Βρέθηκε η ακριβής τοποθεσία του τάφου του Μέγα Αλέξανδρου: «Έχτισαν δίπλα στο παλάτι ένα κτίσμα, όπου μετέφεραν…»
Τα ευρήματα που «δείχνουν» το πού είναι θαμμένος
Ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα είναι πάντοτε ένα πανανθρώπινο μυστήριο, αν και κατά καιρούς έχουν γίνει γνωστά αρκετά ευρήματα, που «δείχνουν» το πού θα μπορούσε να είναι θαμμένος.
Η δρ. Αρχαιολογίας Ελπίδα Μητροπούλου μιλά για την ανακάλυψη της Ελληνίδας αρχαιολόγου Λιάνας Σουβαλτζή το 1990 και το λάθος της τότε κυβέρνησης.
Η πρόσφατη ανακάλυψη της γιγαντιαίας γρανιτένιας σαρκοφάγου στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου αναζωπύρωσε τις ελπίδες για λύση ενός από τους μεγαλύτερους αρχαιολογικούς γρίφους όλων των εποχών: τι απέγινε και πού βρίσκεται θαμμένο το νεκρό σώμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Οι θεωρίες, πολλές, σύμφωνα όμως με τη δρα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UCL), Senior Research Fellow του Πανεπιστημίου του Birmingham και τέως ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Βερολίνου Ελπίδα Μητροπούλου, συγγραφέα του άρθρου «Οι τέσσερες ταφές του Μεγάλου Αλεξάνδρου», ο τάφος του μεγάλου στρατηλάτη βρίσκεται στην όαση Σίβα της Αιγύπτου, στη θέση Ελ Μαράκι, εκεί όπου η Λιάνα Σουβαλτζή είχε εντοπίσει τη δεκαετία του 1990 ένα γιγαντιαίο ταφικό μνημείο άνω των 500 τ.μ.
Στις δύο επιγραφές που εντοπίστηκαν εκεί, η μία αντίγραφο της άλλης, αναγράφονταν οι λέξεις «Αλέξανδρος Αμμωνος Ρα», ωστόσο η ειδική επιτροπή που εστάλη από την ελληνική κυβέρνηση για να τις εξετάσει «απεφάνθη λανθασμένα ότι και οι δύο επιγραφές ήταν ρωμαϊκές και δεν είχαν σχέση με τον Μέγα Αλέξανδρο» όπως σημειώνει η κυρία Μητροπούλου, μιλώντας στη «δημοκρατία».
Ετσι, η άδεια για ανασκαφές της κυρίας Σουβαλτζή δεν ανανεώθηκε. Οπως εξηγεί η αρχαιολόγος, η μία από τις δύο επιγραφές ήταν όντως ρωμαϊκή. «Οταν ο αυτοκράτορας Τραϊανός, που θαύμαζε πάρα πολύ τον Έλληνα αυτοκράτορα, επισκέφθηκε τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θέλησε να πάρει κάτι από τη δόξα του – έτσι ζήτησε από έναν γλύπτη να αντιγράψει την αρχική επιγραφή, βάζοντας στο τέλος τη δική του υπογραφή. Πήρε τότε την πρωτότυπη επιγραφή και την έβαλε στον ναό, και στο μέρος που ήταν η πρωτότυπη τοποθέτησε το ρωμαϊκό αντίγραφο».
Τα επιπλέον στοιχεία που «μαρτυρούν» τον τάφο
Ωστόσο, οι επιγραφές δεν είναι το μόνο στοιχείο που δείχνει ότι πρόκειται για βασιλικό τάφο. «Ένας δίσκος με δύο φίδια, τα λιοντάρια που φυλάσσουν την είσοδο του τάφου και οι αντηρίδες μαρτυρούν ότι πρόκειται για βασιλικό τάφο και θεοποιημένο άνδρα» τονίζει η κυρία Μητροπούλου.
