Πάπας Φραγκίσκος: Οι επισκέψεις του Ποντίφικα στη Λέσβο και η αγάπη του κόσμου
Ο Ποντίφικας που δάκρυσε στη Λέσβο!
Ο Πάπας Φραγκίσκος άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 88 ετών, όπως ανακοίνωσε το Βατικανό το πρωί της Δευτέρας (21/4). Τις τελευταίες εβδομάδες της ζωής του νοσηλευόταν, αντιμετωπίζοντας λοίμωξη που εξελίχθηκε σε πνευμονία και στους δύο πνεύμονες. Παρά τη σύντομη βελτίωση που παρουσίασε, η οποία του επέτρεψε να πραγματοποιήσει δημόσιες εμφανίσεις, η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε, οδηγώντας τελικά στον θάνατό του.
Η είδηση του θανάτου του
Την ανακοίνωση έκανε ο Καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ, ο Καμεράριος του Βατικανού: «Στις 7:35 το πρωί, ο Επίσκοπος της Ρώμης, Φραγκίσκος, επέστρεψε στον Οίκο του Θεού. Ολόκληρη η ζωή του ήταν αφιερωμένη στην υπηρεσία του Κυρίου και της Εκκλησίας Του», ανέφερε ο Φάρελ στην ανακοίνωση. Η είδηση του θανάτου του έχει προκαλέσει βαθιά θλίψη στη διεθνή κοινότητα, ενώ παράλληλα έχουν δημοσιευθεί φωτογραφίες που απεικονίζουν τη σορό του μέσα στο φέρετρο.
Οι επισκέψεις του ποντίφικα στη Λέσβο
Η ανακοίνωση του θανάτου του 266ου Πάπα της Ρώμης, Φραγκίσκου, φέρνει ένα ιδιαίτερο συναισθηματικό βάρος στους κατοίκους της Λέσβου, στους εργαζόμενους στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) του νησιού, καθώς και στους ανθρώπους της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, κληρικούς και λαϊκούς, που ανέλαβαν το δύσκολο έργο της προετοιμασίας για την ιστορική επίσκεψή του στη Λέσβο το 2016. Ήταν τότε, πριν από εννέα χρόνια, επίσης μήνας Απρίλιος, όταν ο επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας πραγματοποίησε την πρώτη του εμβληματική επίσκεψη στο νησί. Τον ίδιο μήνα, φέτος, ο 88χρονος επίσκοπος της Νέας Ρώμης άφησε την τελευταία του πνοή στο Βατικανό.
Τη χρονιά εκείνη, την επικαιρότητα κυριαρχούσαν οι σκληρές εικόνες από τη Λαμπεντούζα, το μικρό νησί ανάμεσα στη Σικελία και την Τυνησία, όπου χιλιάδες Αφρικανοί μετανάστες κρατούνταν σε άθλιες συνθήκες. Ωστόσο, ένα αντίστοιχο ανθρώπινο δράμα εκτυλισσόταν και στη Λέσβο, στις δύο τοπικές μητροπόλεις (Μυτιλήνης, Ερεσού και Πλωμαρίου με έδρα τη Μυτιλήνη, και Μηθύμνης με έδρα την Καλλονή), υπό την αιγίδα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Εκεί, οι εκκλησιαστικές οργανώσεις και οι απεσταλμένοι του Φιλανθρωπικού Οργανισμού «Αποστολή» της Αρχιεπισκοπής εργάζονταν αδιάκοπα, όχι μόνο για να προσφέρουν περίθαλψη στους ταλαιπωρημένους μετανάστες, αλλά και για να παραμείνουν αφοσιωμένοι στο έργο τους, παρά την υπερβολική προβολή που λάμβαναν πολλές ιδιωτικές ΜΚΟ. Αυτές, αν και συχνά είχαν μικρότερη δραστηριότητα, διέθεταν ευρύτερες διασυνδέσεις στις Βρυξέλλες και την Αθήνα, δημιουργώντας έναν άνισο αγώνα για την προσοχή και την υποστήριξη.
