Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα: Επέζησε από ολόκληρη επανάσταση και έπεσε νεκρή από τα… συμπεθέρια

Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, μαζί με τη Μαντώ Μαυρογένους, αποτέλεσαν τις κορυφαίες γυναικείες μορφές της Ελληνικής Επανάστασης. Κόρη του Υδραίου πλοιάρχου Σταυριανού Πινότση και της Σκεύως Κοκκίνη, που προερχόταν από εφοπλιστική οικογένεια, η Μπουμπουλίνα γεννήθηκε στις 11 Μαΐου 1771 μέσα στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης, όπου βρισκόταν κρατούμενος ο πατέρας της λόγω της συμμετοχής του στα Ορλοφικά.

Σε ηλικία 17 ετών παντρεύτηκε τον Σπετσιώτη πλοίαρχο Δημήτριο Γιάννουζα, από τον οποίο πήρε το παρατσούκλι «Δημητράκαινα». Το 1797, ο Γιάννουζας σκοτώθηκε σε μάχη με Αλγερινούς πειρατές, αφήνοντας τη Λασκαρίνα χήρα στα 26 της, με τρία παιδιά: τον Ιωάννη, τον Γεώργιο και τη Μαρία.

Το 1801, ξαναπαντρεύτηκε τον Σπετσιώτη καραβοκύρη Δημήτριο Μπούμπουλη, με τον οποίο απέκτησε άλλα τρία παιδιά: την Ελένη, τη Σκεύω και τον Νικόλαο. Από τότε έγινε γνωστή ως Μπουμπουλίνα, το οποίο προκύπτει από το επώνυμο του δεύτερου συζύγου της. Δυστυχώς, και ο Μπούμπουλης σκοτώθηκε το 1811 σε σύγκρουση με Αλγερινούς πειρατές, μεταξύ Μάλτας και Ισπανίας.

Με την περιουσία που άφησε ο Μπούμπουλης, η οποία ξεπερνούσε τις 300.000 τάλληρα, η Μπουμπουλίνα επένδυσε στη ναυτιλία και έγινε μέτοχος σε διάφορα πλοία των Σπετσών. Ωστόσο, το 1816, η Οθωμανική Αυτοκρατορία επιχείρησε να κατασχέσει την περιουσία της, επειδή τα πλοία του συζύγου της είχαν συμμετάσχει με ρωσική σημαία στον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1806. Με την παρέμβαση του Ρώσου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, Στρογκάνωφ, και της μητέρας του Σουλτάνου, Βαλιντέ, κατάφερε να διασώσει τα χρήματά της.

Το 1819, ενώ βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, εικάζεται ότι μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, αν και αυτό αμφισβητείται, καθώς δεν είναι τεκμηριωμένο ότι η οργάνωση δεχόταν γυναίκες ως μέλη. Μετά την επιστροφή της στις Σπέτσες, διέταξε την κατασκευή του θρυλικού πλοίου «Αγαμέμνων». Για την κατασκευή του δαπάνησε 25.000 δίστηλα. Το πλοίο, μήκους 48 πήχεων (περίπου 34 μέτρων) και εξοπλισμένο με 18 κανόνια, καθελκύστηκε το 1820 και έμελλε να είναι το μεγαλύτερο που συμμετείχε στην Ελληνική Επανάσταση.

Ο Εθνικός Ξεσηκωμός βρήκε την Μπουμπουλίνα σε ώριμη ηλικία, «πεντηκοντούτιδα, ωραία, αρειμάνια σαν αμαζόνα, επιβλητική καπετάνισσα, μπροστά στην οποία ο δειλός ντρεπόταν και ο γενναίος υποχωρούσε», σύμφωνα με την χαρακτηριστική περιγραφή του δημοσιογράφου και ιστορικού Ιωάννη Φιλήμονα. Με αυτοθυσία διέθεσε την περιουσία της όχι μόνο για τη συντήρηση του στόλου της, αλλά και για την υποστήριξη των στρατευμάτων στη στεριά. Το πλοίο της, ο «Αγαμέμνων», συμμετείχε στον αποκλεισμό του Ναυπλίου, ενώ η ίδια ανέλαβε με δικά της έξοδα τον ανεφοδιασμό των υπερασπιστών του Άργους. Κατά τη διάρκεια μιας έφοδου των Τούρκων υπό τον Κεχαγιάμπεη, έχασε τον γιο της, Ιωάννη Γ

Η δράση της όμως δεν σταμάτησε εκεί. Έλαβε μέρος στον αποκλεισμό της Μονεμβασίας, στην πολιορκία και την κατάληψη του Ναυπλίου, καθώς και στην άλωση της Τριπολιτσάς. Στην είσοδό της στην Τριπολιτσά, καβάλα σε λευκό άλογο, έδειξε ανωτερότητα σώζοντας τα χαρέμια του Χουρσίτ Πασά από την οργή των πολιορκητών.

