Πίστη: Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα σε Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία
To παγκόσμιο ενδιαφέρον έχει τραβήξει η είδηση πως ένα 15χρονο παιδί θα αγιοποιηθεί από την Καθολική Εκκλησία, 19 χρόνια μετά τον θάνατό του. Με αφορμή αυτό, το Athensmagazine.gr σας παρουσιάζει τις διαφορές ανάμεσα στην Ορθόδοξη και την Καθολική Εκκλησία!
Το Σάββατο, 16 Ιουλίου 1054, λίγο πριν από τη Θεία Λειτουργία στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, τρεις ξένοι άνδρες εισήλθαν στο Ιερό Βήμα. Εκεί, τοποθέτησαν ένα έγγραφο πάνω στην Αγία Τράπεζα και αποχώρησαν. Φτάνοντας στον νάρθηκα, φώναξαν με στεντόρεια φωνή: “Videat Deus et judicet” (Ο Θεός βλέπει και κρίνει) και έφυγαν.
Οι τρεις άνδρες, με επικεφαλής τον καρδινάλιο Ουμβέρτο, ήταν απεσταλμένοι του Πάπα. Το έγγραφο που άφησαν περιείχε βαριές κατηγορίες και έναν αναθεματισμό εναντίον του Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου, σηματοδοτώντας ένα δραματικό επεισόδιο στις σχέσεις Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας.
Τέσσερις μέρες αργότερα, η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης προχώρησε επίσης στην αναθεματική καταδίκη των συντακτών του εγγράφου. Την Κυριακή, 24 Ιουλίου, ο αναθεματισμός διαβάστηκε επίσημα στον ιερό χώρο της Αγίας Σοφίας. Τα δραματικά αυτά γεγονότα επισφράγισαν το οριστικό Σχίσμα ανάμεσα στην Ανατολική και τη Δυτική Εκκλησία.
Η ιστορία, ωστόσο, είναι πολύ πιο περίπλοκη, καθώς τα συγκεκριμένα γεγονότα αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου όσων είχαν προηγηθεί. Οι σχέσεις μεταξύ των Εκκλησιών της Ανατολής και της Δύσης κάθε άλλο παρά αρμονικές υπήρξαν κατά τους πρώτους οκτώ αιώνες. Στην πραγματικότητα, προηγείται αυτών μια μακρά περίοδος απομάκρυνσης και αποξένωσης, η οποία σταδιακά οδήγησε στη μοιραία ρήξη και, τελικά, στην οριστική απόσχιση των δύο Εκκλησιών.
Ιεραρχία
Τόσο η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία όσο και η Καθολική Εκκλησία έχουν κοινές βαθμίδες ιεροσύνης: διακόνους, ιερείς και επισκόπους. Παρ’ όλα αυτά, η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ τους εντοπίζεται στο ζήτημα του αλάθητου και του πρωτείου του Πάπα.
Οι Ορθόδοξοι πιστεύουν ότι το πρωτείο ανήκε αποκλειστικά στους Αγίους Αποστόλους, οι οποίοι φωτίστηκαν από το Άγιο Πνεύμα. Από την άλλη, οι Καθολικοί αναγνωρίζουν στο πρόσωπο του Επισκόπου της Ρώμης ένα πρωτείο, το οποίο όμως περιγράφουν ως “πρωτείο αγάπης” και όχι ως εξουσιαστική ή κυριαρχική δύναμη πάνω στην Εκκλησία.
Κατά τη δεύτερη χιλιετία, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ανέπτυξε μια έντονα συγκεντρωτική πνευματική εξουσία. Αντιθέτως, η Ορθόδοξη Εκκλησία διατήρησε μια πιο ανεκτική στάση, επιτρέποντας μεγαλύτερα περιθώρια ανεξαρτησίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν έχει ευθεία δικαιοδοσία στους υπόλοιπους Πατριάρχες, γεγονός που αντανακλά τη συνοδική και πολυκεντρική φύση της Ορθοδοξίας.
Δογματικές διαφορές
Στην Ορθοδοξία, το Σύμβολο της Πίστεως δηλώνει ξεκάθαρα ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνο από τον Πατέρα:
«Και εις το Πνεύμα το Άγιον, το Κύριον, το Ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον…».
Αντίθετα, η Καθολική Εκκλησία έχει προσθέσει στο «Πιστεύω» τη φράση ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Υιό (Filioque):
«Et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificantem: qui ex Patre Filioque procedit…».
Όσον αφορά το δόγμα της Άσπιλης Σύλληψης της Θεοτόκου, η Ορθοδοξία πιστεύει ότι η Παναγία γεννήθηκε με το προπατορικό αμάρτημα και καθαρίστηκε από αυτό κατά τον Ευαγγελισμό. Αντίθετα, η Καθολική Εκκλησία διδάσκει ότι η Θεοτόκος γεννήθηκε απαλλαγμένη από την ενοχή του προπατορικού αμαρτήματος.
Τέλος, σχετικά με την Κοίμηση της Θεοτόκου, η Ορθόδοξη Εκκλησία πρεσβεύει ότι η Παναγία πέθανε πριν μετασταθεί στους ουρανούς. Από την άλλη, η Καθολική Εκκλησία πιστεύει ότι μεταφέρθηκε στον ουρανό χωρίς να προηγηθεί θάνατος.
Λατρευτικές διαφορές
Θεία Ευχαριστία: οι Καθολικοί προσφέρουν άζυμο άρτο, ενώ οι Ορθόδοξοι άρτο κανονικό.
Βάφτιση: Η Ορθόδοξη Εκκλησία βαφτίζει δια καταδύσεως, ενώ η καθολική ρίχνει νερό στο κεφάλι του βαφτιζομένου.
Πάσχα: Για τους Ρωμαιοκαθολικούς, ο Ιησούς έσωσε τον άνθρωπο και του επέτρεψε να φτάσει στον Παράδεισμο πληρώνοντας ο ίδιος το τίμημα μέσω του θανάτου Του και της Σταύρωσής Του. Για τους Ορθόδοξους η σωτηρία επιτυγχάνεται από τον θρίαμβου του Χριστού επί του θανάτου με την Ανάσταση.
Λατρεία: Οι Καθολικοί χρησιμοποιούν αγάλματα για να τιμήσουν τους Αγίους, ενώ οι Ορθόδοξοι έχουν πλούσια αγιογραφία.
Χρίσμα: Στην Ορθοδοξια το χρίσμα(μύρωμα) γίνεται σε όλα τα νήπια, αμέσως μετά το βάπτισμα. Στην Καθολική γίνεται μόνο σε αυτούς που θα γίνουν ιερείς.
Υμνολογία: Στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει εκκλησιαστικό όργανο και μόνο ο άνθρωπος με τη φωνή του υμνεί το Θεό. Στη δυτική Εκκλησία έχει μπει το εκκλησιαστικό πιάνο και έχει διαφοροποιηθεί η μουσική σε σχέση με τη βυζαντινή.
Αγαμία: Οι Καθολικοί επέβαλαν στους κληρικούς τους την υποχρεωτική αγαμία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τονίζει από την πλευρά της ότι σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη και ολόκληρη την Ιερά Εκκλησιαστική Παράδοση, ο Κληρικός είναι ελεύθερος να διαλέξει μεταξύ Γάμου και αγαμίας.
