Μετά το θάνατο του Αναστάσιου: Ποιος θα είναι ο διάδοχος του Ιερωνύμου στην ελληνορθόδοξη Εκκλησία;

Από την εκλογή κάθε νέου Αρχιεπισκόπου, η Ιεραρχία ανέκαθεν φρόντιζε να διαμορφώσει συνθήκες για την επόμενη διαδοχή. Οι πιθανοί διάδοχοι ξεχώριζαν από την αρχή, συνάπτοντας συμμαχίες και δημιουργώντας ομάδες υποστήριξης που, στην πορεία, διαμόρφωναν τις εξελίξεις.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, πλέον σχεδόν 87 ετών, από το 2008 που ανέλαβε τον Θρόνο, έχει χειροτονήσει περίπου 60 νέους μητροπολίτες. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να επηρεάσει αποφασιστικά την επιλογή του διαδόχου του, αν και παραμένει αβέβαιο αν θα επιλέξει να παραιτηθεί ή να αφήσει τον χρόνο να καθορίσει τις εξελίξεις. Είναι σαφές πως θα ήθελε να διαδραματίσει ρυθμιστικό ρόλο και στη συνέχεια να αποσυρθεί στο ησυχαστήριό του στη Ζάλτσα Βοιωτίας, αλλά η κατάσταση της υγείας του θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την απόφασή του, την ίδια στιγμή που δρομολογείται και η διαδοχή του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας μετά το θάνατο του Αναστάσιου.

Ωστόσο, η απόφαση του Ιερώνυμου δεν επηρεάζει τις διεργασίες διαδοχής. Παρότι δεν υπάρχουν πιεστικοί λόγοι για άμεσες κινήσεις, η αγωνία για την επόμενη ημέρα είναι πάντοτε παρούσα. Εκτός από τους μητροπολίτες, σημαντικό ρόλο σε μια πιθανή διαδοχή αναμένεται να διαδραματίσουν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η κυβέρνηση και οικονομικοί παράγοντες που συχνά εμπλέκονται, άμεσα ή έμμεσα, στις εκλογές. Τα τελευταία χρόνια, οι υποψήφιοι, χωρίς να το δηλώνουν ανοιχτά, πραγματοποιούν στρατηγικές επαφές, επισκέψεις σε μητροπόλεις, συμμετοχές σε θρησκευτικές εκδηλώσεις και πανηγύρεις, δημιουργώντας δίκτυα «φιλίας».

Οι βασικοί υποψήφιοι, όπως όλα δείχνουν, δεν ανήκουν στις ομάδες των φανατικών. Στις κρίσιμες περιόδους, όπως αυτή της πανδημίας του COVID-19, στήριξαν την κυβέρνηση και την επίσημη Εκκλησία. Παράλληλα, κανείς τους δεν φέρει τη χαρισματική προσωπικότητα του Χριστόδουλου, αλλά ούτε και τη μετριοπαθή προσέγγιση του Ιερώνυμου.

Ο στόχος τους φαίνεται να επικεντρώνεται στην ενίσχυση της επιρροής της Εκκλησίας, ιδίως στους νέους, όπου η επιρροή έχει μειωθεί δραματικά. Όσον αφορά άλλα ζητήματα, όπως η αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, δεν αναμένονται εκπλήξεις. Στο ευαίσθητο θέμα των σχέσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όλοι οι πιθανοί διάδοχοι φαίνεται να αποφεύγουν κάθε ενδεχόμενο ρήξης.

Οι τάσεις που υπάρχουν στην Εκκλησία

Σήμερα στην Ιεραρχία υπάρχουν δύο τάσεις:

Αυτή που θέλει μεταβατικούς αρχιεπισκόπους για να μην υπάρχουν τριβές λόγω ανταγωνισμού και η άλλη που επιθυμεί οριστικές λύσεις, ώστε ο νέος Αρχιεπίσκοπος να προχωρήσει χωρίς εμπόδια.