Βατικανό – Νέα Ιωνία
Όπως αναφέρει η εφημερίδα «Τα Νέα», σε αυτή τη συγκυρία γεννήθηκε, στη Λεωφόρο Ηρακλείου και στην έδρα της Μητρόπολης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας, η ιδέα να προσκληθεί ο Πάπας της Ρώμης στη Λέσβο. Η έμπνευση ανήκε στον τότε 40χρονο μητροπολίτη Γαβριήλ, με στόχο τη διεθνοποίηση του ζητήματος και την ενίσχυση του ρόλου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Από την πρώτη στιγμή, ο Ιερώνυμος αγκάλιασε την πρόταση του στενού συνεργάτη του, Γαβριήλ, ο οποίος είναι επίσης αντιπρόεδρος της «Αποστολής». Έτσι, στις αρχές του 2016, ξεκίνησε ένας εντατικός μαραθώνιος επαφών μεταξύ Αθήνας και Ρώμης. Κατά το πρώτο διερευνητικό ταξίδι του Μητροπολίτη Γαβριήλ, ως αντιπροέδρου της «Αποστολής», και του γενικού διευθυντή του Οργανισμού, Κωνσταντίνου Δήμτσα, ο Πάπας Φραγκίσκος ενστερνίστηκε την ιδέα και έδωσε το μεγάλο «ναι».
Αμέσως μετά την έγκριση από τον Ποντίφικα, οι δύο συνεργάτες του Ιερωνύμου τηλεφώνησαν στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών από την πλατεία του Αγίου Πέτρου, ανάμεσα σε εκατοντάδες τουρίστες. Με την καθοδήγηση του Ιερωνύμου, το επόμενο τηλεφώνημα έγινε στον τότε πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα. Και οι δύο, Ιερώνυμος και Τσίπρας, εξέφρασαν την απόλυτη ικανοποίησή τους για αυτή τη σημαντική εξέλιξη.
Η εκκλησιαστική εμπλοκή
Η ιδιότητα του Πάπα της Ρώμης ως αρχηγού κράτους, συγκεκριμένα του κράτους του Βατικανού, οδήγησε στην απόφαση να απευθύνει την πρόσκληση ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, ήταν δική του επίμονη παρότρυνση να ενημερωθεί και να προσκληθεί και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Ωστόσο, με την ενημέρωση ξεκίνησαν και οι πρώτες δυσκολίες. Κύκλοι του Πατριαρχείου επέμειναν η επίσκεψη του Πάπα να πραγματοποιηθεί στην Κω, μια εκκλησιαστική περιφέρεια που υπάγεται διοικητικά στο Φανάρι. Αντίθετα, η Λέσβος είναι απλώς μητρόπολη της Νέας Χώρας, με την πνευματική καθοδήγηση να αποτελεί τη μοναδική αρμοδιότητα του Πατριάρχη σε αυτή.
Η αχρείαστη αυτή εκκλησιαστική εμπλοκή προκάλεσε καθυστερήσεις και εμπόδια στην οργάνωση της επίσκεψης. Οι δυσκολίες ξεπεράστηκαν τελικά – αν και όχι χωρίς κόστος – χάρη στην υπομονή και τον συγκαταβατικό χαρακτήρα του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου. Αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο η ανάμειξη πολλών αξιωματούχων να θολώσει το μήνυμα της επίσκεψης, ο Ιερώνυμος επικεντρώθηκε στην ουσία. Υποδέχτηκε τελικά τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο με θερμότητα και αδελφικό πνεύμα, ενισχύοντας το θετικό συμβολισμό της στιγμής.
Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα στοιχεία της ιστορικής πρώτης επίσκεψης του Πάπα στη Λέσβο (ακολούθησε μια ακόμη σύντομη επίσκεψη το 2021) ήταν, σύμφωνα με πηγές της Μονής Πετράκη, ο αποκλεισμός των πολιτικών αρχηγών από την εκδήλωση. Την παραμονή της επίσκεψης, ο τότε νεοεκλεγείς πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κυριάκος Μητσοτάκης, ζήτησε να παρευρεθεί στη Λέσβο. Ωστόσο, το αίτημα αυτό απορρίφθηκε από το Βατικανό. Μάλιστα, για να διασφαλιστεί ότι η επίσκεψη δεν θα αποκτήσει στενά πολιτικό ή κομματικό χαρακτήρα, αποφασίστηκε να μη σταλούν προσκλήσεις προς τους πολιτικούς αρχηγούς. Αυτή η κατεύθυνση τηρήθηκε αυστηρά.
Η συγκίνηση, 9 χρόνια μετά
Εννέα χρόνια μετά, τα στελέχη της Αρχιεπισκοπής Αθηνών που συμμετείχαν σε εκείνη την ιστορική επίσκεψη θυμούνται με ζωντάνια τις εικόνες και τα βαθιά συναισθήματα που βίωσαν στο Καρά Τεπέ, εμπειρίες που τους σημάδεψαν για πάντα. Με πρόσωπα γεμάτα συγκίνηση, συγκρατώντας με κόπο τα δάκρυά τους, έβλεπαν τους μετανάστες να πέφτουν στο χώμα και να φυλάνε τα παπούτσια του Ποντίφικα. Ένα μέλος της αποστολής ανακαλεί τη στιγμή που αντίκρισε τον Αρχιεπίσκοπο δακρυσμένο, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας γύρισε το βλέμμα του προς το έδαφος για να μην φανεί δακρυσμένος στις τηλεοπτικές κάμερες.
Ο Ποντίφικας, από την πλευρά του, αγκάλιαζε και φιλούσε ακόμη και τον πιο ρακένδυτο, τον πιο ατημέλητο πρόσφυγα—κατά κύριο λόγο μουσουλμάνους—που, με σεβασμό, ψιθύριζαν «papa, papa», τον ασπάζονταν στο πρόσωπο, στα χέρια, αλλά κυρίως στα πόδια και στα ιερατικά του άμφια. Οι στιγμές αυτές παραμένουν ανεξίτηλες στη μνήμη όσων τις έζησαν, φωτίζοντας τη δύναμη της ανθρωπιάς και της αγάπης.
Οι στενοί συνεργάτες του Αρχιεπισκόπου θυμούνται με σεβασμό τη θεσμική στάση που χαρακτήριζε τον Πάπα, αποδεικνύοντας την υψηλή συναίσθηση του αξιώματος και της αποστολής του. Παρά τις έντονες πιέσεις που δέχθηκε για να συναντήσει επίσημα τους καθολικούς του νησιού, καθώς και εκείνους που ταξίδεψαν από την Αθήνα και τη Σύρο, εκείνος αρνήθηκε. Προτίμησε να τους δει για λίγα μόλις λεπτά, διακριτικά και μακριά από τις κάμερες. «Δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να προκαλέσει υπόνοιες δημιουργίας προβλήματος» στην ελλαδική Εκκλησία.
Η επίσκεψη του Πάπα το 2021
Πέντε χρόνια μετά την ιστορική του παρουσία το 2016, ο Πάπας Φραγκίσκος επέστρεψε στη Λέσβο το 2021. Παρόλο που αυτή η δεύτερη επίσκεψη ήταν πιο σύντομη, το μήνυμά του παρέμεινε εξίσου ισχυρό: η Ευρώπη οφείλει να θυμηθεί τις ρίζες της – τη φιλοξενία, την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή. Με απλότητα και καθαρότητα, ο Φραγκίσκος αναφέρθηκε στη “ναυαγισμένη ανθρωπότητα” και προειδοποίησε για τον κίνδυνο να χάσουμε την ψυχή μας, παραδομένοι στην άνεση και τον φόβο. Για τη Λέσβο, ο Πάπας δεν ήταν απλώς ένας θρησκευτικός ηγέτης που επισκέφθηκε το νησί δύο φορές. Ήταν ένας αδελφός που συμμερίστηκε τον πόνο μας και στάθηκε δίπλα μας με αληθινή συμπόνια.
