Η πρώτη πτήση σαν σήμερα (2/1/1959) κοντά στη Σελήνη: Η μεγάλη κόντρα ΗΠΑ-ΕΣΣΔ και το επίτευμα του Apollo 11

Ο άνθρωπος εδώ και πολλές δεκαετίες μπορεί να βρεθεί στο διάστημα, κάτι που κάποτε αποτελούσε θεωρητικά ένα άπιαστο όνειρο, με το πρώτο μη επανδρωμένο διαστημόπολοιο να φεύγει μια μέρα σαν σήμερα, στις 2 Ιανουαρίου 1959, από τη Σοβιετική Ένωση προς τη Σελήνη, αν και χάθηκε στο διάστημα και δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του.

Το «Λούνα 1» ή αλλιώς Μιτστά (=όνειρο) ήταν το πρώτο διαστημόπλοιο, το οποίο είχε σχεδιαστεί για να προσγειωθεί στην επιφάνεια της Σελήνης και ανήκε στο διαστημικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ένωσης που ονομάστηκε «Λούνα». Δυστυχώς, όμως, λόγω κάποιων λανθασμένων υπολογισμών, ξέφυγε από την πορεία του και έφυγε 5.995 χλμ. πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης. Αυτό, βέβαια, είχε ως αποτέλεσμα να χαθεί στο διάστημα και να παραμείνει μέχρι και σήμερα στην τροχιά του Ήλιου, ανάμεσα στην τροχιά της Γης και του Άρη.

VIRAL ΕΙΔΗΣΗ

Συγκλονίζει η αδερφή των δίδυμων κοριτσιών που χάθηκαν στα Τέμπη: «Σήμερα θα τους δώσουμε οξυγόνο»

Όσον αφορά τον σχεδιασμό του, το διαστημόπλοιο είχε σχήμα σφαίρας, ενώ εκτείνονταν και 5 κεραίες στο ένα ημισφαίριο. Οι θύρες οργάνων του διαστημόπλοιου προεξείχαν από τη σφαίρα. Επίσης, υπήρχαν μεταλλικά εμβλήματα της Σοβιετικής Ένωσης πάνω στη σφαίρα του διαστημόπλοιου. Διέθετε εξοπλισμό ραδιομεταδόσεων, το οποίο περιείχε σύστημα πομπού και τηλεμετρίας. Στόχος του «Λούνα 1» ήταν να προσκρουστεί στην επιφάνεια της Σελήνης, όπως φαίνεται από την πολύ μεγάλη ταχύτητα που θα ανέπτυσσε.

Διαβάστε επίσης: Αστρονόμος κάνει με κάμερα ζουμ στη σελήνη και παθαίνει σοκ - Δείτε τι κατέγραψε (Video)

Οι κύριοι στόχοι του διαστημόπλοιου ήταν να μελετήσει τη θερμοκρασία στη Σελήνη, να μετρήσει την πίεση στο εσωτερικό του διαστημόπλοιου, αλλά και να ερευνήσει τα αέρια της διαπλανητικής ύλης, όπως και τη σωματιδιακή ακτινοβολία του Ήλιου. Επιπλέον, ένας από τους στόχους της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών ήταν να μετρηθούν τα μαγνητικά πεδία μεταξύ της Γης και της Σελήνης και να μελετηθούν διάφορες άλλες ιδιότητες των κοσμικών ακτίνων.

Στις 2 Φεβρουαρίου 1959 τοπική ώρα 22:41 ήταν έτοιμο να διαχωριστεί από το υπόλοιπο μέρος του πυραύλου του «Λούνα 1» και να ακολουθήσει τη δική του πορεία, αφού είχε αναπτύξει τη σωστή ταχύτητα. Είχε μήκος μόλις 5,2 μ. και διάμετρο 2,4 μ., ενώ το σύνολο του «Λούνα 1» ζύγιζε 1.472 κιλά. Εκτός από τους παραπάνω στόχους, το «Λούνα 1» θα έφερνε εις πέρας και ένα πείραμα στις 3 Φεβρουαρίου. Αφού είχε απομακρυνθεί από τη Γη γύρω στα 113.000 χλμ., απελευθέρωσε 1 κιλό νατρίου, το οποίο σχημάτισε ένα μεγάλο πορτοκαλί σύννεφο, που ήταν ορατό ακόμα και στη Γη. Συγκεκριμένα, είχε κέντρο τον Ινδικό Ωκεανό και ήταν ορατό σαν άστρο από τη Γη για μερικά λεπτά της ώρας. Κατάφερε να το φωτογραφήσει ο Μστισλάβ Γκνεβύσεφ από τον Ορεινό Σταθμό του βασικού αστεροσκοπείου της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών. Το εν λόγω πείραμα σκόπευε να ερευνήσει τη συμπεριφορά των αερίων στο διάστημα.

