Μια ιστορική υπογραφή, μια εύθραυστη ειρήνη στη Μέση Ανατολή: Το στοίχημα της Γάζας

Η 13η Οκτωβρίου 2025 θα μείνει χαραγμένη στην ιστορία ως η ημέρα που –τουλάχιστον σε συμβολικό επίπεδο– σηματοδότησε το τέλος του πολέμου ανάμεσα σε Ισραήλ και Χαμάς. Μετά από 738 ημέρες αιχμαλωσίας, οι τελευταίοι όμηροι επέστρεψαν στις οικογένειές τους, σκορπίζοντας συγκίνηση σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τα «αγκάθια» της επόμενης ημέρας

Η ημέρα αυτή αποτέλεσε επίσης την αφετηρία για τη δεύτερη φάση του «Σχεδίου Τραμπ» για τη Γάζα, η οποία –όπως ανακοίνωσε ο Αμερικανός πρόεδρος από το Σαρμ Ελ Σέιχ– περιλαμβάνει την ανοικοδόμηση και την αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας.

Το τελικό κείμενο της συμφωνίας, που υπεγράφη το βράδυ της Δευτέρας από τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο, το Κατάρ και την Τουρκία, παραμένει μυστικό, καθώς ορισμένα σημεία του δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί.

Με τα λόγια του, «τώρα έχουν περάσει τα δύσκολα και έρχεται η ώρα της ανοικοδόμησης». Αν και είναι δύσκολο να μην δει κανείς τον… κτηματομεσίτη πίσω από τα λεγόμενα του Αμερικανού προέδρου, το πνεύμα του το συμμερίζονταν λίγο ως πολύ οι ηγέτες.

«Όλοι μεταφέρουν ένα ενιαίο μήνυμα στην ανθρωπότητα: Αρκετά με τον πόλεμο… καλώς ήρθατε στην ειρήνη», είπε ο Αιγύπτιος πρόεδρος και οικοδεσπότης Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι.

Ο Τραμπ έφτασε με αρκετή καθυστέρηση σε σχέση με το πρόγραμμα, πάνω στο κύμα της αποθέωσης στην Κνέσετ. Είχε την ευκαιρία για μια σύντομη χειραψία με τους ηγέτες που παραβρέθηκαν, μεταξύ τους και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Έκπληξη ήταν η παρουσία του επικεφαλής της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, ο οποίος διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με τον Ντόναλντ Τραμπ -αντίθετα, δεν ήταν η παρουσία της κόρης του Ιβάνκα στο πλευρό του συζύγου της Τζάρεντ Κούσνερ που είχε κομβικό ρόλο για τη σύναψη της συμφωνίας.

Ακολούθησαν οι υπογραφές και η παρέμβαση του Τραμπ, που είχε στο πλευρό του τους ηγέτες των εγγυητριών δυνάμεων Αιγύπτου, Τουρκίας και Κατάρ στην οποία είπε ότι η ειρήνη «χρειάστηκε 3.000 χρόνια, το πιστεύετε; Και θα αντέξει. Αυτή είναι μια απίστευτη μέρα για τον κόσμο. Η συμφωνία είναι τόσο μεγάλη που θα αποτρέψει έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο – ο οποίος θα μπορούσε να είχε ξεσπάσει στη Μέση Ανατολή».

Αν και αρχικά είχε ανακοινωθεί ότι μπορεί να παραβρεθεί και αυτός -κάτι που θα έδινε άλλη διάσταση στη σύνοδο- ο Μπένιαμιν Νετανιάχου τελικά επέλεξε να μην παραβρεθεί. Η συμμετοχή του Νετανιάχου προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την Τουρκία και το Ιράκ, που απείλησαν ότι δεν θα παρευρίσκονταν σε περίπτωση παρουσίας του.

Δεν παρέστη για να αποφύγει την αντίδραση της κομματικής βάσης του για τη συμμετοχή του μαζί με τον Αμπάς και άλλους ηγέτες της Μέσης Ανατολής, σύμφωνα με το ισραηλινό δίκτυο. Ο πρωθυπουργός υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι η Παλαιστινιακή Αρχή δεν θα πρέπει να διαδραματίσει ρόλο στη μεταπολεμική διαχείριση της Γάζας και παρομοιάζει τη Ραμάλα, η οποία υποστηρίζει τη λύση των δύο κρατών, με τη Χαμάς.

Εξάλλου, ο επίσης παρών Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υπήρξε ένας από τους σφοδρότερους επικριτές του Ισραήλ καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα, συγκρίνοντας τον Νετανιάχου με τον Χίτλερ.

