H Γιολάντα παλεύει να μην θυσιαστεί άλλη Άνοιξη στον χειμώνα των Τεμπών

Πώς μπορείς να πενθήσεις κάποιον που δεν πρόλαβες να αποχαιρετήσεις; Που δεν φίλησες για τελευταία φορά; Πώς μπορείς να πενθήσεις όλη σου την παιδικότητα και αθωότητα, όταν αυτοί που αγαπάς έφυγαν με τρόπο απρόσμενο και βίαιο; Μπορείς να πεις αντίο στις αναμνήσεις, τα όνειρα και τη ζωή που μοιραστήκατε;

Η Γιολάντα Τριανταφύλλου, τελειόφοιτη φοιτήτρια στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, έχασε τις κολλητές της φίλες, Μάρθη και Φραντσέσκα στο προδιαγεγραμμένο έγκλημα των Τεμπών. Τη Μάρθη Ψαροπούλου τη γνωρίζουμε όλοι μέσα από τη Μαρία Καρυστιανού, η οποία παλεύει για να δικαιώσει την 19χρονη κόρη της. Η Φραντσέσκα Μπέζα είναι η φωνή του περιβόητου ηχητικού ντοκουμέντου, της οποίας τα λόγια συντάραξαν όλη την Ελλάδα. Είναι απόδειξη του εγκλήματος που έχουν τελέσει οι κυβερνώντες. Οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζαμε αυτά τα κορίτσια. Η Γιολάντα όμως τις γνώριζε και είχε τη χαρά και την τύχη να τις αγαπήσει και να την αγαπήσουν με τρόπο ανιδιοτελή και σπάνιο.

Μίλησε στο Αthensmagazine.gr και τη δημοσιογράφο Αναστασία Κολυβά για τις αγαπημένες τις φίλες, τις αναμνήσεις που μοιράστηκαν, το πένθος που την κατακλύζει, την προσπάθειά της να μην τις ξεχάσει ποτέ και τον αγώνα για απόδοση δικαιοσύνης.

Η συνέντευξη της Γιολάντας

Γεια σου Γιολάντα! Σε ευχαριστούμε πολύ για αυτήν τη συζήτηση. Αρχικά, θα ήθελα να σε ρωτήσω για τη γνωριμία σου με τη Μάρθη και τη Φραντσέσκα. Τις γνώριζες καιρό;

Καταρχάς, χαίρομαι πολύ που τη λες Φραντσέσκα. Γιατί όλοι τη λένε Φρατσέσκα ή Φραντζέσκα. Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο εκνευρίζομαι. Και η ίδια εκνευριζόταν πάρα πολύ, γιατί κανείς δεν έμπαινε σε διαδικασία να μάθει πώς πραγματικά τη λένε.

Νομίζω τη λέγατε και «Φραν»!

Ναι, έτσι την φωνάζαμε! Την τυραννούσε τόσο πολύ το να λένε λάθος το όνομά της! Βλέπω πάρα πολλά βίντεο ή δημοσιεύσεις που τη γράφουν λάθος και εγώ πάντα προσπαθώ να τους διορθώσω. Βέβαια με κοροϊδεύουν. Οπότε, σε ευχαριστώ για αυτό, διότι είναι τιμητικό.

Όσον αφορά τη γνωριμία μας, ο θείος μου ήταν συμμαθητής με τον πατέρα της «Φραν» στο Δημοτικό. Γενικά, οι οικογένειές μας συνδέονται από πάρα πολύ παλιά και τη γνώριζα πολλά χρόνια. Πηγαίναμε μαζί ρυθμική γυμναστική στο Νηπιαγωγείο και στο Δημοτικό κάναμε παρέα. Μετά, όμως, χωριστήκαμε. Ήμασταν σε διαφορετικό τμήμα. Στο Γυμνάσιο, είχαμε μία μικρή επαφή, γιατί πηγαίναμε και αγγλικά για κάποια χρόνια. Δεθήκαμε ουσιαστικά από τα τέλη της Β΄Λυκείου μέχρι το δεύτερο έτος του Πανεπιστημίου. Στη Γ΄ Λυκείου ήμασταν στην ίδια κατεύθυνση, άρα πήγαμε μαζί διακοπές και δώσαμε μαζί πανελλήνιες. Όλα μαζί.

Με τη Μάρθη ήμασταν συμμαθήτριες από την πρώτη Δημοτικού. Έχουμε και μια μέρα διαφορά γενέθλια και κάναμε πάρτι μαζί! Ήμασταν το αστείο της τάξη, διότι γελούσαμε όταν μας έλεγαν ότι η Μάρθη είναι μία μέρα μεγαλύτερή μου. Όλα τα χρόνια της ζωής μου κάναμε παρέα, αλλά υπήρχαν κάποιες περίοδοι που θα μιλούσαμε περισσότερο και άλλες λιγότερο.

Προφανώς, μεσολάβησαν τα χαζά χρόνια του Γυμνασίου, όταν δεν μιλιόμασταν και δεν στέλναμε μηνύματα. Όλα άλλαξαν στο Λύκειο. Ειδικότερα στην τελευταία τάξη, η Μάρθη ερχόταν κάθε μέρα στο σπίτι μου και κοιμόμασταν μαζί. Την περίοδο της καραντίνας δεν είχαμε χωριστεί η μία από την άλλη και συνηθίζαμε να βγαίνουμε σε καθημερινή βάση.

Επομένως, ήμασταν όλες συνέχεια μαζί. Ανήκαμε σε μια παρέα τεσσάρων κοριτσιών, μαζί με μία άλλη φίλη μας. Βεβαία, η τριάδα μας υπήρχε και δεν άλλαζε με τίποτα.

Ήσασταν κολλητές.

Ναι, αλλά και πολλά παραπάνω. Η Μάρθη και η Φραντσέσκα ήταν σαν οικογένεια. Είχαμε δεθεί τόσο πολύ που όταν οι γονείς μας μας έβλεπαν χωριστά, θεωρούσαν ότι κάτι έλειπε! Είναι κάτι παραπάνω από φίλος σου. Είναι εσύ.

Τι άνθρωποι ήταν; Μπορείς να μου περιγράψεις τον χαρακτήρα τους;

Η Μάρθη ήταν πάρα πολύ δυναμική. Αν και ήταν μικροκαμωμένη και χαριτωμένη, δεν της έλειπε καθόλου το τσαγανό. Διέθετε μία ειλικρίνεια, καθώς δεν θα σου έλεγε ποτέ ψέματα. Ακόμα και αν αυτό ρίσκαρε τη μεταξύ σας σχέση, δεν την ενδιέφερε. Ήταν πάντα ειλικρινής και ξεκάθαρη μαζί σου. Υπήρξε μία πάρα πολύ πίστη φίλη. Ήξερες ότι θα είναι δίπλα σου.

Επιπλέον, ήταν εξαιρετικά φιλομαθής, διότι της άρεσε να μαθαίνει τα πάντα. Παραδείγματος χάριν, θα έψαχνε να βρει την απάντηση στο γιατί το κόκκινο είναι κόκκινο. Την ενδιάφερε να μαθαίνει και δεν ντρεπόταν άμα δεν ήξερε κάτι. Είναι ένα σπάνιο χαρακτηριστικό. Ήταν επίσης τρομερά αστεία και αντιδραστική, αλλά όχι χωρίς λόγο! Ήξερε γιατί δεν συμφωνούσε με κάτι, ενώ δεν σε έκρινε ποτέ και σε άκουγε πραγματικά. Δηλαδή, θα σου έδινε το χώρο να πεις αυτό που θέλεις, να πονέσεις όπως εσύ θέλεις και θα σε υποστήριζε σε οποιαδήποτε συνθήκη.

Αισθάνομαι ότι οι τρεις μας λειτουργούσαμε σαν τα κομμάτια του παζλ. Εγώ λ.χ. μπορούσα να παρέχω το σπίτι για να βρισκόμαστε. Η Μάρθη θα συνέβαλλε στα οικονομικά του σπιτιού, ώστε να μπορούμε να τρώμε κάθε μέρα. Η «Φραν» θα ήταν η φωνή της λογικής. Οπότε, όλα αυτά μεταξύ τους δένανε. Κι εάν έλειπε η μία, μετά δεν υπήρχε ισορροπία. Η Μάρθη ήταν άνθρωπος ο οποίος χαιρότανε πραγματικά με τη χαρά σου. Δηλαδή, άμα σε αγαπούσε η κοπέλα αυτή, ήξερες ότι δεν θα είσαι ποτέ σου μόνος.

