«Ηπειρώτες, μας αποσπούν απ’ την αγκαλιά της μητέρας μας Ελλάδας»: Σαν σήμερα, 17 Φεβρουαρίου, η Βόρεια Ήπειρος κηρύσσει αυτονομία
Υψώνεται η σημαία της Αυτόνομης Βορείου Ηπείρου
Το 1914, η ελληνική παρουσία στη Βόρεια Ήπειρο έφτανε σε ένα κρίσιμο σημείο. Η περιοχή, που είχε απελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, βρέθηκε στο επίκεντρο διπλωματικών διαπραγματεύσεων, καθώς οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν να την εντάξουν στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος. Η απόφαση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής, ο οποίος έβλεπε την ελληνική αποχώρηση ως εγκατάλειψη.
Στις 17 Φεβρουαρίου 1914, η Βόρεια Ήπειρος κήρυξε την αυτονομία της, συγκροτώντας Προσωρινή Κυβέρνηση με επικεφαλής τον Γεώργιο Χρηστάκη-Ζωγράφο, πολιτικό με καταγωγή από το Αργυρόκαστρο. Η απόφαση αυτή είχε ληφθεί λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 13 Φεβρουαρίου, από την Πανηπειρωτική Συνέλευση, η οποία κατέληξε ότι εάν δεν επιτυγχανόταν η ένωση με την Ελλάδα, η αυτονομία θα ήταν ο μόνος δρόμος για τη διαφύλαξη του ελληνικού χαρακτήρα της περιοχής.
Στην κίνηση αυτή πρωτοστάτησαν, εκτός από τον Ζωγράφο, και σημαίνοντες εκκλησιαστικοί ηγέτες, όπως ο Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος και ο Σπυρίδων Βλάχος, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Η νέα κυβέρνηση απέστειλε διακήρυξη προς τον ελληνικό πληθυσμό της Βορείου Ηπείρου, καλώντας τους κατοίκους σε αγώνα:
«Ηπειρώτες, μας αποσπούν απ’ την αγκαλιά της μητέρας μας Ελλάδας… Μας αρνούνται την αυτοδιοίκηση… Η Βόρειος Ήπειρος κηρύσσει την ανεξαρτησία της»
Η αντίδραση των Αλβανών και των Μεγάλων Δυνάμεων ήταν άμεση. Οι Βορειοηπειρώτες αναγκάστηκαν να πάρουν τα όπλα και να υπερασπιστούν την αυτονομία τους ενάντια σε αλβανικές επιθέσεις. Οι μάχες που ακολούθησαν, κυρίως στο Αργυρόκαστρο, τη Χειμάρρα και το Δέλβινο, έδειξαν την αποφασιστικότητα των Ελλήνων της περιοχής.
Τον Μάιο του 1914, η Προσωρινή Κυβέρνηση πέτυχε μια διπλωματική νίκη με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας, το οποίο αναγνώριζε την αυτονομία της Βορείου Ηπείρου υπό αλβανική κυριαρχία, με εγγυήσεις για τα δικαιώματα των κατοίκων της. Όμως, η συμφωνία αυτή έμελλε να μείνει στα χαρτιά. Λίγους μήνες αργότερα, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος διέλυσε τις όποιες ισορροπίες, και η περιοχή παραδόθηκε στο χάος.
Δείτε επίσης: Χυδαίο παραλήρημα Ράμα: «Η Βόρεια Ήπειρος είναι ένας νεκρός όρος» – Τι απαντά η Αθήνα;
Η Ελλάδα, υπό την πίεση των διεθνών συνθηκών και του Εθνικού Διχασμού, δεν μπόρεσε να στηρίξει τον αγώνα των Βορειοηπειρωτών. Το 1921, η περιοχή εντάχθηκε οριστικά στην Αλβανία, κλείνοντας ένα κεφάλαιο αγώνων που παραμένει αδικαίωτο μέχρι σήμερα.
