Ένταξη στην ΕΟΚ, νομιμοποίηση του ΚΚΕ, ΕΣΥ, αποστασιοποίηση από το ΝΑΤΟ: 6 κυβερνητικές αποφάσεις Καραμανλή – Παπανδρέου που δίχασαν
Τα έργα που προκάλεσαν αντιδράσεις
Η μεταπολιτευτική περίοδος στην Ελλάδα, που ξεκινά με την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών το 1974, υπήρξε καθοριστική για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της χώρας. Δύο ηγετικές προσωπικότητες κυριάρχησαν τις πρώτες δεκαετίες αυτής της περιόδου: ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Και οι δύο άσκησαν βαθιά επιρροή και προχώρησαν σε ριζοσπαστικές αλλαγές, οι οποίες, αν και ιστορικής σημασίας, δεν έγιναν όλες αποδεκτές από την ελληνική κοινωνία. Πολλά από τα έργα τους προκάλεσαν ισχυρές αντιδράσεις, αντιπαραθέσεις και έντονο δημόσιο διάλογο.
Τα έργα Καραμανλή – Παπανδρέου που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις
- Ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ)
Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981 υπήρξε κορυφαίο πολιτικό εγχείρημα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο ίδιος πίστευε ακράδαντα ότι η Ευρώπη ήταν «η μοίρα της Ελλάδας», υποστηρίζοντας πως η συμμετοχή θα διασφάλιζε την πολιτική σταθερότητα, την οικονομική ανάπτυξη και τη γεωστρατηγική θέση της χώρας.
Παρόλα αυτά, υπήρξε μεγάλος αριθμός αντιδράσεων από πολιτικούς χώρους, κυρίως της αριστεράς, που θεώρησαν την ένταξη ως υποταγή στους οικονομικούς μηχανισμούς της Δύσης. Εκφράστηκαν ανησυχίες για την τύχη της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, την εξάρτηση από το ξένο κεφάλαιο και την απώλεια κυριαρχίας.
- Νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)
Μετά την πτώση της Χούντας, ο Καραμανλής προχώρησε στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας και σε ένα από τα πιο ριζοσπαστικά βήματα συμφιλίωσης: τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, το οποίο παρέμενε παράνομο από τον Εμφύλιο. Αυτή η απόφαση προκάλεσε έκπληξη και αντιδράσεις. Οι υποστηρικτές της πολιτικής αυτής την είδαν ως ένα βήμα προς την εθνική ενότητα και την ώριμη Δημοκρατία.
Ωστόσο, υπήρξαν σφοδρές αντιδράσεις από συντηρητικούς κύκλους και θύματα του Εμφυλίου, που ένιωσαν πως το Κράτος νομιμοποιούσε μια δύναμη που κάποτε είχε στραφεί εναντίον του.
- Κατάργηση της Μοναρχίας και το Δημοψήφισμα του 1974
Ένα από τα πρώτα βήματα της νέας Δημοκρατίας ήταν η προκήρυξη δημοψηφίσματος για την κατάργηση ή διατήρηση της Μοναρχίας. Το 1974, ο ελληνικός λαός αποφάσισε να απορρίψει τη βασιλεία με ποσοστό περίπου 69%.
Παρά την ξεκάθαρη λαϊκή βούληση, η συζήτηση που προηγήθηκε υπήρξε έντονα διχαστική, με τους φιλοβασιλικούς να κάνουν λόγο για «παράνομη αποπομπή του θεσμού» και τους υποστηρικτές της Δημοκρατίας να θεωρούν το τέλος της Μοναρχίας αναγκαίο βήμα για την εδραίωση των δημοκρατικών θεσμών.
- Δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ)
Ένα από τα σημαντικότερα έργα της κυβέρνησης Παπανδρέου ήταν η ίδρυση του ΕΣΥ το 1983, με στόχο τη δωρεάν και καθολική πρόσβαση στην υγεία για όλους τους πολίτες. Το ΕΣΥ αποτέλεσε ιστορικό σταθμό για τη δημόσια υγεία, όμως συνάντησε και σφοδρές αντιδράσεις, κυρίως από ιδιώτες γιατρούς, κλινικάρχες και πολιτικούς που θεωρούσαν το εγχείρημα υπερβολικά κοστοβόρο, ασαφές και απειλητικό για την ποιότητα των υπηρεσιών.
- Η σχέση με το ΝΑΤΟ και οι αμερικανικές βάσεις
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβε την εξουσία με το σύνθημα «Έξω οι βάσεις του θανάτου», αναφερόμενος στις αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις στην Ελλάδα. Η αρχική σκληρή ρητορική κατά του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ δημιούργησε μεγάλο ενθουσιασμό σε πατριωτικούς και αριστερούς κύκλους. Όμως, όταν τελικά οι βάσεις παρέμειναν και η Ελλάδα δεν αποχώρησε από το ΝΑΤΟ, ο Παπανδρέου δέχθηκε έντονη κριτική για «ανακολουθία» και «υποχώρηση», με αποτέλεσμα να σημειωθούν έντονες εσωτερικές τριβές ακόμη και εντός του ΠΑΣΟΚ.
- Διόγκωση του Δημοσίου και πολιτικές προσλήψεων
Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Παπανδρέου παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση των δημοσίων υπαλλήλων, σε μια προσπάθεια να μειωθεί η ανεργία και να ενισχυθούν τα μεσαία στρώματα. Πολλοί ωστόσο υποστήριξαν πως οι προσλήψεις δεν γίνονταν με αξιοκρατικά κριτήρια αλλά με κομματικά, γεγονός που συνέβαλε στη διόγκωση του πελατειακού κράτους και την αναποτελεσματικότητα του Δημοσίου. Η συγκεκριμένη πολιτική δημιούργησε σοβαρό θέμα στις δημόσιες δαπάνες και αποτέλεσε έναν από τους λόγους για τη μετέπειτα κρίση του χρέους.