Η Φραντσέσκα, όπως είπα, αποτελούσε τη φωνή της λογικής. Ήταν συγκροτημένη και ειλικρινής, όπως και η Μάρθη. Αυτές οι δύο μοιραζόντουσαν πολλά παρόμοια χαρίσματα.

Η «Φραν» ποτέ δεν θα σε πρόδιδε. Ποτέ. Ακόμα και αν δεν μιλούσατε για χρόνια, δεν θα σε «πουλούσε» σε καμία περίπτωση. Ήταν εκεί για σένα. Επιπλέον, ένα άλλο χαρακτηριστικό που θαυμάζω σε αυτή είναι ότι ήταν η καλύτερη ακροάτρια που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Μπορεί εγώ να ήθελα να μιλήσω 100 ώρες και εκείνη θα με άκουγε και τις 100 ώρες! Ήτανε πρόσχαρη, κοινωνική και ήθελε να ξέρει πώς ο άλλος νιώθει, ώστε να τον βοηθήσει να ξεπεράσει τα προβλήματά του.

Την ένοιαζε να γνωρίζει ότι ο απέναντί της δεν νιώθει άβολα. Διέθετε μία βαθιά καλλιτεχνική φύση και όποτε έμπαινε στον χώρο, τον γέμιζε με την ενέργειά της! Κινούνταν σαν αερικό. Οι φίλες μου ήταν άτομα τα οποία όταν έμπαιναν στο χώρο, δεν μπορούσες να τα αγνοήσεις.

Με βοηθούσε πραγματικά σε προσωπικό επίπεδο. Όταν ένιωθα ότι όλα πήγαιναν χάλια στη ζωή μου, μιλούσα στη «Φραν». Με ηρεμούσε και μου έλεγε ότι όλα θα πήγαιναν καλά. Και έτσι γινόταν!

Επομένως, μετά τα Τέμπη, αυτή η αίσθηση ασφάλειας που μου μετέδιδε έχει πλέον χαθεί. Όταν το άτομο που θες να σε παρηγορήσει δεν είναι εδώ, δεν μπορείς να νιώσεις ότι όλα θα πάνε καλά, γιατί πλέον αυτός ο άνθρωπος δεν υπάρχει.

Πιστεύω δεν υπάρχουν άνθρωποι σαν τη Μάρθη και τη Φραντσέσκα. Είναι άτομα το οποία θα γνωρίσουμε μία φορά στη ζωή μας και θα τα ξεχωρίσουμε.

Τη μέρα του δυστυχήματος, στις 28 Φεβρουαρίου 2023, τα κορίτσια που ήταν; Έλειπαν σε ταξίδι;

Ναι, είχαν πάει στην Πάτρα για το καρναβάλι και γυρνούσαν από την Αθήνα. Από όσα γνωρίζω από τους γονείς τους, δεν ήταν να γυρίσουν εκείνη την ώρα. Ωστόσο, δεν ξέρουμε πώς τα φέρνουν καμία φορά οι συνθήκες και αλλάζει το πρόγραμμα. Πήραν ένα τρένο το οποίο ήταν να μην το πάρουν. Μάλιστα, το πρόλαβαν κυριολεκτικά στο πάρα πέντε, για 2- 3 λεπτά.

Πώς και δεν πήγες μαζί τους;

Εγώ είχα βρεθεί τελευταία φορά με τη Φραντσέσκα 3 ή 5 Φεβρουαρίου στο σπίτι ενός φίλου μας. Κάναμε πλάνα να κατεβούμε όλοι μαζί στην Αθήνα και να πάμε στα μπουζούκια Είχα πάρει μόλις και το δίπλωμα του αμαξιού. Ωστόσο, δεν το συνεννοηθήκαμε ποτέ και ήταν απλώς μια ιδέα που αιωρήθηκε στον αέρα. Δεν πήγα μαζί τους, διότι εν τέλει δεν μπορούσα. Ταξίδεψε μαζί τους μία άλλη κοπέλα που είναι φίλη τους.

Μετά το δυστύχημα, μου μπήκαν διάφορες σκέψεις. Αν είχαμε πάει μαζί, αν είχαμε κατεβεί με το αμάξι μου. Αν, αν, αν… Πήρα ένα τόσο μεγάλο μερίδιο ευθύνης το οποίο δεν ήταν δικό μου. Τη σκέψη αυτή την είχα για τις 4 – 5 πρώτες μέρες, αλλά στη συνέχεια μου έφυγε από το μυαλό. Πίστευα όμως ότι έφταιγα. Αισθανόμουν ότι εγώ έπρεπε να τις πάρω. Πάρα πολλά έπρεπε. Δεν είχαμε καταλάβει ποιος φταίει, για αυτό τα ρίχναμε στον εαυτό μας.

Πότε έμαθες ότι είχαν φύγει από τη ζωή;

Το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου είχα βγει με έναν φίλο μας, στου οποίου το σπίτι είχα δει την Φραντσέσκα τελευταία φορά . Θυμάμαι είχα ανεβάσει μία ιστορία στους στενούς φίλους στο Instagram και νομίζω ότι το είχε δει η Φραντσέσκα.

Σκέφτηκα να την πάρω τηλέφωνο, αλλά δεν το έκανα, το ξέχασα. Δεν ήξερα σε τι φάση μπορεί να την πετύχαινα. Δυστυχώς δεν της τηλεφώνησα.

Εκείνο το βράδυ που είχα βγει, είχα μία εσωτερική ορμή και μιλούσα πάρα πολύ για τα κορίτσια, συγκεκριμένα για τη Φραντσέσκα και τη Μάρθη. Δεν ξέρω για ποιον λόγο. Πέρασαν οι ώρες και γύρισα στο σπίτι μου, αργά στις 8 η ώρα το πρωί.

Δεν ήξερα τίποτα ακόμη. Δεν είχα ιδέα. Ξεράθηκα στον ύπνο και κατά τις 2 η ώρα με παίρνει τηλέφωνο ο πατέρας μου. Δεν έδωσα σημασία, γιατί ο μπαμπάς μου συνήθιζε να με παίρνει τηλέφωνο για να ξυπνήσω και με πείραζε που πάλι κοιμόμουν. Οπότε τον αγνόησα, αλλά ξύπνησα κάποια στιγμή και χουζούρευα.

Άκουσα τη μητέρα μου να μιλάει στο τηλέφωνο, χαμηλόφωνα. Και να λέει: δεν το έχω πει στη Γιολάντα , δεν ξέρω τι να της πω. Ανέφερε επίσης και έναν άλλο φίλο μας που ήταν και αυτός μέσα στο τρένο, αλλά επέζησε. Δεν καταλάβαινα γιατί αναφέρομαι, όμως η μαμά μου ήταν ανήσυχη. Αμέσως, άνοιξα το κινητό μου και το παιδί με το οποίο είχα βγει την προηγούμενη μέρα μου έστειλε ένα μήνυμα που με προσγείωσε απότομα στην πραγματικότητα.

Ήθελε να μάθει εάν είχα δικό μου άνθρωπο στα τρένα.

Ποια τρένα;

Ήμουν σε σοκ και είδα στο Instagram τις πρώτες φωτογραφίες από τα Τέμπη, με τις πληροφορίες να κάνουν λόγο για πέντε – οχτώ νεκρούς.

Στη συνέχεια, μου έστειλε ένας παλιός μου συμμαθητής, ο οποίος ρωτούσε για τη Φραντσέσκα, η οποία αγνοούνταν. Δεν ήξερα όμως απολύτως τίποτα, διότι δεν είχα μιλήσει με τη μητέρα μου, η οποία πίστευε ότι ακόμη κοιμόμουν. Ωστόσο με το που είδα το μήνυμα από τον συμμαθητή μου ήξερα ότι είχαν χαθεί τα κορίτσια. Η είδηση είχε διαδοθεί, γιατί έλαβα και άλλα μηνύματα.

Δεν ήξερα πώς να αντιδράσω εκείνη τη στιγμή. Θυμάμαι ότι πήρα τηλέφωνο τη θεία της «Φραν». Δεν άντεχα για κάποιο λόγο να μιλήσω με τη μητέρα της, διότι ένιωθα ότι δεν μπορούσα να τη ρωτήσω τίποτα. Επικοινώνησα με τη θεία της με την οποία είχα να μιλήσω γύρω στους 8 – 9 μήνες.

