Κριτική θεάτρου: «Η Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα»
Βασισμένη στο εμβληματικό μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη
Το θέατρο «Μεταξουργείο», τιμώντας τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Άλκης Ζέη, παρουσιάζει για πρώτη φορά στο θεατρικό σανίδι την παράσταση «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα», βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημά της. Ένα μυθιστόρημα μέσα από το οποίο η συγγραφέας συνθέτει το ψηφιδωτό της σημαντικότερης τριακονταετίας 40’- 70’.
Η κεντρική ηρωίδα, η «αρραβωνιαστικιά», η Ελένη/Δάφνη, ταξιδεύει μέχρι την άκρη του κόσμου, στην καρδιά της στέπας, για να σμίξει με τον μυθικό καπετάνιο Αχιλλέα. Καταφεύγει στη μνήμη, γιατί αυτός είναι ο μόνος δρόμος για να αφηγηθεί την εμπειρία της και την εμπειρία της γενιάς της, προσπαθώντας να βρει το νόημα της Ιστορίας. Αναπλάθει εμπειρίες από την προπολεμική Ελλάδα, από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου, από την Κατοχή, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο, τη μετεμφυλιακή περίοδο και την Χούντα των Συνταγματαρχών και από τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα (μετανάστευση, πολυπολιτισμικές κοινωνίες κ.ά.)
Οι συντελεστές
Η διασκευή του μυθιστορήματος έγινε από τον Φώτη Μακρή, την Κλεοπάτρα Τολόγκου και τη Στέλλα Κρούσκα. Την σκηνογραφία ανέλαβε ο Μάριος Σπηλιόπουλος, τον φωτισμό η Μελίνα Μάσχα και τη μουσική επιμέλεια ο Νείλος Καραγιάννης. Ερμηνεύει η Γιασεμί Κηλαηδόνη
Η παράσταση
Ο Φώτης Μακρής με τη λιτή σκηνοθεσία του αναδεικνύει τον ρεαλισμό των συναισθημάτων και την αυθεντικότητα των βιωμάτων της ηρωίδας. Δίνει έμφαση στην ουσία της ιστορίας, προσπαθώντας να αναδείξει τα κεντρικά θέματα της πλοκής με απλό τρόπο, χωρίς περιττές πολυτέλειες.
Η σκηνογραφία είναι μινιμαλιστική (δύο παγκάκια στο κέντρο της σκηνής και μία καρέκλα στην άκρη), απογυμνωμένη από περιττά στοιχεία, βοηθώντας, έτσι, το κοινό να επικεντρωθεί στην ερμηνεύτρια και να συνδεθεί μαζί της.
Ο φωτισμός χαρακτηρίζεται από απλότητα, καθώς η χρήση του είναι στοχευμένη και υπηρετεί τις δραματικές διακυμάνσεις της ερμηνείας. Άλλοτε εντονότερος, μεταφέρει τους θεατές στο σήμερα της ηρωίδας και άλλοτε πιο χαμηλός, εστιάζει μόνο σε εκείνη, η οποία ανακαλεί τις πληγές του Εμφυλίου και την απώλεια των συντρόφων της. Με αυτόν τον τρόπο, η Μελίνα Μάσχα υπογραμμίζει συγκεκριμένες στιγμές της παράστασης, οι οποίες είναι σημαντικές στη ζωή της πρωταγωνίστριας και συμβάλλουν στην τραγικότητα του ρόλου.
Επιπλέον, ο ήχος έχει μία ιδιαίτερη λειτουργία, καθώς χρησιμοποιείται για λόγους αναπόλησης, για να τονίσει το πέρασμα (flashback) από το παρόν στο παρελθόν και το αντίστροφο. Αυτό ανανεώνει την προσοχή του κοινού, διότι η είσοδος ενός ηχητικού εφέ, προσδίδει δυναμική στην σκηνή και δημιουργεί μία ατμόσφαιρα που ενισχύει την αφήγηση.
Η ερμηνεία
Η παράσταση στηρίζεται στον λόγο και στην ηθοποιό. Η Γιασεμί Κελαηδόνη, η οποία είναι μόνη της στην σκηνή, αποδίδει εξαιρετικά τον ρόλο της Ελένης/ Δάφνης, διότι ερμηνεύει με φυσικότητα και αυθεντικότητα.
Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση που κυριαρχεί επιτρέπει στους θεατές να εισέλθουν στον εσωτερικό κόσμο των χαρακτήρων, προσφέροντας μια πιο προσωπική και οικεία προοπτική. Η ηρωίδα μοιράζεται τις σκέψεις και τα προσωπικά βιώματά της με το κοινό, η επικοινωνία είναι άμεση, δεν χρειάζονται μεσολαβητές.
Ταυτόχρονα, μέσα από το μονόλογο, η Γιασεμί Κελαηδόνη προσφέρει μια πιο λεπτομερή και προσωπική κατανόηση των χαρακτήρων και των εσωτερικών τους συγκρούσεων. Μπροστά στους θεατές, ξεδιπλώνεται η προσωπική ιστορία του ζευγαριού, της Ελένης και του Αχιλλέα, και οι μεταξύ τους διαφορές. Διαφορές που δεν περιορίζονται στο προσωπικό επίπεδο, αλλά χαρακτηρίζουν μία ολόκληρη γενιά.
Τέλος, η Γιασεμί Κελαηδόνη διαθέτει μία μεταβλητότητα στην ερμηνεία της. Με όχημα την μνήμη, αλληλοεπιδρά με διαφορετικά συναισθήματα, τα οποία συγκρούονται και διαπλέκονται: χαρά, ελευθερία, απογοήτευση, μοναξιά, πίστη, νοσταλγία, αγάπη. Αυτό προσδίδει μία αυθεντικότητα, διότι η Ελένη μιλά για τον εαυτό της αφιλτράριστα, χωρίς κάποιος να την διακόψει.
Εν κατακλείδι
«Η Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα» είναι μία καλοδουλεμένη και άρτια παράσταση, με απλά υλικά, συγκινησιακή φόρτιση και σεβασμό στο κείμενο της Άλκης Ζέη. Συνδέει επιτυχημένα το προσωπικό με το πολιτικό και προβληματίζει σχετικά με τα πολιτικά γεγονότα και πώς αυτά επηρεάζουν τη ζωή και τις προσωπικές επιλογές.
Αν και το θέμα της παράστασης είναι ‘’βαρύ’’, δεδομένου ότι πραγματεύεται μία ευαίσθητη πλευρά της ιστορίας, όλοι οι συντελεστές της παράστασης αποδίδουν εύστοχα και με ειλικρίνεια τα θέματα του μυθιστορήματος: την πολιτική, τον έρωτα, την προδοσία, τη διάψευση των προσδοκιών, την απώλεια, την επιβίωση σε δύσκολες εποχές και την κριτική θεώρηση των πραγμάτων.
Είναι μία παράσταση που κοιτάει κατάματα την πικρή ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και αποτελεί έναν φόρο τιμής σε μία γενιά, η οποία πάλεψε για την ελευθερία, θυσίασε τα πάντα, αλλά στο τέλος διαψεύστηκε.