Σαν… σενάριο από τη «Λάμψη»: Έχασε τη δίκη για τα πνευματικά δικαιώματα ο Τζώνυ Θεοδωρίδης

Η θρυλική σειρά «Λάμψη» του Νίκου Φώσκολου, αν και δεν προβάλλεται εδώ και δύο δεκαετίες, εξακολουθεί να απασχολεί, αυτή τη φορά μέσα από τη δικαστική διαμάχη του ηθοποιού Τζώνυ Θεοδωρίδη με τον ΑΝΤ1. Η δικαστική υπόθεση, που αφορούσε τις οικονομικές αξιώσεις του για τα συγγενικά δικαιώματα από τη μετάδοση της σειράς στο εξωτερικό, είχε άδοξο τέλος για τον ηθοποιό, με έτερη ηθοποιό της σειράς να χάνει πρόσφατα τη ζωή της.

Η «Λάμψη» κατέχει μια μοναδική θέση στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης, ως η μακροβιότερη σειρά. Για 14 συνεχόμενα χρόνια, από τις 16 Σεπτεμβρίου 1991 έως τις 29 Ιουλίου 2005, προβαλλόταν καθημερινά από τον ΑΝΤ1, καταγράφοντας συνολικά 3.457 επεισόδια. Η σειρά μεταδιδόταν επίσης μέσω δορυφορικής τηλεόρασης σε χώρες με έντονη παρουσία ελληνικής ομογένειας, όπως η Κύπρος, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Γερμανία και η Γαλλία.

Στη διάρκεια αυτής της μακρόχρονης πορείας, συμμετείχαν περισσότεροι από 1.500 ηθοποιοί, ερμηνεύοντας διάφορους ρόλους. Ανάμεσά τους ήταν και ο Τζώνυ Θεοδωρίδης, ο οποίος υπέγραψε ιδιωτικό συμφωνητικό με τον ΑΝΤ1 τον Ιούνιο του 1991, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του Στράτου Φωτεινού, έναν μη πρωταγωνιστικό χαρακτήρα. Βάσει του συμφωνητικού, η συμμετοχή του περιοριζόταν σε έως 12 επεισόδια των 25 λεπτών τον μήνα.

Παρά την τεράστια επιτυχία και τη διαχρονική αξία της «Λάμψης», η δικαστική περιπέτεια του ηθοποιού ανέδειξε μία λιγότερο φωτεινή πλευρά της τηλεοπτικής βιομηχανίας, υπενθυμίζοντας τη σημασία της διασφάλισης των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών.

Αρχικά συμφωνήθηκε ότι, για την περίοδο από τον Ιούνιο του 1991 έως τον Ιούνιο του 1994, οι μηνιαίες μικτές αποδοχές του ηθοποιού θα ανέρχονταν στις 500.000 δρχ. (1.467 ευρώ). Για την επόμενη περίοδο, έως και τον Μάιο του 2002, οι μικτές μηνιαίες αποδοχές του αυξήθηκαν στο 1 εκατ. δρχ. (2.934 ευρώ).

Η δικαστική υπόθεση που ξεκίνησε από τη δεκαετία του 2000 και η κατάληξή της

Σε κάποιο σημείο, ο ηθοποιός έμαθε ότι το σίριαλ προβαλλόταν εκτός Ελλάδας, σημειώνοντας μάλιστα υψηλή τηλεθέαση. Έναν μήνα μετά τη λήξη της συνεργασίας του με την παραγωγή της σειράς, απέστειλε εξώδικο στον ΑΝΤ1, διεκδικώντας αποζημίωση απόλυσης, δώρα εορτών και επίδομα αδείας. Ωστόσο, κρίθηκε ότι δεν δικαιούται τα συγκεκριμένα ποσά.

Τον Δεκέμβριο του 2003, ο ηθοποιός απέστειλε νέο εξώδικο στο κανάλι, τονίζοντας ότι είχε πληροφορηθεί πως η σειρά «Λάμψη» συνέχιζε να προβάλλεται και εκτός Ελλάδας. Επικαλούμενος τη δευτερεύουσα μορφή πνευματικών συγγενικών δικαιωμάτων (άρθρο 49 του Ν. 2121/1993), διεκδίκησε αμοιβή για την «εκμετάλλευση της νομίμως εγγεγραμμένης ερμηνείας/εκτέλεσής του σε υλικό φορέα». Το κανάλι δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημά του, γεγονός που οδήγησε τον ηθοποιό να προσφύγει στη δικαιοσύνη.

Από το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών έγινε μερικά δεκτή η αγωγή του, αλλά το 2015 το Εφετείο Αθηνών δικαίωσε τον τηλεοπτικό σταθμό. Τρία χρόνια μετά (2018) προσέφυγε στον Άρειο Πάγο ζητώντας να αναιρεθεί η σε βάρος του Εφετειακή απόφαση.