Εκείνες τις μέρες δεν ξέραμε ακόμα τι έχει γίνει και πώς έχει γίνει. Δεν ξέραμε τίποτα. Οι φίλες μου ταυτοποιήθηκαν δυόμιση μέρες μετά και η αναμονή υπήρξε ένα βίωμα τρομακτικό και ψυχοφθόρο. Ήταν από τα χειρότερα πράγματα που έχω ζήσει, διότι περιμένοντας την ταυτοποίησή τους, το μυαλό άρχιζε να παίζει και να τρελαίνεται. Κάναμε σενάρια. Έπαιρνα τηλέφωνο τη Φραντσέσκα, καθώς η Μάρθη δεν είχε κάρτα. Το τηλέφωνο χτυπούσε, αλλά προφανώς δεν το σήκωσε ποτέ.

Θυμάμαι κάτι τρομερό που μου έλεγε συνέχεια η μητέρα της «Φραν». Προσευχόταν να την βρουν, έστω και νεκρή. Στην αρχή δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί μου το έλεγε αυτό, αλλα τώρα καταλαβαίνω. Είχαμε κάτι να θάψουμε σε αντίθεση με τους γονείς της Εριέττας Μόλχο, η οποία παραμένει αγνοούμενη και οι γονείς της δεν μπορούσαν να την κηδέψουν.

Συνεπώς, μέσα σε αυτή την τραγική κατάσταση, είχαμε και τα «τυχερά» μας, γιατί θάψαμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Βέβαια, δεν γνωρίζουμε εάν όντως ήταν αυτοί που θάψαμε, γιατί τα φέρετρα ήταν κλειστά. Ωστόσο, είναι πάρα πολύ σημαντικό να έχει γίνει η κηδεία για να έχουν οι γονείς τη δυνατότητα να επισκεφτούν το μνήμα του παιδιού τους, να το φροντίσουν και να του βάλουν λουλούδια.

Θυμάσαι το τελευταίο μήνυμα που είχες ανταλλάξει με τα κορίτσια;

Το τελευταίο μήνυμα που μου έστειλε η Μάρθη ήταν στις 24 Φεβρουαρίου. Έχω σβήσει το Instagram, γιατί δεν άντεχα να βλέπω τα προφίλ τους. Συζητούσαμε για το γεγονός ότι είναι στην Αθήνα, ενώ αναφέραμε την πιθανότητα να πηγαίναμε κάπου μαζί.

Η Μάρθη μου είχε στείλει μια φωτογραφία της και της είχα κάνει like. Της έγραψα ότι θα της απαντήσω μετά, αλλά δεν το έκανα ποτέ. Μετανιώνω για αυτό, αλλά το συνηθίζαμε.

Η Μάρθη θα διάβαζε ένα μήνυμα και θα απαντούσε μετά από μια εβδομάδα. Με τη «Φραν» είχαμε πολύ περισσότερες μέρες να μιλήσουμε, το τελευταίο μήνυμα που μου έστειλε ήταν στις 21 Φεβρουάριου. Με είχε ρωτήσει πώς τα πάω με το αγόρι που είχα σχέση εκείνη την περίοδο. Ήταν αυτές οι κινήσεις της «Φραν» που σου αποδείκνυε ότι θέλει να ξέρει τι κάνεις και πώς είσαι. Την ένοιαζε πάρα πολύ. Ωστόσο μετά τον θάνατό τους, με τυραννούσαν πολλά ερωτήματα. Γιατί δεν απάντησα, γιατί δεν, γιατί, γιατί, γιατί, γιατί…

Έχουν περάσει δύο χρόνια από την τραγωδία των Τεμπών. Πώς βλέπεις την πορεία των ερευνών;

Θεωρώ ότι όλη η έρευνα έχει γίνει αποκλειστικά από τους συγγενείς. Οι γονείς αντί να πενθούν τα παιδιά τους ή τα παιδιά να πενθούν τους γονείς τους, κάνουν τους detective. Δεν μπορούν να ηρεμίσουν, ούτε να βιώσουν τη φυσιολογική ροή του πένθους. Έχουν φτάσει πάρα πολύ κοντά στην εύρεση της αλήθειας και σίγουρα είναι πολλά πράγματα τα οποία τα φυλάσσουν και δεν τα βγάζουν προς τα έξω για ευνόητους λόγους.

Πιστεύω ότι κινούνται με τον σωστότερο τρόπο όλοι οι γονείς, ανεξάρτητα από το αν είναι όλοι μαζί. Ο στόχος είναι κοινός αλλά οι κατευθύνσεις διαφορετικές. Οι κινήσεις τους είναι μετρημένες και μελετημένες, ακόμη και μήνες πριν φανερωθούν. Φτάνουν πραγματικά πολύ κοντά στον στόχο, αλλά επειδή ο εχθρός είναι τόσο μεγάλος και επειδή αυτός ο εχθρός κρύβει στοιχεία, καθιστά το έργο τους πολύ πιο δύσκολο, ενώ υπάρχουν πολλά πραγματικά τα οποία δεν γνωρίζουν.

Είναι πασιφανές ότι οι υψηλά ιστάμενοι επιδιώκουν να καθυστερήσουν την υπόθεση, προκειμένου να παραγραφεί. Ωστόσο, έχουν υποτιμήσει, αφενός, το πόσο κακό έχουν κάνει και, αφετέρου, το γεγονός ότι ο τόσο μεγάλος πόνος μεταφράζεται σε ακραία δύναμη και ορμή για αγώνα.

Καταλύτης των εξελίξεων στην υπόθεση ήταν το ηχητικό της Φραντσέσκας. Η φωνή της είναι αυτή που ξεσήκωσε όλον τον κόσμο. Μπορώ να πω ότι είμαι αισιόδοξη και πιστεύω ότι όντως θα πετύχουμε και θα το καταφέρουμε. Μέχρι να ακούσουμε το ηχητικό της δεν το πίστευα. Πριν το ακούσουμε πιστεύαμε ότι οι άνθρωποί μας πέθαναν ακαριαίοι, ότι δεν πόνεσαν. Ήταν παρήγορο το να ξέρουμε ότι αυτές οι φίλες που τόσο αγαπήσαμε και τόσο μας λείπουν, έφυγαν μαζί και τουλάχιστον δεν πόνεσαν.

Πρέπει ξανά απ’ την αρχή να πενθήσουμε και να κλάψουμε για το γεγονός ότι πενθούσαμε έναν ψεύτικο θάνατο. Είναι οδυνηρό να ξέρεις ότι πόνεσαν πάρα πολύ στις τελευταίες τους στιγμές. Όλα αυτά τα αντιλαμβάνεσαι, γιατί άκουσες τη φωνή της Φραντσέσκας στην απέλπιδα προσπάθειά της να ζήσει.

Τι συναισθήματα σου προκάλεσε αυτό το ηχητικό ντοκουμέντο;

Ήτανε φρικτό με όλη τη σημασία της λέξης. Το άκουσα μαζί με τις φίλες μου που είχαμε βγει βόλτα. Ήμουν στο αμάξι με μία κολλητή φίλης της «Φραν» από το νηπιαγωγείο και μία άλλη συμμαθήτριά μας. Βρίσκομαι σε ένα περιβάλλον άρρηκτα συνδεδεμένο με τη «Φραν» και τη Μάρθη. Άνοιξα το κινητό μου και ήταν η πρώτη δημοσίευση που είδα. Ακόμη και εάν δεν είχαν αναφερθεί τα ονόματά τους, κατάλαβα ότι αφορούσε τα κορίτσια, καθώς ο διάλογοι του ηχητικού είχαν δημοσιευτεί το Νοέμβριο, από το Documento.

Αναμφισβήτητα, το ηχητικό προβάλλει μία ηρωική της πράξη, αλλά δεν παύει να είναι ένα παιδί. Ένα παιδί πρέπει να ζει, όχι να γίνεται ήρωας. Μακάρι να μην γινόταν ποτέ γνωστή και να την είχαμε μαζί μας.

Είναι άσχημο γιατί τα παιδιά αυτά έγιναν πρωταγωνιστές στον θάνατο και όχι στη ζωή.

Αυτό ακριβώς που είπες.

Όσον αφορά τη δημοσιοποίηση ενός τέτοιου ηχητικού, συμφωνείς ή διαφωνείς;

Η απάντηση είναι διττή. Από τη μία δεν το δέχομαι, διότι ήταν πάρα πολύ βαρύ. Από την άλλη, η δημοσιοποίηση του ηχητικού προκάλεσε τον ξεσηκωμό μιας ολόκληρης χώρας. Το κορίτσι αυτό τους ξεσήκωσε όλους. Μέχρι τη τελευταία της στιγμή απέδειξε τι άνθρωπος ήταν. Είχε αυτή τη δύναμη.