Ως «μεταβατικοί αρχιεπίσκοποι» προβάλλονται προς το παρόν οι μητροπολίτες: Σπάρτης Ευστάθιος, Ναυπάκτου Ιερόθεος, Ξάνθης Παντελεήμων και Μυτιλήνης Ιάκωβος. Ωστόσο ο Σπάρτης δεν επιθυμεί εμπλοκή στη διαδοχή και οι άλλοι δεν θεωρούν τον εαυτό τους αναλώσιμο, ούτε ανάχωμα στις «γκρίνιες και τις φιλοδοξίες» μητροπολιτών.

Η δεύτερη τάση είναι η επικρατούσα και αυτή φαίνεται πως έχει γίνει αποδεκτή από όλους και ήδη ο αγώνας διαδοχής είναι σε πλήρη εξέλιξη αν και ουδείς δεν παραδέχεται δημοσίως ότι είναι υποψήφιος.

Προς το παρόν οι τρεις που έχουν ξεχωρίσει, κατά αλφαβητική σειρά, είναι ο Σύρου Δωρόθεος, ο Δημητριάδος Ιγνάτιος και ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος.

Θεωρητικά τον Θρόνο θα μπορούσαν να διεκδικήσουν οι μητροπολίτες Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος, Μεσογαίας Νικόλαος, Πειραιώς Σεραφείμ, Πατρών Χρυσόστομος, Χαλκίδος Χρυσόστομος και Λαρίσης Ιερώνυμος.

Ενώ, ρόλο θα μπορούσαν να παίξουν οι βενιαμίν της Ιεραρχίας οι μητροπολίτες Ιωνίας Γαβριήλ και Φθιώτιδος Συμεών. Οι δύο τελευταίοι, όμως, είναι κάτω των 50 και αυτό λειτουργεί αρνητικά.

Οι πιθανοί διάδοχοι

Οι φωνές που ζητούν μια νέα πορεία για την Εκκλησία, με στόχο να εισέλθει σε μια σύγχρονη εποχή, γίνονται όλο και πιο έντονες το τελευταίο διάστημα. Ιεράρχες με ισχυρή παρουσία έχουν αρχίσει εδώ και καιρό να διαμορφώνουν συμμαχίες με πολιτικά συστήματα, κέντρα αποφάσεων, βουλευτές και άλλους θεσμικούς και εξωθεσμικούς παράγοντες, καθώς και με ισχυρούς επιχειρηματίες που επηρεάζουν τις εξελίξεις.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος, μια χαρισματική προσωπικότητα στα 70 του χρόνια, θεωρούνταν το επικρατέστερο φαβορί για τη θέση του Αρχιεπισκόπου. Η εμπειρία, το κύρος και οι ευρύτατες σχέσεις του τον έκαναν να ξεχωρίζει. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα η υποψηφιότητά του φαίνεται να χάνει έδαφος, πιθανώς λόγω κόπωσης ή φημολογούμενων προβλημάτων υγείας.

Στα νέα δεδομένα, ένα από τα ισχυρότερα φαβορί είναι ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, 63 ετών, γνωστός για τις άρτιες δημόσιες σχέσεις του. Έχει δημιουργήσει ένα πανίσχυρο πολιτικό λόμπι και απολαμβάνει τη στήριξη δημοσιογραφικών κύκλων και επιχειρηματικών παραγόντων, γεγονός που ενισχύει τη δυναμική του.

Ο Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας Γαβριήλ, μόλις 47 ετών, αποτελεί το νεότερο και ίσως πιο εντυπωσιακό όνομα στη λίστα. Θεωρείται το «αγαπημένο παιδί» του Αρχιεπισκόπου, αν και οι σχέσεις τους έχουν ψυχρανθεί ελαφρώς το τελευταίο διάστημα. Με εξαιρετικές ρητορικές ικανότητες και πληθωρική προσωπικότητα, έχει ήδη δημιουργήσει ισχυρά δίκτυα σχέσεων με πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες, βλέποντας ξεκάθαρα την επόμενη μέρα.

Τέλος, μια νέα και ενδιαφέρουσα παρουσία στον αγώνα της διαδοχής είναι ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος. Στα 46 του χρόνια, αν και θεωρείται αουτσάιντερ, έχει κερδίσει έδαφος μέσα από δυνατές συμμαχίες και εμφανίζεται ως μια αξιόλογη επιλογή, φέρνοντας κύρος και νέα πνοή στη συζήτηση για την ηγεσία της Εκκλησίας.