Η τουρκική επιχείρηση προώθησης της «Γαλάζιας Πατρίδας» μέσω της UNESCO – Τι κρύβει ο χάρτης της Τουρκίας;

Η Τουρκία επιχειρεί εκ νέου να προωθήσει τη γεωπολιτική της ατζέντα μέσω διεθνών θεσμών, παρουσιάζοντας στην UNESCO τον επίμαχο χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ), ο οποίος ενσωματώνει τις μονομερείς διεκδικήσεις της στο πλαίσιο του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας». Ο χάρτης αυτός, ο οποίος εκπονήθηκε από το τουρκικό Ινστιτούτο DEHUCAM, κατατέθηκε στην πλατφόρμα MSPglobal, μια διεθνή πρωτοβουλία της Διακυβερνητικής Ωκεανογραφικής Επιτροπής της UNESCO και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έχει στόχο την ανάπτυξη θαλάσσιου σχεδιασμού σε παγκόσμια κλίμακα.

Σκληρή απάντηση από το ελληνικό ΥΠΕΞ

Η χρονική συγκυρία της κίνησης δεν είναι τυχαία. Έρχεται ως απάντηση στον ελληνικό χωροταξικό σχεδιασμό, που πλέον αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού πλαισίου, και στην πρόσφατη εξαγγελία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τη δημιουργία Θαλάσσιου Πάρκου στις Νότιες Κυκλάδες, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Διάσκεψης για τους Ωκεανούς στη Νίκαια.

Ο χάρτης που κατέθεσε η Τουρκία απεικονίζει συνολικά τις επεκτατικές της θέσεις σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου, ενώ συνοδεύεται από αναλυτικό κείμενο το οποίο επιχειρεί να θεμελιώσει νομικά τις διεκδικήσεις της. Αν και διευκρινίζεται τυπικά στην πλατφόρμα ότι οι ζώνες του χάρτη δεν συνεπάγονται κρατική κυριαρχία, η αναγραφή της Προεδρίας της Τουρκίας ως αρμόδιας αρχής προσδίδει στον χάρτη θεσμική βαρύτητα.

Ενδεικτικό είναι ότι το τουρκικό κείμενο επικαλείται τη Συμφωνία της Βέρνης του 1976 και την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, υποστηρίζοντας ότι στο Αιγαίο δεν υπάρχουν καθορισμένα θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα, άρα κάθε απεικόνιση βασίζεται σε εσωτερικές θέσεις περί «μέσης γραμμής». Αντίστοιχα, στην Ανατολική Μεσόγειο η Άγκυρα επιμένει στις διμερείς συμφωνίες της με τη Λιβύη και την αποσχισθείσα «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου», τις οποίες παρουσιάζει ως θεμέλια της τουρκικής ΑΟΖ.

Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απάντησε άμεσα, υπογραμμίζοντας πως ο τουρκικός χάρτης δεν παράγει έννομες συνέπειες, καθώς στερείται θεμελίωσης στο Διεθνές Δίκαιο. Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση, η εν λόγω ενέργεια αποτελεί μια καθαρά προπαγανδιστική αντίδραση, χωρίς θεσμικό κύρος, και σχεδιάστηκε πρωτίστως για εσωτερική κατανάλωση. Η Αθήνα επαναβεβαιώνει τη δέσμευσή της στις αρχές του Δικαίου της Θάλασσας και προαναγγέλλει κινήσεις σε διεθνές επίπεδο.

Παρά τις προσπάθειες της Άγκυρας να αποδώσει τεχνικό χαρακτήρα στον χάρτη, το συνοδευτικό κείμενο φέρει έντονο πολιτικό στίγμα. Αναφέρονται ξεκάθαρα οι τουρκικές θέσεις περί «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, κάνοντας λόγο για νησίδες και βραχονησίδες αδιευκρίνιστης κυριότητας. Την ίδια στιγμή, παραδέχεται ότι η Τουρκία δεν έχει υιοθετήσει ακόμη πλήρες εθνικό πλαίσιο Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, ούτε διαθέτει ενιαία σχετική νομοθεσία – αντιθέτως, στηρίζεται σε μεμονωμένες πρωτοβουλίες, όπως το επικείμενο «Γαλάζιο Σχέδιο» του 2025.