Εξαιτίας των κεραιών που είχε το «Λούνα 1» και των πομπών, κατάφεραν οι επιστήμονες να λάβουν τελείως νέα στοιχεία για τη ζώνη ακτινοβολίας της Γης στο διάστημα, ακόμα και το γεγονός ότι η Σελήνη δεν έχει μαγνητικό πεδίο. Επίσης, ανακάλυψαν ότι υπάρχει ένας ηλιακός άνεμος που ρέει μέσω του διαπλανητικού διαστήματος, ο οποίος προέρχεται από τον Ήλιο.

Πρόκειται για την πρώτη απόπειρα κατάκτησης του διαστήματος από τον άνθρωπο και έτσι εγκαινιάστηκε η διαστημική εποχή. Φυσικά, το γεγονός ότι κατάφερε η Σοβιετική Ένωση τόσο σύντομα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο να ανακάμψει και να φέρει εις πέρας μια τέτοια επιχείρηση, είναι ένδειξη της δύναμης του νέου αυτού κράτους. Ακολούθησαν, φυσικά, μετά και οι γνωστές επιχειρήσεις της NASA τα επόμενα χρόνια και μέχρι σήμερα έχει κατακτηθεί μεγάλο μέρος του ηλιακού μας συστήματος.

Ο Γκαγκάριν, ο Ψυχρός Πόλεμος του διαστήματος και ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στη Σελήνη

Η πρώτη επανδρωμένη διαστημική πτήση από τον Γιούρι Γκαγκάριν το 1961 εγκαινίασε την κούρσα του Διαστήματος και απέδειξε ότι η ΕΣΣΔ είχε κατακτήσει την τεχνολογία αιχμής. Οι επανδρωμένες αποστολές αναδείχθηκαν έκτοτε σε σύμβολα γεωπολιτικής ισχύος και γοήτρου, όπως εξηγεί σε άρθρο της η επιθεώρηση Scientific American. «Οι επανδρωμένες αποστολές δεν θα γίνουν ποτέ κερδοφόρες, παράγουν ελάχιστο επιστημονικό έργο και λίγες τεχνολογικές καινοτομίες», λέει ο καθηγητής Ιστορίας του Διαστήματος Ασίφ Σιντίκι του Πανεπιστημίου Φόρνταμ της Νέας Υόρκης. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, όμως, δεν υπήρξε στιγμή κατά την οποία άνθρωποι δεν βρίσκονταν σε τροχιά γύρω από τη Γη, έστω και αν κίνητρο των αποστολών αυτών υπήρξε αποκλειστικά το κρατικό κύρος.

Το έναυσμα για τη διαστημική κούρσα έδωσε η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων του Ψυχρού Πολέμου, με την έρευνα να εστιάζεται σε αμυντικές εφαρμογές. Ο πύραυλος που μετέφερε άλλωστε τον Γκαγκάριν σε τροχιά ήταν σχεδιασμένος για να μεταφέρει κατασκοπευτικές φωτογραφικές μηχανές μεγάλης ευκρίνειας. Παρά τον σύνδεσμο μεταξύ διαστημικής έρευνας και άμυνας, όμως, η κούρσα του Διαστήματος δεν είχε επιθετική διάσταση. Η αμερικανική αυτοπεποίθηση μετά τη νίκη στον πόλεμο ήταν απόλυτη, μέχρι την εκτόξευση του Σπούτνικ το 1957. Ο μικρός σοβιετικός δορυφόρος, η εκτόξευση του οποίου δεν προβλήθηκε σχεδόν καθόλου από τον ρωσικό Τύπο, κλόνισε την αμερικανική αλαζονεία. Η σχεδόν υστερική αντίδραση της Ουάσιγκτον έπεισε τη Μόσχα να αξιοποιήσει τη νέα της διαστημική αίγλη ως όπλο προπαγάνδας κατά της αποικιοκρατίας προς τον Τρίτο Κόσμο. «Οι ΗΠΑ συνειδητοποίησαν μετά την εκτόξευση του Σπούτνικ ότι οι επανδρωμένες αποστολές, και όχι τα μηχανήματα, ήταν οι πλέον κατάλληλες για να εμπνεύσουν αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας και θαυμασμό σε όλο τον κόσμο», λέει η Τίζελ Μιούιρ-Χάρμονι, διευθύντρια του μουσείου Διαστήματος Σμιθσόνιαν.