«Είναι σκληρός, αλλά είναι φίλος μου και πάντα εκεί όταν τον χρειάζομαι»

Για τον Ταγίπ Ερντογάν μόνο θερμά λόγια είχε να πει ο Αμερικανός πρόεδρος:

«Διαθέτει έναν από τους ισχυρότερους στρατούς στον κόσμο. Είναι πολύ πιο ισχυρός από ό,τι αφήνει να εννοηθεί. Έχει κερδίσει πολλές συγκρούσεις, αλλά δεν θέλει να του αποδοθούν τα εύσημα. Θέλει να τον αφήσουν ήσυχο» είπε και πρόσθεσε: «Είναι σκληρός, αλλά είναι φίλος μου και πάντα εκεί όταν τον χρειάζομαι. Όταν το ΝΑΤΟ έχει προβλήματα μαζί του, με καλούν. Μιλάω στον Ερντογάν και ποτέ δεν απογοητεύει. Είναι καταπληκτικός. Σ’ ευχαριστώ για τη φιλία σου. Σε ευχαριστώ πολύ και δώσε χαιρετίσματα στην όμορφη σύζυγό σου».

Παρήλληλα εξελισσόταν και ένα διπλωματικό θρίλερ που θα μπορούσε να εκτροχιάσει τη σύνοδο και τη συμφωνία. Ενώ το Ισραήλ ανακοίνωσε την απελευθέρωση 1.966 Παλαιστινίων κρατουμένων στο πλαίσιο της συμφωνίας, η παλαιστινιακή οργάνωση έχει παραδώσει τέσσερις από τις 24 σορούς ομήρων. Ήδη ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας μιλά για αθέτηση συμφωνίας.

Στο περιθώριο της συνόδου, αντίθετα, είχαμε σειρά συναντήσεων μεταξύ των προσκεκλημένων ηγετών. Μετά τις υπογραφές ο Τραμπ ανέβηκε ξανά στο βήμα και είπε ότι «αυτή είναι η μέρα για την οποία οι άνθρωποι σε όλη την περιοχή και σε όλο τον κόσμο εργάστηκαν, αγωνίστηκαν, ελπίζοντας και προσευχόμενοι».

«Πέτυχαμε αυτό που όλοι θεωρούσαν αδύνατο, επιτέλους, έχουμε ειρήνη στη Μέση Ανατολή» συνέχισε και πρόσθεσε: «Είναι τόσο όμορφο να βλέπεις μια νέα και όμορφη μέρα να ανατέλλει. Και τώρα αρχίζει η ανοικοδόμηση».

Ο Τραμπ εξέφρασε την «τεράστια ευγνωμοσύνη του προς τις αραβικές και μουσουλμανικές χώρες» που, όπως λέει, «βοήθησαν να γίνει δυνατή αυτή η απίστευτη πρόοδος».

Από την πλευρά του ο Αλ Σίσι τόνισε ότι η χώρα του θα φιλοξενήσει μια σύνοδο κορυφής για την ανοικοδόμηση της Γάζας και επισήμανε ότι η λύση των δύο κρατών είναι «ο μόνος τρόπος για να εκπληρωθούν οι προσδοκίες τόσο του παλαιστινιακού όσο και του ισραηλινού λαού για τον τερματισμό της σύγκρουσης».

Η επόμενη ημέρα

Και μετά την ολοκλήρωση της συνόδου και -τις επόμενες ημέρες- ολοκλήρωση της παράδοσης των σορών και όσων άλλων συμφωνήθηκαν, τι μένει να γίνει;

Σε ανάλυσή το CNN θέτει τρία κρίσιμα ερωτήματα που θα καθορίσουν αν η συμφωνία θα σταθεί ή θα καταρρεύσει. Πρώτον, τι θα κάνει η Χαμάς; Η νέα συμφωνία επιτρέπει στις ισραηλινές δυνάμεις να διατηρήσουν παρουσία σε πάνω από τη μισή Γάζα, ενώ για πρώτη φορά προβλέπει τη συμμετοχή ξένων στρατιωτικών δυνάμεων που θα εγγυώνται ότι η Χαμάς δεν θα μπορέσει να επιστρέψει εκεί.

Σημειώνεται ότι η συμφωνία έχει ευρύτερη στήριξη από τα περισσότερα αραβικά και μουσουλμανικά κράτη, ενώ προβλέπει ρητά τον αφοπλισμό της Χαμάς.

Το δεύτερο είναι αν δημιουργούνται ενδιάμεσες πολιτικές και στρατιωτικές δομές. Εδώ το ερώτημα είναι ποια κράτη θα στείλουν στρατεύματα στη νέα ειρηνευτική δύναμη και αν μπορεί να δημιουργηθεί ενδιάμεση αρχή διακυβέρνησης χωρίς να βυθιστεί η διαδικασία σε μήνες διαμάχης.

Τέλος, υπάρχει βιώσιμο σχέδιο ανασυγκρότησης; Η ανοικοδόμηση της Γάζας υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει τουλάχιστον μια δεκαετία και θα κοστίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ΗΠΑ είχαν οργανώσει κάτι παρόμοιο πριν από δέκα χρόνια για τη Μοσούλη στο Ιράκ, αλλά η Γάζα είναι ακόμη πιο περίπλοκη περίπτωση.