27 Μαρτίου 1977: Το μεγαλύτερο αεροπορικό δυστύχημα στην ιστορία – Δύο Boeing 747 συγκρούονται στο αεροδρόμιο της Τενερίφης, 583 νεκροί (video)

Το πιο πολύνεκρο δυστύχημα στην ιστορία της πολιτικής αεροπορίας συνέβη στις 27 Μαρτίου 1977 στην Τενερίφη της Ισπανίας, όταν δύο γιγαντιαία αεροσκάφη τύπου Boeing 747 συγκρούστηκαν κατά την τροχοδρόμηση. Το τραγικό συμβάν κόστισε τη ζωή σε 583 ανθρώπους και συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο.

Η αεροπορική τραγωδία της Τενερίφης, στην ουσία, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα τραγικό “τροχαίο” δυστύχημα στον αεροδιάδρομο. Όλα ξεκίνησαν το μεσημέρι της 27ης Μαρτίου, στις 1:15 μ.μ., με την έκρηξη μιας βόμβας στο αεροδρόμιο του Γκραν Κανάρια, στο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος των Καναρίων Νήσων. Τα Κανάρια Νησιά, που βρίσκονται στα ανοικτά των ακτών της βορειοδυτικής Αφρικής, ανήκουν στην Ισπανία και αποτελούν δημοφιλή τουριστικό προορισμό.

Η βόμβα, που είχε τοποθετηθεί από μέλη της αυτονομιστικής οργάνωσης «Ένοπλες Ομάδες των Γουάντσε» (Fuerzas Armadas Guanches), εξερράγη τραυματίζοντας ένα άτομο. Αυτό το περιστατικό πυροδότησε μια σειρά γεγονότων που οδήγησαν στη μοιραία σύγκρουση στην Τενερίφη, γράφοντας μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες στην ιστορία της αεροπλοΐας.

Συντρίμια από το ένα αεροσκάφος

Οι αρχές διέκοψαν αμέσως τη λειτουργία του αεροδρομίου, κατευθύνοντας την εναέρια κυκλοφορία στο αεροδρόμιο «Λος Ροντέος» στο γειτονικό νησί της Τενερίφης. Ωστόσο, η μεταφορά αυτή δημιούργησε συνωστισμό από σταθμευμένα αεροσκάφη, προκαλώντας σοβαρούς πονοκεφάλους στον πύργο ελέγχου. Σαν να μην έφτανε αυτό, μια πυκνή ομίχλη απλώθηκε πάνω από το αεροδρόμιο, περιορίζοντας δραματικά την ορατότητα.

Ανάμεσα στα πολυάριθμα σταθμευμένα αεροπλάνα βρίσκονταν και τα δύο μοιραία Μπόινγκ 747. Το πρώτο ανήκε στην αμερικανική εταιρεία Pan-Am και εκτελούσε την πτήση 1736 («Λος Άντζελες – Νέα Υόρκη – Γκραν Κανάρια»), μεταφέροντας 380 επιβάτες και 16μελές πλήρωμα. Το δεύτερο ανήκε στην ολλανδική KLM και εκτελούσε την πτήση 4085 («Άμστερνταμ – Γκραν Κανάρια») με 234 επιβάτες και 14μελές πλήρωμα.

Γύρω στις 5 το απόγευμα, το αεροδρόμιο της Γκραν Κανάρια επαναλειτούργησε, και ο πύργος ελέγχου του αεροδρομίου της Τενερίφης άρχισε να δίνει οδηγίες για τη σταδιακή αναχώρηση των αεροσκαφών. Παρά ταύτα, η ομίχλη συνέχισε να καλύπτει τον διάδρομο, καθιστώντας την ορατότητα εξαιρετικά περιορισμένη. Λόγω της απουσίας επίγειου ραντάρ, η επικοινωνία μεταξύ του πύργου ελέγχου και των αεροσκαφών περιοριζόταν στον ασύρματο. Μια σειρά από τραγικές παρανοήσεις έφεραν τα δύο Μπόινγκ αντιμέτωπα στον ίδιο διάδρομο απογείωσης.

Το αεροσκάφος της KLM ξεκίνησε να τροχοδρομεί, αυξάνοντας ταχύτητα για να απογειωθεί. Ο πιλότος του αεροπλάνου της Pan-Am, που βρισκόταν ακινητοποιημένο στον διάδρομο, έκανε μια τελευταία προσπάθεια να το μετακινήσει, αλλά ήταν ήδη αργά. Τα δύο αεροσκάφη συγκρούστηκαν με τρομακτική σφοδρότητα και τυλίχθηκαν στις φλόγες. Στο Μπόινγκ της KLM δεν υπήρξαν επιζώντες, ενώ από το αμερικανικό αεροπλάνο 258 άτομα έχασαν τη ζωή τους, 61 τραυματίστηκαν και μόλις 61 κατάφεραν να επιβιώσουν. Το πολύνεκρο δυστύχημα της Τενερίφης συντάραξε την παγκόσμια κοινή γνώμη, μονοπωλώντας τα πρωτοσέλιδα επί μέρες, ενώ αποτέλεσε βασικό θέμα συζήτησης στην αεροπορική κοινότητα για μήνες.

Εικόνες που κόβουν την ανάσα

Τη διερεύνηση του δυστυχήματος ανέλαβε η Ισπανική Πολιτική Αεροπορία, με τη συνεργασία Αμερικανών και Ολλανδών εμπειρογνωμόνων. Η εκτενής και πολύμηνη έρευνα αποκάλυψε ότι ο πιλότος του Boeing της KLM απογειώθηκε χωρίς την έγκριση του πύργου ελέγχου, παρανοώντας τις οδηγίες που του δόθηκαν. Αρχικά, οι Ολλανδοί εμπειρογνώμονες επιχείρησαν να αποδώσουν την ευθύνη στον πύργο ελέγχου, ωστόσο, στο τέλος η KLM ανέλαβε την πλήρη ευθύνη για το συμβάν και προχώρησε σε αποζημιώσεις προς τις οικογένειες των θυμάτων.

Η αεροπορική τραγωδία της Τενερίφης οδήγησε τον ICAO στην εφαρμογή νέων μέτρων, με στόχο την πρόληψη παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.

Η σημαντικότερη εξέλιξη ήταν η καθιέρωση τυποποιημένης φρασεολογίας μεταξύ του πύργου ελέγχου και του κυβερνήτη του αεροσκάφους, με στόχο την αποφυγή παρεξηγήσεων. Παράλληλα, περιορίστηκε η απόλυτη εξουσία του κυβερνήτη μέσα στο αεροσκάφος.

Τα μέλη του πληρώματος πλέον ενθαρρύνονται να εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους στον κυβερνήτη όταν πρόκειται για ζητήματα ασφάλειας της πτήσης. Ο κυβερνήτης, με τη σειρά του, υποχρεούται να λαμβάνει αποφάσεις αφού πρώτα εξετάσει προσεκτικά τις παρατηρήσεις των συνεργατών του.