο που οι Κινέζοι ονόμασαν «Αιώνα της Ταπείνωσης».
Η κατάληψη του Πεκίνου στις 6 Οκτωβρίου 1860 δεν ήταν απλώς το τέλος ενός πολέμου, αλλά η αρχή μιας νέας, οδυνηρής εποχής για την Κίνα, μιας εποχής που χαρακτηρίστηκε από την επιτακτική ανάγκη για ριζικό εκσυγχρονισμό και εθνική αφύπνιση.