Το Α1 Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου αποφάνθηκε ότι σύμβαση ήταν «έγκυρη και ισχυρή» και σύμφωνα με αυτή «ρητά είχε προβλεφθεί ότι η καταβαλλόμενη προς τους ηθοποιούς αμοιβή καλύπτει εκτός από τη μετάδοση της σειράς στην Ελλάδα και την περαιτέρω τηλεοπτική μετάδοση στο εξωτερικό, καθώς και ότι ο τηλεοπτικός σταθμός μπορούσε να διαθέτει και να εκμεταλλεύεται το έργο σε όλο τον κόσμο».

Ακόμη, σημειώνουν οι δικαστές ότι η μηνιαία αμοιβή του ηθοποιού ιδίως µετά τον Ιούνιο του 1994 (1 εκατ. δρχ. ή 2.934 ευρώ) ήταν «ιδιαίτερα υψηλή για τα δεδοµένα της εποχής, σε µία τηλεοπτική σειρά, στην οποία δεν εμφανιζόταν σε όλα τα επεισόδια και δεν είχε πρωταγωνιστικό ρόλο», ενώ την ίδια στιγμή οι ηθοποιοί ελεύθερου θεάτρου είχαν αμοιβή 130.000 δρχ. ή 381,5 ευρώ.

Σε άλλο σημείο οι δικαστές σημειώνουν ότι ο ηθοποιός «σε πλήρη γνώση και µε τη βούλησή του παραχώρησε στον τηλεοπτικό σταθμό, εγγράφως την άδεια της καθοιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσης των συγγενικών του δικαιωμάτων στην Ελλάδα και το εξωτερικό και την εξουσία αυτής να παραχωρήσει περαιτέρω το δικαίωµα τηλεοπτικής μετάδοσης της σειράς στην Ελλάδα και το εξωτερικό».

Έτσι, σημειώνουν οι αρεοπαγίτες, κατά συνέπεια «η τηλεοπτική αναμετάδοση, µέσω δορυφόρου της νόµιµα εγγεγραµµένης ερμηνείας του Τζώνυ Θεοδωρίδη, σε υλικό φορέα ήχου και εικόνας επί της εν λόγω τηλεοπτικής σειράς στο εξωτερικό, έγινε επιτρεπτώς µε βάση την εγκύρως χορηγηθείσα γραπτή άδεια του περί εκμετάλλευσης του συνόλου των εξουσιών του συγγενικού του δικαιώματος επί της ερμηνείας του για όλο τον κόσµο».

Μάλιστα, δεν παραλείπουν οι αρεοπαγίτες, να αναφέρουν ότι ο ηθοποιός «δεν αποξενώθηκε των συγγενικών του δικαιωμάτων και η σύμβαση που κατάρτισε δεν αντιβαίνει στην καλή πίστη και στα συναλλακτικά ήθη, ούτε δεσμεύτηκε υπερβολικά η συμβατική του ελευθερία ως προς την εκμετάλλευση των συγγενικών του δικαιωμάτων».

Εξάλλου, σημειώνουν οι δικαστές ο ηθοποιός το 1996 όταν υπέγραψε τη σύμβαση «δεν διαμαρτυρήθηκε, ούτε κινήθηκε κατά του τηλεοπτικού σταθμού, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της μεταξύ τους σύμβασης».

Το έπραξε, συνεχίζουν οι δικαστές «το πρώτον µετά τη λήξη της συνεργασίας του µε τον ΑΝΤ1, όταν έπαψε να αμείβεται µε 1εκ. δρχ. μηνιαίως, αποστέλλοντας εξώδικο ισχυριζόμενος ότι η αναμετάδοση της επίµαχης τηλεοπτικής σειράς είναι µη νόµιµη µόνο για ξένες χώρες».

Σύμφωνα με τους αρεοπαγίτες, «το Εφετείο δεχόμενο ότι η επίμαχη σύμβαση δεν είναι αισχροκερδής – καταπλεονεκτική, ορθά ερμήνευσε και δεν παραβίασε με εσφαλμένη μη εφαρμογή ουσιαστικού δικαίου διάταξη του Αστικού Κώδικα».

Και καταλήγει ο Άρειος Πάγος, ότι «δεν υπήρξε προσβολή των απόλυτων συγγενικών δικαιωμάτων του ηθοποιού επί της ερμηνείας του στην επίµαχη τηλεοπτική σειρά, ώστε να δικαιούται αποζημίωση». Τελικά, ο Άρειος Πάγος επέβαλε στον ηθοποιό δικαστικά έξοδα 2.700 ευρώ.