Σκηνικό έντασης στην Κάσο έστησε η Τουρκία – Για πρώτη φορά αμφισβητεί ευθέως την Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ

Η Αθήνα και το Υπουργείο Εξωτερικών αναζητούν τρόπους απεμπλοκής από ένα περιστατικό που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε σοβαρό επεισόδιο, υπονομεύοντας οριστικά την ελληνοτουρκική προσέγγιση και επαναφέροντας την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Εν τω μεταξύ, το ιταλικό πλοίο Ievoli Relume συνεχίζει τις εργασίες του νότια της Κάσου και της Καρπάθου.

Η έξοδος από την μέχρι στιγμής ελεγχόμενη κρίση δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η Τουρκία επιχείρησε να εκμεταλλευτεί τις έρευνες του ιταλικού πλοίου για να αμφισβητήσει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, να ακυρώσει την οριοθετημένη Ελληνική ΑΟΖ βάσει της Ελληνοαιγυπτιακής Συμφωνίας, και να επιβάλει το Τουρκολυβικό Μνημόνιο και το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, σφετεριζόμενη ολόκληρη την ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το Υπουργείο Εξωτερικών προσπάθησε να διατηρήσει χαμηλούς τόνους, με διπλωματικές πηγές να διαβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει καμία ένταση. Ο στόχος ήταν να αξιοποιηθούν τα κανάλια επικοινωνίας για άμεση επίλυση και διαχείριση της αναδυόμενης κρίσης. Η ένταση στην περιοχή ακολούθησε ένα δύσκολο διήμερο στην Κύπρο, όπου η κλιμάκωση της ρητορικής από την τουρκική ηγεσία και η επίσημη πλέον θέση του Τ. Ερντογάν για δύο κράτη, δοκιμάζουν την αντοχή της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

Το ιταλικό πλοίο Ievoli Relume διεξάγει έρευνες για την πόντιση καλωδίου με σκοπό την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου, στηριζόμενο σε νόμιμες NAVTEX που εξέδωσε ο σταθμός του Ηρακλείου. Αυτές καλύπτουν περιοχές ελληνικών χωρικών υδάτων και μια μικρή περιοχή σε απόσταση 6,5 ν.μ. από τις ακτές της Καρπάθου, η οποία ανήκει στην ελληνική οριοθετημένη ΑΟΖ βάσει της Ελληνοαιγυπτιακής Συμφωνίας. Επιπλέον, το σημείο αυτό βρίσκεται στην περιοχή της δυνητικής επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., όπως επιτρέπει η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Είναι, ίσως, η πρώτη φορά που η Τουρκία τόσο με τις NAVTEX που εξέδωσε οσο και με την αποστολή πολεμικών πλοίων στην περιοχή αμφισβητεί ευθέως και επι του πεδίου την Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ. Η Συμφωνία αυτή αποτέλεσε την απάντηση της Ελλάδας στο Τουρκολυβικό Μνημόνιο καθώς με μια διεθνή και έγκυρη διακρατική Συμφωνία, βάσει των προβλέψεων του Δικαίου της θάλασσας, η οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου μπήκε σφήνα και επικάλυψε το έωλο Τουρκολυβικό Μνημόνιο. Αμφισβητώντας εμπράκτως ετσι και την μονομερή κατάθεση εκ μέρους της Τουρκίας συντεταγμένων με τα υποτιθέμενα εξωτερικά ορια της τουρκικής ΑΟΖ που άφηνε στην Ελλάδα μονο τα χωρικά ύδατα 6 ν.μ. στα νησιά και υφάρπαζε όλη την ελληνικη υφαλοκρηπίδα βαφτίζοντας την «τουρκική».

Ενδεικτικό της έντασης που επικρατεί στην περιοχή είναι το γεγονός ότι τη Δευτέρα ο Σταθμός Ηρακλείου εξέδωσε NAVTEX (715/24) για αεροναυτική άσκηση σε μεγάλη περιοχή νοτιοδυτικά του Καστελόριζου σήμερα Τετάρτη. Ακολούθησε η Τουρκία με δική της NAVTEX (700/24) για άσκηση σε αλληλεπικαλυπτόμενη περιοχή την Πέμπτη. Επιπλέον, η Τουρκία εξέδωσε μία από τις «καθιερωμένες» NAVTEX (0699/24), απαιτώντας την εξαίρεση των Δωδεκανήσων και άλλων ελληνικών νησιών από τον σχεδιασμό ασκήσεων, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι υπόκεινται σε καθεστώς υποτιθέμενης αποστρατικοποίησης.