Μετά την άλωση του Ναυπλίου, τον Νοέμβριο του 1822, εγκαταστάθηκε στην πόλη, η οποία αποτελούσε την έδρα της προσωρινής κυβέρνησης, όπου έζησε έως τα μέσα του 1824. Ωστόσο, κατά τον εμφύλιο πόλεμο, εκδιώχθηκε από το Ναύπλιο λόγω της στήριξής της στον φυλακισμένο Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, με τον οποίο συνδεόταν συγγενικά, μέσω του γάμου της κόρης της Ελένης με τον γιο του, Πάνο. Ως αποτέλεσμα, οι κυβερνητικοί σκότωσαν τον γαμπρό της και της αφαίρεσαν το κομμάτι γης που της είχε αποδοθεί ως αναγνώριση για την προσφορά της στον Αγώνα.

O θάνατος της Μπουμπουλίνας

Η Μπουμπουλίνα, πικραμένη, επέστρεψε στις Σπέτσες και εγκαταστάθηκε στο σπίτι του δεύτερου συζύγου της, ζώντας μόνη με ό,τι είχε απομείνει από την περιουσία της, μέχρι το πρόωρο τέλος της ζωής της. Τον Μάιο του 1825, ο γιος της, Γεώργιος Γιάννουζας, κλέφτηκε με την Ευγενία Κούτση, κουνιάδα του ετεροθαλούς αδελφού της, Λάζαρου Ορλόφ. Ο Ορλόφ, συνοδευόμενος από μέλη της οικογένειας Κούτση, πήγε στο σπίτι της Μπουμπουλίνας αναζητώντας την Ευγενία. Στη διάρκεια της λογομαχίας που ακολούθησε, ένας πυροβολισμός τη χτύπησε στο μέτωπο, αφήνοντάς την νεκρή στις 22 Μαΐου. Παραμένει άγνωστο αν ο θάνατός της ήταν τυχαίο περιστατικό ή δολοφονία. Τα οστά της μεταφέρθηκαν στον ιδιόκτητο ναΐσκο του Αγίου Ιωάννη.

Οι απόγονοί της προσέφεραν το πλοίο «Αγαμέμνων» στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, όπου μετονομάστηκε σε «Σπέτσαι» και έγινε η ναυαρχίδα του Ελληνικού Στόλου. Το πλοίο ανατινάχθηκε από τον Ανδρέα Μιαούλη στον Πόρο, κατά τη διάρκεια των πολιτικών ταραχών της 29ης Ιουλίου 1831. Σήμερα, το αρχοντικό της Μπουμπουλίνας στις Σπέτσες λειτουργεί ως μουσείο, φιλοξενώντας συλλογή όπλων, επιστολές και αρχεία, παλιά βιβλία, πορτραίτα της, προσωπικά αντικείμενα, έπιπλα και διακρίσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων απονεμήθηκαν από ξένες κυβερνήσεις.

Μεταθανάτια, η Ρωσία της απένειμε τον τίτλο της ναυάρχου —μια πρωτοφανή τιμή για γυναίκα. Το 2018, η Ελλάδα τίμησε επίσημα την ηρωίδα της. Με απόφαση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΦΕΚ 373, Τεύχος Γ, 11 Απριλίου), της απονεμήθηκε ο βαθμός του υποναυάρχου επί τιμή, ο Πολεμικός Σταυρός Α΄ Τάξεως και το Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων. Στην τιμητική αυτή αναγνώριση αναφέρεται ο «απαράμιλλος ηρωισμός, η αυτοθυσία και η αφοσίωσή της στο Ελληνικό Έθνος, χαρακτηριστικά που την κατέστησαν στη μνήμη όλων των Ελλήνων και Ελληνίδων ως εθνικό ιδεώδες».