Ήταν ικανή να κουνήσει γη και ουρανό και το κατάφερε. Παραμένει βάρβαρο, γιατί ορισμένοι δρώντες όπως τα κανάλια και άσχετοι λογαριασμοί στο TikTok το καπηλεύονται για άλλους σκοπούς. Υπάρχουν δυστυχώς και οι κακόβουλοι άνθρωποι που δεν συμμερίζονται τον πόνο μας. Αν όμως δεν είχε ακουστεί η φωνή της, δεν θα είχαμε αντιδράσει τόσο δυναμικά.

Προφανώς η μαζικότητα θα υπήρχε, αλλά η Φραντσέσκα έδειξε σε όλους μας ότι δεν πέθανε ακαριαία και ότι οι υπεύθυνοι έκαναν πάρα πολύ κακό στα θύματα. Σκέφτομαι πόσα άλλα ηχητικά υπάρχουν τα οποία εμείς δεν τα έχουμε ακούσει. Μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που λένε ακόμη χειρότερα και επιβεβαιώνουν ακόμα περισσότερα πράγματα για το τι έγινε εκείνο το βράδυ. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να αναφερθώ στους γονείς της Φραντσέσκας. Είναι άξιοι άνθρωποι που έχουν καταφέρει να διαχειριστούν την τραγωδία με άπειρη αξιοπρέπεια. Είναι περήφανοι για το κοριτσάκι τους.

Πώς αξιολογείς τον ρόλο της Δικαιοσύνης στην υπόθεση των Τεμπών;

Προς στιγμήν οι πορείες μας είναι παράλληλες, ούτε εφάπτονται, ούτε τέμνονται. Δυσκολευόμαστε να συναντηθούμε, διότι ο εχθρός είναι πολύ μεγάλος και χειρίζεται πολλά πράγματα. Ωστόσο, δεν παύουν να υπάρχουν άνθρωποι που πραγματικά θέλουν να λάμψει το φως. Μία εξ αυτών είναι η εισαγγελέας της Λάρισας, μία άλλη μάνα που της κατέστρεψαν τη ζωή. Είναι τόσο πονηροί που θα δημιουργήσουν ένα σωρό εμπόδια στους ανθρώπους που θέλουν να λάμψει η αλήθεια.

Το θέμα αυτό το έχω συζητήσει πολλές φορές με έναν συγγενή θύματος. Είχε θέσει ένα πάρα πολύ ωραίο παράδειγμα. Άμα θέλω να κάνω μακαρόνια με σάλτσα και καρότα και το μόνο που έχω είναι καρότα, θα κάνω απλά μακαρόνια με καρότα. Δηλαδή, άμα δεν έχω τα στοιχεία που χρειάζομαι για να βγάλω ένα συγκεκριμένο πόρισμα, δεν θα καταφέρω να βγάλω αυτό το πόρισμα ακόμα και να είμαι με το μέρος σου. Είναι μία αλήθεια αυτή.

Εκτός όμως από τις δυσκολίες, κρίνω ότι εμείς οι ίδιοι φέρνουμε τη δικαιοσύνη. Τη φέρνουν οι γονείς, οι συγγενείς, όλος ο κόσμος που κατακλύζει τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Θα υπάρξει δικαιοσύνη και δικαίωση απλά ίσως όχι απαραίτητα με τον καθώς πρέπει ορισμό της. Ελπίζω βέβαια να υπάρχει η δικαιοσύνη και με τον πραγματικό της ορισμό μέσα στο δικαστήριο, δηλαδή να γίνει δίκη, να καταδικαστούν οι υπεύθυνοι για τα εγκληματικά πράγματα που έχουν κάνει, αλλά όχι με την κατηγορία του πλημμελήματος, γιατί δεν είναι πλημμέλημα αυτό που έχουν κάνει.

Προσωπικά, δεν σκέφτομαι τόσο πολύ τη στιγμή της δίκης, γιατί στο δικό μου το μυαλό η δίκη γίνεται αυτήν τη στιγμή. Η καταδίκη που δέχονται είναι τεράστια, έχοντας μια ολόκληρη χώρα να τους βρίζει και να βγαίνει στους δρόμους.

Τι πιστεύεις ότι δεν έχει κάνει ακόμη η Δικαιοσύνη;

Δεν έχουν βρεθεί όλα τα στοιχεία, ούτε έχουν κριθεί ως ένοχοι αυτοί που πραγματικά ευθύνονται. Είναι πολύ καλά προστατευμένοι και είναι προτιμότερο να καταδείξουν τους κατωτέρους τους. Πώς να υπάρχει δικαιοσύνη από τη στιγμή που ο Κώστας Καραμανλής είναι ακόμα στη θέση του και πρωθυπουργός της χώρας είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης; Μία σοβαρή και πραγματικά δίκαιη χώρα δεν θα το επέτρεπε αυτό. Οι πολιτικοί θα είχαν το θάρρος να αποχωρήσουν όπως έγινε στη Σερβία.

Δεν θέλω να κάνω καμία σύγκριση, αλλά στη Σερβία χάθηκαν 15 άνθρωποι και παραιτήθηκαν. Στη χώρα μας έχουν χαθεί 57 άτομα και δεν έγινε τίποτα. Αυτό που έχουν κάνει οι πολίτες της Σερβίας είναι απίστευτο και ελπιδοφόρο. Θεωρώ ότι είναι άδικο αυτοί που σου πήραν αυτούς που αγαπάς να είναι ακόμα εκεί που ήτανε και οι δικοί σου άνθρωποι να μην είναι κοντά σου.

Επιπλέον, το ότι δεν έχουμε δικαιοσύνη φαίνεται από το γεγονός ότι τα τρένα δεν έχουν εκσυγχρονιστεί. Δεν έχουν κάνει τίποτα για αυτό. Τίποτα. Αντιθέτως, συγκαλύπτουν, καταστρέφουν στοιχεία και κουνάνε το δάχτυλο για το πώς πρέπει να πενθούμε. Πώς γίνεται να έχουν τόσο θράσος και να λένε όλα αυτά τα πράγματα; Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να καταλάβουνε τι κακό έχουνε κάνει. Γυρνάνε στο σπίτι τους και έχουνε ό,τι θέλουνε, ανθρώπους και άνεση. Εμείς θέλουμε τους ανθρώπους μας και δεν υπάρχουνε πια. Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Απλά τις πήρανε.

Από όλη αυτή την κατάσταση, τι είναι αυτό που σε εξοργίζει περισσότερο;

Με εξοργίζει το ότι πέντε ώρες μετά το δυστύχημα, είχαν ήδη αρχίσει να μαζεύουνε τα βαγόνια, ενώ δεν είχαν βρει όλους τους νεκρούς. Απλά τους πήραν και τους πέταξαν. Είναι η απόλυτη ντροπή και ύβρις. Δηλαδή, πού ακούστηκε αυτό το πράγμα! Με ανατριχιάζει, γιατί ξέρω ότι ήταν και οι φίλες μου εκεί μέσα.

Είναι ανήκουστο να μη σέβεσαι το νεκρό και να ακούς από πολιτικούς εξωφρενικές δηλώσεις, ότι οι άνθρωποί σου θυσιάστηκαν για έναν καλύτερο σιδηρόδρομο. Δεν αντέχω το γεγονός ότι μέσα σε 48 ώρες ίσως και λίγο περισσότερο το μέρος ήταν σαν καινούριο. Όταν πηγαίνουμε στα Τέμπη βρίσκουμε ακόμα πράγματα από το τρένο, όπως καλώδια. Στις 28 Φεβρουαρίου βρήκα κάτι και το έδειξα στη μαμά της Φραντσέσκας, η οποία κατάλαβε ότι ήταν από το τρένο και άρχισε να κλαίει. Αμέσως το πέταξε και δεν ήξερα πώς να αντιδράσω.

Θα αλλάξουμε θέμα και θα ήθελα να στρέψουμε τη συζήτηση στα συλλαλητήρια που έχουν γίνει και την τεράστια συμπαράσταση του κόσμου που έχει αγκαλιάσει τον αγώνα των συγγενών. Τι σε συγκινεί περισσότερο σε αυτό;

Με συγκινεί ότι ο κόσμος βλέπει τα θύματα σαν δικά του παιδιά και πλέον κινητοποιείται ανεξάρτητα από την πολιτική ταυτότητα. Όλοι μαζί παλεύουμε για να έχουμε ένα κράτος που δεν θα μας σκοτώνει, ούτε θα μας προσβάλλει και θα μας ξεφτιλίζει.