Τα γεγονότα στα ανοιχτά της Κάσου και της Καρπάθου, με την προσπάθεια της Τουρκίας να στρατιωτικοποιήσει την κατάσταση στέλνοντας τουρκικά πολεμικά πλοία για να παρακολουθούν από απόσταση τις κινήσεις του Ievoli Relume, προκάλεσαν την άμεση ελληνική αντίδραση. Η Ελλάδα απέστειλε φρεγάτα, κανονιοφόρο και ένα ταχύπλοο περιπολικό του Λιμενικού στην περιοχή, ενώ μια άλλη φρεγάτα βρίσκεται σε επιφυλακή σε νησί της Δωδεκανήσου, έτοιμη να επέμβει αν χρειαστεί.

Αυτή η συγκέντρωση ναυτικών δυνάμεων που βρίσκονται απέναντι έχει σημάνει συναγερμό καθώς εάν δεν υπάρξει συνεννόηση απεμπλοκής δημιουργείται μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση στην περιοχή.

Οι επιλογές διεξόδου

Οι επιλογές για την επίλυση της κατάστασης είναι συγκεκριμένες: η Τουρκία πρέπει να αποδεχθεί τη Συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου, η οποία ακυρώνει το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, και να μην αντιδράσει στις έρευνες του Ievoli Relume στην περιοχή που βρίσκεται εκτός ελληνικών χωρικών υδάτων αλλά εντός της Ελληνικής ΑΟΖ. Ωστόσο, αυτό το ενδεχόμενο είναι απίθανο, καθώς η Τουρκία αποδίδει μεγάλη σημασία στο Δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας. Επιπλέον, ο κ. Ερντογάν δεν επιθυμεί να κατηγορηθεί στο εσωτερικό ότι υποχωρεί από εθνικές πολιτικές για να επιτύχει τον κατευνασμό από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η άλλη επιλογή είναι το ιδιο το ιταλικό πλοίο με εντολή της εταιρίας να τροποποιήσει το πρόγραμμα ερευνών του και να σταματήσει στα ελληνικά χωρικά ύδατα χωρις να προχωρήσει στην επίμαχη περιοχή.

Και η τρίτη επιλογή είναι η εταιρία που διαχειρίζεται το ιταλικό σκάφος να σπεύσει να ζητήσει και από τις Τουρκικές Αρχές άδεια -γνωστοποίηση των εργασιών του στην συγκεκριμένη περιοχή της ελληνικής ΑΟΖ, ώστε να αποφύγει τυχόν παρενόχληση από τα τουρκικά Πολεμικά Πλοία.

Τα δύο τελευταία σενάρια, ωστόσο, θα έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για τη χώρα μας. Είτε θα αποδειχθεί ντε φάκτο ότι η Τουρκία μπορεί, μέσω της απειλής χρήσης βίας, να ακυρώνει την άσκηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, είτε θα επιτύχει, μέσω εκβιασμών, να «γκριζάρει» περιοχή της οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ, η οποία δυνητικά μπορεί να μετατραπεί σε περιοχή πλήρους κυριαρχίας της Ελλάδας σε μελλοντική επέκταση των χωρικών υδάτων. Η υποβολή αιτήματος από τη διαχειρίστρια εταιρεία του ιταλικού πλοίου προς την Τουρκία για έκδοση NAVTEX θα οδηγούσε σε αυτό το αποτέλεσμα.

Και ένα αρνητικό προηγούμενο είχε υπάρξει τις προηγούμενες ημέρες όταν το ιταλικό πλοίο TELIRI προκειμένου να ολοκληρώσει τις εργασίες πόντισης τηλεπικοινωνιακού καλωδίου στην Ανατολική Μεσόγειο απευθύνθηκε όχι μόνο στις Αρχές της Ελλάδας και της Κύπρου για την έκδοση NAVTEX και την δέσμευση των περιοχών αλλά προκειμένου να μην υπάρξουν παρενοχλήσεις από την Τουρκία, απέστειλε αίτημα και προς τον Σταθμό της Αττάλειας. Ο οποίος εξέδωσε NAVTEX για περιοχές που αφορούν την Ελληνικη και Κυπριακή υφαλοκρηπίδα σε μια προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων.

Το κρίσιμο σημείο αυτής της υπό εκκόλαψη κρίσης θα είναι η σημερινή ημέρα, όταν αναμένεται η ολοκλήρωση των ερευνών του Ievoli Relume. Θα φανεί αν το ιταλικό σκάφος θα προχωρήσει σύμφωνα με τις συντεταγμένες που προέβλεπε η ελληνική NAVTEX, χωρίς να υπάρξει τελικά τουρκική προσπάθεια παρεμπόδισης, ή αν θα διακόψει την αποστολή του πριν περάσει στην επίμαχη περιοχή, ή αν θα ζητήσει τελικά άδεια και από τις αρμόδιες τουρκικές αρχές.