Σύμφωνα με την κυρία Μητροπούλου, «ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε ξαφνικά και ετάφη αρχικά στη Μέμφιδα. Στη συνέχεια, όμως, ο Πτολεμαίος Α’ τον μετέφερε κρυφά στη Σίβα, φοβούμενος κυρίως τον διάδοχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου Περδίκκα, ο οποίος έφτασε στην Αίγυπτο ζητώντας το σώμα του νεκρού βασιλιά.
Την πρώτη φορά ο Πτολεμαίος κατάφερε να τον ξεγελάσει δίνοντάς του μία άλλη σορό, τη δεύτερη φορά όμως που ο Περδίκκας έφτασε στην Αίγυπτο ζητώντας τη σορό του οι ιππείς του Πτολεμαίου τον σκότωσαν. Όταν πια ο Περδίκκας είχε φύγει από τη μέση, ο Πτολεμαίος παρήγγειλε μια επιγραφή που να αναφέρει όλες τις πληροφορίες για τον ένοικο του τάφου.
Οταν ο Πτολεμαίος Β’ ίδρυσε την Αλεξάνδρεια, έχτισε δίπλα στο παλάτι του ένα κτίσμα, το οποίο ονόμασε «σήμα», και αποφάσισε να μεταφέρει εκεί όλους τους φαραώ, ανάμεσά τους και τον Αλέξανδρο. Με την καθιέρωση όμως του χριστιανισμού ως μόνης θρησκείας από τον Θεοδόσιο τον Μέγα, τον 4ο μ.Χ. αιώνα, και τις μαζικές καταστροφές των αρχαίων ναών στην Αίγυπτο και στην Ελλάδα, κάποιος μετέφερε και πάλι τον Αλέξανδρο στη Σίβα».
Πέφτει η αυλαία του μυστηρίου για τον Μέγα Αλέξανδρο: «Ο τάφος του τιμήθηκε σα ναός ενός θεού...»
Η αρχαιολόγος Καλλιόπη Παπακώστα έχει επικεντρωθεί εδώ και 20 χρόνια στην αποστολή της να ανακαλύψει τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά μυστήρια παγκοσμίως.
Στους Κήπους Σαλαλάτ, το πάρκο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, η αρχαιολόγος Καλλιόπη Παπακώστα ερευνά για ίχνη του Μεγάλου Αλεξάνδρου και πριν από μερικά χρόνια βρέθηκε μπροστά σε ένα ακόμη σημαντικό εύρημα που αναπτέρωσε τις ελπίδες της.
Οι βοηθοί της Παπακώστα την κάλεσαν για να επιθεωρήσει ένα τμήμα από λευκό μάρμαρο που βρέθηκε στο πάρκο. Η ίδια είχε απογοητευτεί από την ανασκαφή αλλά όταν είδε την λάμψη λευκής πέτρας, αισθάνθηκε μια έκρηξη ελπίδας. «Ήλπιζα ότι δεν ήταν μόνο ένα κομμάτι μαρμάρου», είπε και τελικά είχε δίκιο, όπως γράφει το National Geographic στο αφιέρωμά του.
Το τεχνούργημα αποδείχθηκε ένα πρώιμο Ελληνιστικό άγαλμα που φέρει τη σφραγίδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ήταν ένα ισχυρό κίνητρο για την αρχαιολόγο να συνεχίσει τις ανασκαφές. Επτά χρόνια αργότερα, η Παπακώστα, η οποί διευθύνει το Ελληνικό Ινστιτούτο Ερευνών του Αλεξανδρινού Πολιτισμού, έχει κάνει ανασκαφές που φτάνουν δεκάδες μέτρα κάτω από τη σύγχρονη Αλεξάνδρεια και αποκάλυψε τη βασιλική συνοικία της αρχαίας πόλης.
«Αυτή είναι η πρώτη φορά που έχουν βρεθεί τα αρχικά θεμέλια της Αλεξάνδρειας», λέει ο Fredrik Hiebert, αρχαιολόγος μέλος της National Geographic Society.
Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν πως το σημείο μπορεί να κρύβει ένα από τα μεγαλύτερα ευρήματα της αρχαιολογίας, τον χαμένο τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε το 323 π.Χ. σε ηλικία 32 ετών και το αίνιγμα της ταφής του ξεκινά λίγο μετά με μαρτυρίες ιστορικών να δείχνουν γιατί είναι μια περίπλοκη υπόθεσή η ανακάλυψή του.
Πιστεύεται πως το σώμα του Αλεξάνδρου θάφτηκε πρώτα στην αρχαία πόλη Μέμφιδα της Αιγύπτου και στη συνέχεια στην πόλη που φέρει το όνομά του. Εκεί, ο τάφος του τιμήθηκε σαν ναός ενός θεού.
Αλλά η Αλεξάνδρεια και ο τάφος του ιδρυτή της, απειλούνταν από τη φύση. Μια δεκαετία πριν από τη γέννηση του Αλεξάνδρου, το 356 π.Χ., ένα τσουνάμι έπληξε την πόλη. Η καταστροφή σηματοδότησε την έναρξη μιας μακράς εποχής σεισμών και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας που απειλεί ακόμη και σήμερα την Αλεξάνδρεια.
Καθώς η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε, τα νερά του Δέλτα του Νείλου, όπου βρίσκεται η Αλεξάνδρεια, βύθισαν το αρχαίο τμήμα της πόλης με ρυθμό έως 0,25 εκατοστά το χρόνο. Η πόλη επέζησε, αλλά με την πάροδο του χρόνου τα θεμέλιά της είχαν θαφτεί και ξεχαστεί, μαζί με τη θέση του τάφου του Αλεξάνδρου.
Αν και οι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Στράβωνας, περιέγραψαν τον τάφο, η θέση του σε σχέση με τη σύγχρονη πόλη παραμένει ένα μυστήριο. Υπάρχουν αρχεία από σχεδόν 140 επίσημες εγκεκριμένες ανασκαφές, που όμως όλες απέτυχαν.
Η ελπίδα ενός ιστορικού ευρήματος κρατά ενεργή την ανασκαφή της Παπακώστα, με στοιχεία αρχαίες μαρτυρίες και έναν χάρτη του 19ου αιώνα της Αλεξάνδρειας. Χρησιμοποιεί σύγχρονη τεχνολογία, όπως η εξειδικευμένη ηλεκτρική τομογραφία (ERT), για να καθορίσει πού να σκάψει.
Χρησιμοποιώντας πολλές μεθόδους, η Παπακώστα αποκαλύπτει όλο και περισσότερο την αρχαία βασιλική συνοικία της πόλης - συμπεριλαμβανομένου ενός ρωμαϊκού δρόμου και των υπολειμμάτων ενός τεράστιου δημόσιου κτηρίου που θα μπορούσε να έχει στοιχεία για τον τάφο του Αλεξάνδρου. Αλλά, κάθε ανακάλυψη είναι δύσκολη υπόθεση καθώς η Παπακώστα έπρεπε να σχεδιάσει ένα περίπλοκο σύστημα αντλιών και σωληνώσεων για να διατηρήσει την περιοχή ξηρή ώστε να συνεχίζονται οι ανασκαφές.
Με τα χρόνια, η Παπακώστα είναι όλο και περισσότερο πεπεισμένη ότι πλησιάζει στον χαμένο τάφο του Αλεξάνδρου. Ωστόσο, μετριάζει την αισιοδοξία της με μια δόση ρεαλισμού. «Σίγουρα, δεν είναι εύκολο να το βρεις, αλλά σίγουρα είμαι στο κέντρο της Αλεξάνδρειας στη βασιλική συνοικία και όλα είναι υπέρ μου. Ήμουν επιμονή και συνέχισα και θα συνεχίζω», λέει.
Με πληροφορίες και φωτογραφίες από National Geographic
Aκολουθήστε μας στo Google News