Η πτήση του Γκαγκάριν το 1961 –μία εβδομάδα μετά την καταστροφική απόπειρα απόβασης στον Κόλπο των Χοίρων της Κούβας– είναι αυτή που πείθει τον Κένεντι να προωθήσει τον σχεδιασμό επανδρωμένων αποστολών. Η ΕΣΣΔ, από τη μεριά της, είχε και αυτή συνειδητοποιήσει την αξία της αποστολής του Γκαγκάριν. «Στην αποστολή του Γκαγκάριν δεν έκαναν το λάθος που είχε γίνει με την υποβάθμιση της είδησης του Σπούτνικ. Η Μόσχα χειρίσθηκε το θέμα σαν ένα θρίαμβο του σοσιαλισμού», λέει η Μιούιρ-Χάρμονι.

Η αποστολή του Βοστόκ-1 υπήρξε η πρώτη στιγμή πραγματικής εθνικής ανάτασης για τη Σοβιετική Ενωση, η οποία θρηνούσε ακόμη τους 25 και πλέον εκατομμύρια νεκρούς της από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Η αποστολή του Γκαγκάριν υπήρξε επιστημονικός και τεχνολογικός άθλος, που οφείλεται στα εντυπωσιακά αποθέματα δημιουργικότητας και ευφυΐας στην ΕΣΣΔ», λέει ο Σιντίκι. Ενα μήνα μετά την εκτόξευση και την επάνοδο του Γκαγκάριν, ο Αμερικανός αστροναύτης Αλαν Σέπαρντ αποπειράθηκε να μιμηθεί το επίτευγμα του Ρώσου συναδέλφου του. Ο πύραυλος του Σέπαρντ, όμως, δεν βγήκε από την ατμόσφαιρα. Οι Αμερικανοί έπρεπε έτσι να περιμένουν άλλα οκτώ χρόνια για να σημειώσουν μεγάλη νίκη στη διαστημική κούρσα, με την προσσελήνωση και τον περίπατο του Νιλ Αρμστρονγκ στην επιφάνεια του δορυφόρου της Γης.

Η πολιτική αποκλιμάκωσης της ψυχροπολεμικής έντασης, την οποία εγκαινίασε ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον, οδήγησε στην κοινή ρωσοαμερικανική αποστολή Απόλλων – Σογιούζ. Τρεις αστροναύτες της NASA και δύο Σοβιετικοί κοσμοναύτες συναντήθηκαν σε τροχιά πάνω από τη Γη, για να ανταλλάξουν συμβολική χειραψία σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας. «Οι γεωπολιτικές εξελίξεις επέτρεψαν σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ να αναζητήσουν λύσεις για ομαδικά ταξίδια στο Διάστημα. Οι διαστημικές κάψουλες της δεκαετίας του 1970 έχουν πλήρωμα μέχρι τέσσερις αστροναύτες. Το διαστημικό λεωφορείο, το οποίο κατασκευάζουν οι ΗΠΑ και μελετά χωρίς αποτέλεσμα η ΕΣΣΔ, έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει πλήρωμα μέχρι οκτώ ατόμων. Είναι η πρώτη φορά που γυναίκες και μέλη μειονοτήτων παίρνουν μέρος σε διαστημικές αποστολές, ενώ η Ουάσιγκτον αξιοποιεί το διαστημικό λεωφορείο σαν όχημα διπλωματίας, προσκαλώντας ξένους αστροναύτες ως πλήρωμα», λέει η Μιούιρ-Χάρμονι.

Η δημιουργία δύο σοβιετικών σταθμών σε τροχιά γύρω από τη Γη, οι Σαλιούτ και Μιρ, προσφέρει στις διαστημικές υπηρεσίες της Μόσχας πολύτιμη τεχνογνωσία, η οποία αξιοποιείται μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ για την αναβίωση παλαιών, δαπανηρών αμερικανικών σχεδίων για κατασκευή διαστημικού σταθμού. Η λήξη του Ψυχρού Πολέμου σημαίνει νέα εποχή διαστημικής συνεργασίας ΗΠΑ – Ρωσίας. Η Μόσχα αξιοποιεί τη συνεργασία αυτή για να συντηρήσει τις θέσεις εργασίας στον απειλούμενο τομέα Διαστήματος και να προλάβει την απειλούμενη φυγή επιστημόνων και ειδικευμένων εργαζομένων στη Δύση.

Η δημιουργία του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αποδεικνύεται επιτυχής τόσο σε διπλωματικό όσο και σε επιστημονικό επίπεδο, με το ιπτάμενο εργαστήριο σε τροχιά να παραμένει πλέον ο μόνος τομέας αγαστής συνεργασίας μεταξύ των πρώην αντιπάλων του Ψυχρού Πολέμου. Μοναχική πορεία ακολουθεί την ίδια ώρα η Κίνα, η οποία μετά τις επιτυχημένες επανδρωμένες αποστολές της σε τροχιά, σκοπεύει τώρα να εκτοξεύσει το πρώτο τμήμα του μελλοντικού της διαστημικού σταθμού, μαζί με το πρώτο του πλήρωμα, μέσα στο 2021.