Έχω δεχτεί πάρα πολλά όμορφα μηνύματα συμπαράστασης και είναι συγκινητικό να βλέπεις τόσο κόσμο σε πορείες που δεν σε ξέρει, αλλά σε αγκαλιάζει. Ακόμη και εάν δεν σε ξέρουν ή δεν είχαν καμία σχέση με τα θύματα, βλέπουν πόσο πονάμε και στέκονται στο πλευρό μας.

Σου δίνει τεράστια δύναμη να αντιλαμβάνεσαι ότι ο κόσμος πονάει και δεν θα ξεχάσει αυτό που έγινε. Είναι παρήγορο να βλέπεις τόσους ανθρώπους, μικρούς, μεγάλους, ηλικιωμένους 80 – 90 χρονών να φωνάζουν. Το συλλαλητήριο της 26ης Ιανουαρίου μας προετοίμασε για τους επόμενους δύσκολους μήνες. Ακόμη και εάν το μυαλό σου δεν θυμάται, το σώμα σου θυμάται όλα όσα ένιωθες. Μέσα σε αυτό το κλίμα, είναι τρομερό να έχεις μία αγκαλιά ποτισμένη με αγάπη, που θα σου δώσει δύναμη και θάρρος να συνεχίζεις σε έναν αγώνα που δεν είσαι μόνος σου.

Είναι φορές που σκέφτομαι τις φίλες μου και όλα όσα γίνονται για αυτές και συγκινούμαι. Είναι κρίμα που συναντιόμαστε για αυτόν τον λόγο, αλλά έχουμε γνωρίσει πάρα πολύ καλούς ανθρώπους. Όλοι οι γονείς είναι απίστευτοι άνθρωποι, τόσο ανοιχτοί μέσα στον πόνο τους και αλληλέγγυοι με το κοινό μας τραύμα. Είναι απλοί και καθημερινοί άνθρωποι που παλεύουν με αξιοπρέπεια για να δικαιώσουν τον άνθρωπο που έχασαν.

Αισθάνεσαι μικρός όταν βρίσκεσαι μπροστά σε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν υψώσει ανάστημα, ενώ ταυτόχρονα καλούνται να διαχειριστούν ένα αδιανόητο και αφόρητο πένθος. Από μικρά παιδιά που έχασαν τα αδέρφια τους έως ηλικιωμένους που έχασαν τα εγγόνια τους, όλοι οι συγγενείς είδαν τη ζωή τους να αλλάζει με τον πιο δραματικό τρόπο. Και όχι μόνο δεν τους έχει δοθεί ο χώρος και ο χρόνος να πενθήσουν, αλλά ασχολούνται οι ίδιοι με τις έρευνες. Παρηγοριά μας είναι ότι έχουμε ο ένας τον άλλον και μέσα σε αυτές τις τόσο δύσκολες συγκυρίες, μπορέσαμε να ενωθούμε και να μοιραστούμε όλα όσα νιώθουμε.

Πώς κρίνεις την αντίδραση των Αρχών σε αυτό το κύμα συμπαράστασης; Προτάθηκε επίσης μία πρόταση δυσπιστίας, η οποία ναυάγησε.

Δεν παίρνω πολύ σοβαρά αυτά που γίνονται μέσα στη Βουλή. Οι πολιτικοί είναι ανάξιοι λόγου, έχουν χάσει εδώ και καιρό αυτό το προνόμιο. Κάνουν πράγματα μόνο για τα μάτια του κόσμου. Ωστόσο η κυβέρνηση διατηρεί το θράσος της, διότι μετά την αποτυχία της πρότασης δυσπιστίας, συνεχίζει να εκμεταλλεύεται την κατάσταση.

Όσον αφορά για τα επεισόδια στις πορείες, οι τακτικές καταστολής παραπέμπουν σε άλλα πολιτεύματα. Θα ρίξουν δακρυγόνα ξανά και ξανά. Κάποτε δεν θα τους τελειώσουν;

Έχω και μία άλλη εμπειρία αστυνομικής καταστολής να περιγράψω, η οποία έχει αποτυπωθεί σε φωτογραφία. Αφορά την πρώτη πορεία που είχε γίνει στη Θεσσαλονίκη, στις αρχές του Μαρτίου του 2023. Τα κορίτσια δεν είχαν ακόμη ταυτοποιηθεί, άρα αισθανόμασταν ένα κενό και δεν ξέραμε πού να βαδίσουμε.

Βρισκόμουν στον σταθμό και είχα πέσει στο πάτωμα, ξεσπώντας σε κλάματα. Θυμάμαι οι αστυνομικοί βρισκόντουσαν στο χώρο και ένας εξ αυτών με κοιτούσε και γελούσε. Δεν μπορώ να το ξεχάσω.

Θα ήθελα να μιλήσουμε για το πένθος. Σε ποιο στάδιο βρίσκεσαι;

Ήμουνα για πάρα πολύ καιρό στην άρνηση, αν και δεν το πίστευα στην αρχή. Πριν λίγες ημέρες έπαιρνα τα κορίτσια ξανά τηλέφωνο. Παραμένω στο στάδιο της άρνησης, αλλά με μια μεγαλύτερη αποδοχή της κατάστασης. Δεν μπορώ να δεχτώ ότι δεν είναι εδώ μαζί μας. Πιστεύω ότι για πολύ καιρό ακόμα θα είμαι σε αυτό το στάδιο. Εκεί που πίστευα ότι είχα αφήσει την άρνηση και έχω πραγματικά αποδεχτεί την πραγματικότητα, ήρθε το ηχητικό και έκανα βήματα πίσω.

Πώς διαχειρίζεσαι το πένθος;

Η διαχείριση του πένθους είναι περίπλοκη. Έχω περάσει όλες τις φάσεις, όπως τις αυτοκαταστροφικές. Δεν τρώω, δεν κοιμάμαι καλά, δεν βγαίνω, δεν μιλάω, δεν πλένω τα δόντια μου, δεν κάνω μπάνιο, δεν συμμαζεύω. Τέτοια πράγματα. Δηλαδή μια πλήρης απάθεια. Εννοείται υπάρχουν και μέρες που δεν συμβαίνει αυτό. Όμως υπάρχουν και οι δύσκολες μέρες. Από τη μία βγαίνω όλη την ώρα και ξενυχτάω και από την άλλη δεν κάνω απολύτως τίποτα. Δεν έχω βρει ακόμη το ενδιάμεσο. Το πρώτο καιρό έκανα μπάνιο μόνο για να βγω με τους φίλους μου. Ήμουν όλη μέρα μαζί τους. Γενικότερα, ήθελα να έχω όλη μέρα τους φίλους μου και να είμαι συνέχεια μαζί τους.

Ωστόσο, βασανίστηκα από πολλές τύψεις. Γιατί να είμαι ζωντανή; Οι φίλες μου δεν είναι ζωντανές. Τόσοι άνθρωποι δεν είναι ζωντανοί. Εγώ γιατί βγαίνω, είμαι χαρούμενη, έχω τους γονείς και τους φίλους μου; Πολλά γιατί. Γιατί εγώ και αυτές όχι. Τα ερωτήματα ακόμη και τώρα με απασχολούν. Θα είμαι με τους φίλους μου και ξαφνικά θα με πιάσουν τα κλάματα.

Ευτυχώς, έχω κάνει πολλά βήματα προόδου! Κάνω δύο δουλειές και ξεχνιέμαι. Με στηρίζει και η αδερφή μου που επέστρεψε από Ισπανία, άρα δεν είμαι μόνη μου και μιλάω σε κάποιον. Έχω αρχίσει να πηγαίνω στο πανεπιστήμιο, γιατί για πολύ καιρό δεν πήγαινα, δεδομένου ότι «Φραν» σπούδαζε στο ΠΑΜΑΚ. Την έβλεπα μπροστά μου.

Υπάρχει μία αίθουσα που έχει πάρει το όνομά της!

Εγώ ανέλαβα την πρωτοβουλία να γίνει αυτό, γιατί το πανεπιστήμιο δεν είχε κάνει τίποτα! Το αμφιθέατρο 11 είναι για την Φραντσέσκα και η αίθουσα 13 για την Ελισάβετ Χατζηβασιλείου που χάθηκε επίσης στα Τέμπη.

Θυμό και οργή έχεις;

Φυσικά και έχω. Το πένθος όμως που ζω είναι περιπεπλεγμένο και με τον ψυχολόγο μου προσπαθώ να το αποδομήσω σταδιακά, να το κάνω έστω μια ευθεία. Έχεις όμως τόσα χτυπήματα από εξωτερικούς παράγοντες, που δεν είναι καθόλου εύκολο.

