Ούτε Καραμανλής ούτε Παπανδρέου ή Μητσοτάκης: Ο Έλληνας πολιτικός που έγινε 10 φορές πρωθυπουργός κι «έσπασε» κάθε ρεκόρ

Στην ελληνική πολιτική ιστορία γνωρίζουμε αρκετούς, που έγραψαν τη διαδρομή τους. Από τον Χαρίλαο Τρικούπη και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μέχρι τις οικογένειες Καραμανλή, Παπανδρέου και Μητσοτάκη στην πιο πρόσφατη εποχή, όμως ένας Έλληνας πολιτικός έκανε τη διαφορά, με το να καθίσει στον πρωθυπουργικό θώκο 10 φορές.

Σαν σήμερα, στις 26 Οκτωβρίου 1880, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος ανέλαβε για δέκατη φορά την πρωθυπουργία της Ελλάδας. Εκτός από αυτό το ρεκόρ στην ελληνική πολιτική ιστορία, διετέλεσε δύο φορές πρόεδρος της Βουλής και 18 φορές υπουργός. Γεννημένος το 1815, εγγράφηκε στη Νομική Σχολή Αθηνών αλλά διέκοψε τις σπουδές του για να συμμετάσχει στην Κρητική Επανάσταση.

Διαβάστε επίσης: 18 Οκτωβρίου 1981: Το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου στην εξουσία! Η μεγάλη μέρα της Αλλαγής

Υπήρξε έντονος αντίπαλος του βασιλιά και το μεγαλύτερο επίτευγμά του θεωρείται η ειρηνική προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας το 1881. Απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 1883 και ενταφιάστηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.

Ο Δήμος Αθηναίων, τιμώντας τη μνήμη του, ονόμασε την πλατεία δίπλα στο σπίτι του στην οδό Πειραιώς με το όνομά του. Η πολιτική παράδοση της οικογένειας Κουμουνδούρου συνεχίστηκε από τους γιους του, Κωνσταντίνο και Σπυρίδωνα, οι οποίοι εξελέγησαν επανειλημμένα βουλευτές.

Η ιστορία του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου

Ήταν γιος του αγωνιστή της Επανάστασης, Σπυρίδωνα Γαλάνη Κουμουνδουράκη, μέλους της επιφανούς οικογένειας της Μεσσηνιακής Μάνης. Γεννήθηκε το 1815 στον πύργο των Κουμουνδουράκηδων, στην τοποθεσία Γαρμπελιά του χωριού Κάμπος Αβίας. Μετά το τέλος του Αγώνα, μετέβη στο Ναύπλιο, όπου ολοκλήρωσε το Γυμνάσιο και στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1841 διέκοψε τις σπουδές του για να συμμετάσχει στην Κρητική Επανάσταση, αν και πίστευε στη ματαιότητα της εξέγερσης.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκε στην Καλαμάτα, όπου εξασκούσε τη δικηγορία, παρά το γεγονός ότι δεν είχε ολοκληρώσει το πτυχίο του. Εκεί παντρεύτηκε την Αικατερίνη Μαυρομιχάλη, κόρη της επιφανής οικογένειας της Μάνης, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Κωνσταντίνο και τη Μαρία. Το 1846 αποφοίτησε από τη Νομική και τον επόμενο χρόνο διορίστηκε αντιεισαγγελέας Πρωτοδικών Καλαμάτας. Η καριέρα του στον δικαστικό κλάδο ήταν σύντομη, καθώς τον κέρδισε η πολιτική.

Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκε στην Καλαμάτα και άρχισε να ασκεί τη δικηγορία, παρόλο που δεν είχε ακόμη το πτυχίο του. Εκεί παντρεύτηκε την Αικατερίνη Μαυρομιχάλη, κόρη της γνωστής οικογένειας της Μάνης, αποκτώντας μαζί της δύο παιδιά, τον Κωνσταντίνο και τη Μαρία. Το 1846 αποφοίτησε από τη Νομική και την επόμενη χρονιά διορίστηκε αντιεισαγγελέας Πρωτοδικών Καλαμάτας. Η δικαστική του καριέρα ήταν σύντομη, καθώς τον κέρδισε η πολιτική.

Το 1850 εξελέγη για πρώτη φορά πληρεξούσιος Μεσσήνης και άλλαξε το επώνυμό του από Κουμουνδουράκης σε Κουμουνδούρος. Από τότε, με εξαίρεση τη διετία 1868-1869, υπήρξε αδιάλειπτα παρών στη Βουλή μέχρι τον θάνατό του. Το 1855 ορκίστηκε Πρόεδρος της Βουλής και το επόμενο έτος ανέλαβε Υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Δημήτριου Βούλγαρη, με τον οποίο αργότερα συγκρούστηκε έντονα. Μετά τον θάνατο της πρώτης συζύγου του, Αικατερίνης, παντρεύτηκε την Ευθυμία Περωτή, αποκτώντας έναν γιο, τον Σπυρίδωνα.

Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος ήταν ένθερμος αντίπαλος του Θρόνου. Μετά την έξωση του Όθωνα το 1862, ανέλαβε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση της τάξης με την μετριοπάθεια και αποφασιστικότητα που τον χαρακτήριζαν. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1864, έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του στην οδό Σταδίου, στην είσοδο της Βουλής. Στις 2 Μαρτίου 1865, ανέλαβε για πρώτη φορά την πρωθυπουργία, φέρνοντας στο κόμμα του («Κουμουνδουρικό») ανερχόμενους πολιτικούς, όπως ο Χαρίλαος Τρικούπης και ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης, με τους οποίους αργότερα συγκρούστηκε. Ακολούθησαν ακόμη εννέα θητείες ως πρωθυπουργός, μέχρι το 1882, όταν αποσύρθηκε από την πολιτική.

Ως υπουργός και πρωθυπουργός, ο Κουμουνδούρος κατάφερε να διαφυλάξει τα εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας, χάρη στη μετριοπάθεια, ευθύτητα, ψυχραιμία και τόλμη του. Το σημαντικότερο επίτευγμά του στην εξωτερική πολιτική ήταν η ειρηνική προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Νοτίου Ηπείρου (περιοχή Άρτας) το 1881, αφού πρώτα τόλμησε να απειλήσει με πόλεμο την Τουρκία. Το 1866, διαχειρίστηκε επιτυχώς το Κρητικό Ζήτημα, αρνούμενος να υποκύψει στις πιέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων που επιθυμούσαν να παρασύρουν την Ελλάδα σε πόλεμο με την Τουρκία. Θεωρούσε ότι μια φιλοπόλεμη πολιτική δεν θα εξυπηρετούσε τη χώρα, δεδομένου ότι δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένη για πόλεμο.

Στο εσωτερικό της χώρας, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, ρυθμίζοντας τη φορολογία με νόμους, αναδιοργανώνοντας και εξοπλίζοντας το στρατό, και αναδιανέμοντας γη προς όφελος των ακτημόνων αγροτών. Μέσω του νόμου ΤΟΔ’/1871 «Περί ληστείας», κατάφερε να περιορίσει τη ληστεία σε στεριά και θάλασσα, σε μια εποχή που χαρακτηριζόταν από γεγονότα όπως η Σφαγή στο Δήλεσι και η απαγωγή του πρωθυπουργού Σωτήριου Σωτηρόπουλου από τον λήσταρχο Λαφαζάνη. Προκειμένου να εκτονώσει την κατάσταση, παραχώρησε αμνηστία σε 100 λήσταρχους, καλώντας τους να πολεμήσουν στην Κρήτη. Επίσης, σημαντικός υπήρξε ο νόμος ΦΠΣΤ’ «Περί ευθύνης υπουργών», που οδήγησε σε παραπομπή σε ειδικό δικαστήριο υπουργών της κυβέρνησης Βούλγαρη (1877), με κατηγορίες πλαστογραφίας και αντιποίησης αρχής («Σιμωνιακά»).

Η πολιτική πορεία του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου ολοκληρώθηκε στις 3 Μαρτίου 1882, όταν δεν εξασφάλισε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή, παρά τον διπλωματικό του θρίαμβο με την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Νοτίου Ηπείρου. Ο Χαρίλαος Τρικούπης και οι βουλευτές των Νέων Χωρών τον κατηγόρησαν για την αποτυχία να προσαρτήσει όλη την Ήπειρο. Ο βιολογικός του κύκλος έκλεισε στις 26 Φεβρουαρίου 1883. Τάφηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών και, με απόφαση του Δήμου Αθηναίων, η πλατεία πλησίον της οικίας του στην οδό Πειραιώς ονομάστηκε Κουμουνδούρου (νυν Πλατεία Ελευθερίας). Την πολιτική παράδοση της οικογένειας συνέχισαν οι γιοι του, Κωνσταντίνος και Σπυρίδων, που εκλέχθηκαν επανειλημμένα βουλευτές και υπηρέτησαν ως υπουργοί.

Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος κατείχε μεγάλες εκτάσεις στην Αττική, ιδιαίτερα στην περιοχή της Ελευσίνας, δίπλα στη θαλασσολίμνη που πλέον φέρει το όνομά του (Λίμνη Κουμουνδούρου).