Νέο καθεστώς οικοδομικών αδειών: Ποιοι χτίζουν δωρεάν, ποιοι πληρώνουν – Τι αλλάζει για τις προσφυγές και τις επενδύσεις
Η νέα ρύθμιση του ΥΠΕΝ ξεκαθαρίζει το τοπίο
Με νέα ρύθμιση που κατατέθηκε στη Βουλή, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιχειρεί να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στην αγορά ακινήτων, μετά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκριναν αντισυνταγματικές ορισμένες διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ). Το νέο πλαίσιο διευκρινίζει ποιοι ιδιοκτήτες και επενδυτές μπορούν να χτίζουν με τα μπόνους του ΝΟΚ χωρίς επιπλέον κόστος και ποιοι θα πρέπει να πληρώσουν περιβαλλοντικό τέλος.
Οι πέντε κατηγορίες δικαιούχων
Η ρύθμιση κατατάσσει τους κατόχους οικοδομικών αδειών σε πέντε βασικές ομάδες, με στόχο την αποσαφήνιση της κατάστασης και την αποφυγή περαιτέρω αβεβαιότητας στην οικοδομική δραστηριότητα:
- Όσοι ξεκίνησαν έργα έως 11 Δεκεμβρίου 2024: Μπορούν να συνεχίσουν τις εργασίες κανονικά, χωρίς αναθεώρηση της άδειας ή οικονομική επιβάρυνση.
- Νόμιμες άδειες χωρίς έναρξη εργασιών: Οι κάτοχοι περίπου 2.500 τέτοιων αδειών θα πρέπει να τις αναθεωρήσουν, αφαιρώντας τα μπόνους του ΝΟΚ, χωρίς όμως να καταβάλλουν φόρους ή παράβολα.
- Άδειες με προσφυγές ή αιτήσεις ακύρωσης: Εάν έχει ήδη υλοποιηθεί σημαντικό μέρος της κατασκευής, η συνέχιση επιτρέπεται με καταβολή περιβαλλοντικού ισοδυνάμου. Εάν όχι, θα αποφανθούν τα αρμόδια συμβούλια.
- Διατηρητέα και στρατηγικές επενδύσεις (π.χ. Ελληνικό): Εξαιρούνται από οικονομικές υποχρεώσεις για τη χρήση των κινήτρων, καθώς θεωρείται ότι έχουν ήδη τεκμηριωθεί επιστημονικά και θεσμικά.
- Έργα ενταγμένα σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΣΠΑ, ΤΑΑ): Διατηρούν τα δικαιώματά τους, υπό τον όρο εφαρμογής του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου.
Ποιοι υποχρεούνται σε πληρωμή
Άδειες που ακυρώθηκαν ή απειλούνται με ακύρωση μέσω δικαστικών διαδικασιών, αλλά έχουν ξεκινήσει έργα, μπορούν να συνεχιστούν μόνο εφόσον πληρωθεί περιβαλλοντικό τέλος και εγκριθεί το σχετικό Σχέδιο Περιβαλλοντικής Αναβάθμισης (ΕΣΠΙΑΠ). Αν δεν έχει ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός, η συνέχιση εξετάζεται με κοινωνικά, νομικά και τεχνικά κριτήρια από τα συμβούλια του ΥΠΕΝ.
Τι είναι το περιβαλλοντικό ισοδύναμο
Το «περιβαλλοντικό ισοδύναμο» αποτελεί μηχανισμό εξισορρόπησης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των επιπλέον παροχών του ΝΟΚ και προβλέπει:
- Οικονομικό τέλος που καταβάλλεται υπέρ του δήμου, σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών.
- Επενδύσεις σε υποδομές ή παρεμβάσεις αναβάθμισης (π.χ. πράσινοι χώροι, κοινόχρηστοι χώροι, ανάπλαση περιοχών υψηλής δόμησης, κατεδαφίσεις αυθαιρέτων).
- Χρηματοδότηση αποκατάστασης διατηρητέων ή ετοιμόρροπων κτισμάτων.
Το ΕΣΠΙΑΠ, που θα εκπονείται εντός δύο ετών από την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου, εξασφαλίζει τη νομική συνέχεια της άδειας και τεκμηριώνει τις περιβαλλοντικές δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν.
Διαβάστε επίσης
Για τα μεγάλα επενδυτικά έργα, όπως το Ελληνικό, η συνέχιση της δόμησης με τα κίνητρα του ΝΟΚ θα εγκρίνεται με Προεδρικό Διάταγμα, ύστερα από εισήγηση του ΥΠΕΝ και γνώμη του ΚΕΣΥΠΟΘΑ, εντός τριών μηνών από την έναρξη ισχύος της ρύθμισης. Η πρόταση πρέπει να συνοδεύεται από ειδική μελέτη τεκμηρίωσης.