Θέλω να έχω μόνο στενοχώρια, όχι θυμό, έτσι ώστε να μπορώ να θρηνώ με την ησυχία μου τις φίλες μου. Ο θυμός τρώει πάρα πολύ ενέργεια, την οποία παίρνει από την ανάμνηση της Μάρθης και της Φραντσέσκας και δεν θέλω να θυμώνω για κάποιον. Με ενδιαφέρει να σκέφτομαι μονάχα τα κορίτσια. Προσπαθώ να κατευνάσω όσα αισθάνομαι, αλλά όταν ακούμε νέα ψέματα και προκύπτουν νέα στοιχεία, εξοργίζομαι.

Ταυτόχρονα, χαίρομαι που υπάρχει ο θυμός, γιατί το συναίσθημα αυτό αποτελεί μία κινητήρια δύναμη. Η στενοχώρια πολλές φορές σε μαζεύει. Κάθε φορά που αισθανόμουν μόνο θλίψη, ήμουνα αδρανής, δεν έκανα τίποτα. Ο θυμός με έκανε να βγω έξω και να κινητοποιηθώ. Ο θυμός με ώθησε να διοργανώσω εκδήλωση στο πανεπιστήμιο με το φοιτητικό σύλλογο του ΠΑΜΑΚ για να κάνουμε τις πλάκες στις αίθουσες της Ελισάβετ και της Φραντσέσκας. Με κουράζει όμως το ότι πρέπει να θυμώνουμε για να βγει η αλήθεια.

Σε καμία όμως περίπτωση, δεν μπορούμε να σταματήσουμε να νιώθουμε θυμό όταν δεν είχαμε την ευκαιρία να αποχαιρετήσουμε τους ανθρώπους μας. Θυμώνω για όλα αυτά που μας έκαναν, όλα αυτά που τους έκαναν αλλά και για αυτά που έχουν βάλει τους συγγενείς να υπομείνουν. Πώς κοιμούνται αυτοί ήσυχοι και εμείς δεν μπορούμε να κοιμηθούμε; Γιατί αυτοί να είναι χαρούμενοι και οι γονείς να μην μπορούν να ησυχάσουν;

Πώς η Μάρθη και Φραντσέσκα είναι παρούσες στη ζωή σου; Με ποιον τρόπο τις μνημονεύεις;

Θεωρώ ότι παίζει πολύ ρόλο το ότι έχω τόσο άμεση επαφή με τους γονείς της Φραντσέσκας. Μιλάμε αρκετές φορές στο τηλέφωνο με τους γονείς της, με τη μητέρα της περισσότερο. Σίγουρα δύο φορές την εβδομάδα. Υπάρχουν μέρες που θα μιλήσουμε λιγότερο και άλλες που θα μιλήσουμε περισσότερο. Τα κορίτσια τα σκέφτομαι πάρα πολύ. Μπορεί όχι πάντα με ευχάριστο τρόπο, αλλά τις αναφέρω.

Λόγου χάριν θα σκεφτώ τι θα έλεγε η Φραντσέσκα και αμέσως ένα τραγούδι, μία λέξη, ένα ρούχο θα με γεμίσουν αναμνήσεις. Το μυαλό πάει αυτόματα στις φίλες μου. Δεν μπορώ να το περιγράψω, αλλά υπάρχουν φορές που τις θυμάμαι ακόμη και όταν δεν έχουν σχέση με κάποια πράγματα.

Παλιά πήγαινα συχνότερα στα μνήματα. Τους πρώτους οκτώ μήνες, μπορεί να πήγαινα και δύο και τρεις φορές την ημέρα. Τώρα που έχω μετακομίσει και μένω πιο μακριά, δεν πάω τόσο συχνά. Ο πόνος όμως δεν σταματάει ποτέ. Η αλήθεια είναι ότι χαίρομαι όταν τις σκέφτομαι, αλλά στενοχωριέμαι, γιατί θεωρώ ότι περισσότερο τις σκέφτομαι ως νεκρές. Και αυτό δεν τους αξίζει. Γιατί κάποιες φορές ξεχνάμε ότι κάποτε ζούσανε και ήταν εδώ μαζί μας. Το μόνο που τις χαρακτηρίζει είναι ότι δεν ζούνε.

Είναι όμως τόσο όμορφα, όταν βρισκόμαστε παρέα και τις αναπολούμε, γιατί τις ζήσαμε και έχουμε εμπειρίες μαζί τους. Θα ήθελα, βέβαια, να μπορούσα, έστω μία φορά, να τις δω.

Ακούς συχνά το τραγούδι της Φραντσέσκας και του πατέρα της για εκείνη;

Δεν το ακούω τόσο συχνά, γιατί πονάει πάρα πολύ να ακούω τον πατέρα της. Έχουμε, όμως, κάτι άλλα τραγούδια της. Στην αρχή, τα άκουγα πολύ συχνά, πλέον, όχι τόσο. Δεν θέλω να θυμάμαι τη φωνή της με τρόμο.

Είχα επιπλέον περάσει μία φάση που είχα παραισθήσεις με τα κορίτσια. Τις έβλεπα κανονικά, μπροστά μου. Μία φορά, τις είχα δει στο όνειρό μου, σαν τέρατα, σαν φαντάσματα, καμένες, μαύρες. Ήταν χάλια. Γι’ αυτό έκλεισα το Instagram, γιατί έμπαινα στα προφίλ τους και υπήρχε ακόμα ο πράσινος κύκλος των στενών φίλων στα story τους. Φρίκαρα. Οπότε, προσπαθώ, να κάνω κάποιες κινήσεις που δεν θα με ταράζουν. Δεν πιάνει πολύ, γιατί δέχεσαι παντού χτυπήματα που θυμίζουν τι έγινε. Κάποιος θα κάνει ένα βίντεο στο TikTok και θα το δω.

Χωρίς αμφιβολία, υπάρχουν οι όμορφες πρωτοβουλίες που τιμούν τα θύματα των Τεμπών, αλλά με στενοχωρεί που ταυτιζόμαστε με το γεγονός ότι δεν ζούνε. Είναι άξιο αναφοράς και αγώνα το ότι δεν ζούνε, γιατί δεν ζούνε, και στο τι έπαθαν. Αλλά, ταυτόχρονα, είναι άξιο αναφοράς και το πώς ζούσαν.

Πώς ήτανε σαν άνθρωποι. Γιατί τις αγαπάει ο κόσμος τόσο πολύ. Γιατί οι φίλοι τους τις αγαπάνε τόσο πολύ. Λογικό είναι ο γονιός να αγαπάει το παιδί του και να είναι περήφανος για το καμάρι του. Πρέπει όμως να ακούσουμε και τους φίλους. Τι τις έκανε ξεχωριστές στα μάτια τους; Τι έκανε όλους αυτούς τους ανθρώπους ξεχωριστούς, ώστε ο κόσμος να πολεμάει για αυτούς;

Τι είναι αυτό που σου λείπει περισσότερο από τα κορίτσια; Τι κρατάς από τη Μάρθη και τη Φραντσέσκα;

Μου λείπει το ότι θα ήταν πάντα εκεί για μένα. Μπορεί να τις έπαιρνα τηλέφωνο στις 3 η ώρα το βράδυ και θα ερχόντουσαν. Μου λείπει ότι μπορούσα να μιλάω ανοιχτά. Να μη με κρίνουνε ποτέ. Αυτό δεν σημαίνει ότι μου χαϊδεύανε τα αυτιά. Είχαμε συνδεθεί με μία ανιδιοτελή φιλία και κοινή φιλοσοφία.

Έδιναν με την καρδιά τους και ήταν πραγματικά, τόσο καλοί άνθρωποι. Ακόμη και εάν δεν κάναμε τίποτα, περνούσαμε τόσο ωραία! Αυτό που είχαμε με τα κορίτσια ήτανε πολύ ξεχωριστό και μου λείπει ότι ήτανε αληθινές φίλες. Μου λείπει ότι δεν θα τις ξαναδώ, δεν θα τις ξαναγγίξω. Θα ήθελα τόσο πολύ να τις αγγίξω και να τις αγκαλιάσω.

Θα μπορούσες να μοιραστείς κάποιες όμορφες αναμνήσεις που μοιράζεσαι με τη Μάρθη και τη Φραντσέσκα;

Έχω πολύ όμορφες αναμνήσεις μαζί τους. Θυμάμαι στην τρίτη Λυκείου η Μάρθη κοιμόταν κάθε μέρα στο σπίτι μου και καθόμασταν στο μπαλκόνι για 8 ώρες, καπνίζοντας και συζητώντας. Δεν τελείωνε η κουβέντα!

Επίσης, σε ένα μάθημα, μία καθηγήτρια μας είχε πει ότι ο φίλος δεν φαίνεται στη στενοχώρια, αλλά στη χαρά. Το αισθανόμουν αυτό για τα κορίτσια, διότι μου το είχαν επιβεβαιώσει πάρα πολλές φορές. Για παράδειγμα, η Μάρθη χαιρόταν περισσότερο από μένα για την επιτυχία μου! 

Όταν μας στάλθηκαν μέσω μηνυμάτων τα αποτελέσματα των Πανελλαδικών εξετάσεων, θυμάμαι τη Μάρθη να πετάει το κινητό της, χωρίς να ενδιαφερθεί εάν έσπασε, και να τρέχει να πάρει το δικό μου για να μάθει πώς τα πήγα!

Δεν έχω ξαναδεί άνθρωπο να είναι τόσο χαρούμενος για μένα. Πραγματικά, ήταν πιο χαρούμενη από μένα. Η Μάρθη έκλαιγε και έλεγε σε όλους στη θάλασσα πόσο καλά τα πήγα και τι κατάφερα. Δεν την ενδιάφερε καθόλου να μάθει πώς τα πήγε η ίδια στις εξετάσεις. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι με έπιασε από το χέρι και με φίλησε στο κεφάλι. Είναι σπάνιο να έχεις έναν άνθρωπο να σε αγαπάει τόσο πολύ και είναι τόσο περήφανος για σένα.

Με τη Φραντσέσκα έχω εξίσου τέλειες αναμνήσεις. Μετά τις διακοπές στην Ίο που κάναμε, περάσαμε μία καραντίνα μαζί. Εγώ, αυτή και ο πατέρας μου! Αυτή η περίοδος ήταν τέλεια. Μιλούσαμε για τη ζωή, πηγαίναμε μαζί στο πανεπιστήμιο, παρακολουθούσαμε μαζί ορισμένες διαλέξεις.

Η «Φραν» ήταν ξεχωριστή και με στήριζε σε πολύ σημαντικό βαθμό ειδικότερα στις χειρότερες στιγμές μου. Όταν ο πατέρας μου είχε καρκίνο, με καθησύχαζε και μου έλεγε ότι όλα θα πάνε καλά. Και ήξερα ότι όλα θα πάνε καλά. Θυμάμαι ένα συγκεκριμένο σκηνικό, όταν είχα πάει στο σπίτι της στη μέση της νύχτας και σπάραζα. Ήμουνα χάλια και κάθισα στο κρεβάτι της για να με ηρεμήσει. Με διαβεβαίωσε ότι όλα θα πήγαιναν καλά όπως και έγινε.

Πλέον όμως αυτό το άτομο δεν υπάρχει. Εννοείται ότι οι άνθρωποι που έχω στη ζωή μου είναι σημαντικοί και με αγαπούν πολύ. Αλλά με τη Μάρθη και τη Φραντσέσκα ήταν διαφορετικά. Κάποιοι άνθρωποι είναι ξεχωριστοί στη ζωή μας.

Τι συνιστά για σένα δικαίωση;

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι να φτιαχτούν τα τρένα. Όχι όμως το 2027 όπως είπε ο πρωθυπουργός σε ομιλία του.

Δικαιοσύνη θα ήταν να παραλύσει πραγματικά ο σιδηρόδρομος της Ελλάδας και να φτιάχνανε τα τρένα έτσι ώστε να ήταν το πιο έμπιστο μέσο παγκοσμίως και να ξέραμε ότι δεν θα ξαναγίνουν ποτέ τέτοια φρικτά δυστυχήματα. Αυτό θεωρώ ότι θα ήταν κάτι πολύ δίκαιο να γίνει.

Και όσοι φταίνε πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Όλοι. Από τον πιο καλά προστατευμένο μέχρι τον πιο εκτεθειμένο. Όσοι γνώριζαν και αδιαφορούσαν και δεν έπαιρναν τη ζωή του κόσμου στα σοβαρά.

Θεωρώ επίσης ότι πρέπει να πληρώσουν όλοι όσοι έχουν βγει και έχουν προσβάλλει τους νεκρούς. Είναι ένοχοι κι αυτοί. Πρέπει να τιμωρηθεί όποιος έχει κουνήσει το δάχτυλο στους γονείς. Δεν μπορείς να κουνάς το δάχτυλο σε έναν γονιό που έχει χάσει το παιδί του. Δεν γίνεται.

Βέβαια ό,τι και να γίνει δεν ξέρω εάν θα μας χαροποιήσει στα σίγουρα, γιατί όλα θα γίνουν με ένα βαρύ κόστος. Δυστυχώς δεν μπορούμε να φέρουμε τους νεκρούς πίσω, αλλά μπορούμε να κάνουμε τον κόσμο να τους θυμάται και να παλεύει για αυτούς. Οι πολίτες παλεύουν για τα θύματα των Τεμπών αλλά και για τους ίδιους, διότι καταλαβαίνουν ότι η ζωή τους διακυβεύεται. Κρεμόμαστε, όχι απλά από μια κλωστή, αλλά από ένα τίποτα.

Πώς παλεύεις εσύ για τις φίλες σου; Ποιος είναι ο δικός σου αγώνας;

Αρχικά, περνάω πολύ χρόνο με τους φίλους μου. Σε αυτή τη φάση δεν μπορώ να μένω μόνη μου. Θέλω συνέχεια να έχω κάποιον. Όταν είμαι μόνη μου ταράζομαι πάρα πολύ και στενοχωριέμαι βαθιά. Στο μυαλό μου γυρνάνε κάποιες σκέψεις που έχω παλέψει τόσο πολύ να τις αποβάλω. Αλλά δυστυχώς γυρνάνε. Έχω αρχίσει να πηγαίνω στο Πανεπιστήμιο. Γενικά θέλω να κάνω πράγματα που θα επαναφέρουν τη Γιολάντα πριν τα Τέμπη. Δηλαδή τι έκανα, πώς ήμουνα. Δεν θυμάμαι πώς ήμουνα.

Παλεύω για τις φίλες μου με το γεγονός ότι συνέχεια τις αναφέρω. Είμαι δίπλα στους γονείς τους, στα αδέρφια τους, γενικά στην οικογένεια. Εγώ είμαι πιο κοντά με την οικογένεια της Φραντσέσκας. Μιλάω με τη θεία της, τη γιαγιά της και τα ξαδέρφια της.

Έχω κάνει και εγώ πράγματα για μην τις ξεχάσει ο κόσμος, όπως μία ολόκληρη εκδήλωση στο ΠΑΜΑΚ, η οποία έγινε μέσα σε μία περίοδο βαθύ πένθους. Είχε περάσει ένας χρόνος και βρισκόμουν στο στάδιο της άρνησης. Ήμουνα παρανοϊκή εκείνη την περίοδο της ζωής μου.

Παράλληλα, πηγαίνω στις πορείες και δεν μένω ποτέ αμέτοχη σε συζητήσεις. Δεν μου αρέσει να αφήνω τον κόσμο να πιστεύει αυτά που λέει η τηλεόραση. Δεν ισχύουν όσα ακούμε. Είμαστε ακόμα εδώ. Οπότε, θεωρώ ότι αυτή είναι η πιο τροφαντή απόδειξη ότι παλεύουμε. Ο καθένας, βέβαια, αγωνίζεται με τον τρόπο του. Δεν σου λέω ότι όλοι παλεύουν με το να είναι στους δρόμους. Υπάρχουν γονείς, συγγενείς, φίλοι που δεν βγαίνουν από το σπίτι τους. Το γεγονός ότι είναι ακόμα στη ζωή, σημαίνει ότι παλεύουν. Κάνω ό,τι μπορώ πραγματικά.

Κατά την κρίση σου, τι πήγε τόσο λάθος εκείνο το βράδυ και χάθηκαν τόσοι άνθρωποι;

Θεωρώ ότι όλα πήγαν λάθος γιατί όλα ήταν λάθος. Οπότε είναι και λίγο αντιφατικό να λέμε ότι πήγαν όλα λάθος. Άμα όλα είναι λάθος στις συνθήκες του σιδηροδρόμου, ουσιαστικά όλα πήγαν σωστά. Δηλαδή ήταν έτσι να συμβεί. Οι συνθήκες οδήγησαν προς αυτή την κατεύθυνση.

Τα Τέμπη έγιναν, επειδή υπήρχε εγκληματική απληστία σε σχέση με τα κέρδη και αδιανόητη αισχροκέρδεια. Βάλανε στις πλάτες ενός ανθρώπου τόσες ζωές. Δεν γίνεται να το κάνεις αυτό το πράγμα. Δεν γίνεται ένας άνθρωπος να είναι υπεύθυνος για τόσους ανθρώπους. Φέρει μερίδιο ευθύνης, αλλά δεν είναι ο κύριος υπαίτιος. Τι θα συνέβαινε εάν πάθαινε εγκεφαλικό ή ανακοπή; Θα έφταιγε εάν του συνέβαινε το πιο απλό;

Επομένως, θεωρώ ότι πήγανε λάθος όλα γιατί τον κόσμο που έπαιρνε το τρένο τον θεωρούσανε δεύτερης κατηγορίας. Οι φοιτητές και οι ηλικιωμένοι ήταν όλοι νούμερα, ένα τίποτα. Ο ελληνικός λαός και η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσαν τόσα λεφτά για ένα σιδηροδρομικό σύστημα που δεν λειτουργούσε.

Η χώρα πήρε υπέρογκα κονδύλια και τα έβαλε στη τσέπη της. Και μετά, για να συγκαλύψουν το έγκλημα που συνέβη, δώσανε ένα σκασμό λεφτά. Εάν όμως είχαν χρησιμοποιήσει το μικρότερο από όλα αυτά τα ποσά για τον εκσυγχρονισμό των τρένων, θα ζούσαν οι αγαπημένοι μας. Δεν θα χρειαζόταν να κάνουμε αυτή τη συζήτηση.

Δυστυχώς οι πολιτικοί είναι επαναπαυμένοι στο ότι έχουν θέση ισχύος και οικονομική επιφάνεια. Πορεύονται βάσει της αντίληψης ότι δεν θα τους αγγίξει τίποτα, για αυτό κάνουν τέτοια εκτρώματα. Λανθασμένα πίστευαν ότι θα μπορούσαν να καταπνίξουν τις διαμαρτυρίες, διότι οι 57 οικογένειες δεν πρόκειται να σταματήσουν. Είναι πραγματικά ασύλληπτο το ότι μπορώ να παρακολουθήσω την παραγγελία μου με πανεύκολο τρόπο και στην περίπτωση των Τεμπών, δύο τρένα ήταν επί 12 λεπτά στις ίδιες ράγες και να δεν κατάλαβε κανείς τίποτα.

Μόνο εάν πας στο σημείο του δυστυχήματος, καταλαβαίνεις πραγματικά τι έχει συμβεί. Βλέποντας το χώρο και τα τρένα που περνάνε πόσο μεγάλα είναι και με πόση γρήγορη ταχύτητα κινούνται, καταλαβαίνεις ότι οι άνθρωποι έζησαν ένα θρίλερ. Δεν μπορώ να φανταστώ τι έζησαν και τι είδαν οι επιζώντες εκείνο το βράδυ.

Υπάρχουν άτομα που επέζησαν από το κυλικείο και ίσως ήρθαν σε επαφή με τα κορίτσια και με τους άλλους επιβάτες. Όλοι εκείνοι κουβαλάνε διαφορετικό βαθμό τραύματος, αλλά δεν τους παίρνει κανείς στα σοβαρά. Εάν αισθανόμαστε εμείς τύψεις που ζούμε πώς πρέπει να νιώθουν όλοι όσοι βίωσαν αυτήν τη φρίκη;

Παράλληλα, θα ήθελα να αναφερθώ στα κραυγαλέα ψέματα που μας έχουν πει, δηλαδή στο ότι υπήρχαν υποδομές και δεν υπήρχε παράνομο φορτίο. Ψέματα! Πετάξανε τους νεκρούς σαν να ήτανε πιτυρίδα στον ώμο τους, ξεχνώντας ότι κάποτε ήταν άνθρωποι και ζούσαν. Έδωσαν τόσα χρήματα για να συγκαλύψουν και να φτιάξουν έναν χώρο «λαμπίκο», ενώ άνθρωποί μας ήταν θαμμένοι από κάτω. Αντί να τους σεβαστούν, τους πέταξαν στο Κουλούρι, με το βιολογικό υλικό και τα ανθρώπινα οστά να είναι εκτεθειμένα στα άγρια ζώα, τα καιρικά φαινόμενα, αλλά και το ανθρώπινο χέρι, γιατί ο χώρος είναι δημόσιας πρόσβασης.

Τα Τέμπη έδειξαν ότι οι πολιτικοί δεν μας λογαριάζουν, ούτε μας νοιάζονται. Οι φίλες μου και τα υπόλοιπα θύματα ήταν απλά ένα νούμερο, ένα φθηνό εισιτήριο που κόπηκε. Είναι δυνατόν να κοστολογείται έτσι η ζωή;

Τέλος, εάν είχες μπροστά σου τους ιθύνοντες της τραγωδίας, τι θα τους ρωτούσες;

Θα τους έδειχνα μία φωτογραφία της Μάρθης και της Φραντσέσκας και θα τους ρωτούσα γιατί επέτρεψαν αυτό το έγκλημα. Αυτό το γιατί με τυραννάει εδώ και 2 χρόνια.

Θα ήθελα να τους ρωτήσω πώς νιώθουν, εάν ξέρουν ποια είναι τα ονόματα των θυμάτων και εάν έχουν μπει στη διαδικασία να δουν τα πρόσωπά τους. Ξέρουν ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι; Πιστεύω δεν έχουν ιδέα. Πώς θα ένιωθαν αν ήταν αυτοί στη θέση των 57 ανθρώπων. Τι θα έκανε ο πρωθυπουργός εάν τα παιδιά του ήταν σε αυτό το τρένο; Θα είχε κινήσει γη και ουρανό, θα ένιωθε υπεύθυνος, θα έκανε άρση οποιαδήποτε ασυλίας και δεν θα έκανε καμία συγκάλυψη.

Πώς είναι δυνατόν να είσαι τόσο ευνοημένος, προστατευμένος, αλλά και τόσο ανίδεος της κατάστασης; Πώς είναι να μην χρειάζεται να πονάς κάθε μέρα για τους ανθρώπους που μας τους πήρανε τόσο ξαφνικά; Και όχι μόνο τους πήραν, αλλά τους εξαφάνισαν και τους πέταξαν.

Δυστυχώς αυτά τα ερωτήματα τα έχουμε μόνο εμείς. Κάθομαι κάθε μέρα και σκέφτομαι τι θα μπορούσα να κάνω. Τι παραπάνω θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς που προέτρεψαν τα παιδιά τους να πάρουν το τρένο, ένα μέσο που πίστευαν ότι ήταν ασφαλές; Έκαναν κάτι λάθος; Έχω τόσα πρόσωπα να τους δείξω, τόσες τραγικές ιστορίες να τους πω. Δεν ξέρουν πώς είναι να κάνεις γενέθλια στα μνήματα, να κόβεις τούρτα στο νεκροταφείο και να σκέφτεσαι τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Να φαντάζεσαι ότι ο άνθρωπός σου μεγαλώνει και γιορτάζετε μαζί τα γενέθλιά σας.

Γνωρίζω ότι δεν θα βρεθώ ποτέ απέναντί τους, αλλά εάν είχα μπροστά μου τον Άδωνη και τον Καραμανλή θα τους ρωτούσα πώς είναι δυνατόν να είναι τόσο θρασείς. Πώς γίνεται να είσαι τόσο αχόρταγος που να παραιτείσαι αλλά μετά να επιστρέφεις; Άραγε, μπορούν να νιώσουν έστω και λίγο από τον δικό μας πόνο; Το θεωρώ απίθανο γιατί σε καμία περίπτωση δεν θα ήταν οι δικοί τους άνθρωποι μέσα στο τρένο.

Μακάρι οι άνθρωποι να είχαν πραγματική αντίληψη της κατάστασης, γιατί έχουν καταδικάσει τόσους ανθρώπους. Τις 57 οικογένειες, τους επιβαίνοντες που έζησαν, τους φίλους, όλους μας. Μας έχουν καταδικάσει σε μία ατελείωτη στενοχώρια. Ωστόσο, δεν θέλω να φύγει αυτό το συναίσθημα γιατί σου θυμίζει ότι η αγάπη σου ήταν τόσο πολύ μεγάλη που αξίζει να πονάς. Θα είναι πάντα δίπλα σου.

Ευχαριστούμε πολύ Γιολάντα για αυτή την κατάθεση ψυχής. Μέσα από τη δική σου φωνή, ακούγεται και η φωνή της Φραντσέσκας και της Μάρθης, η οποία δεν πρόκειται να σιγήσει. Είσαι το οξυγόνο τους που τους στερήθηκε τόσο βίαια και άδικα.