«Εύρηκα! Εύρηκα!»: Ποια η πραγματική ιστορία πίσω από αυτή τη φράση

Όταν λες τη φράση «Εύρηκα! Εύρηκα!» πιθανόν να σκέφτεσαι έναν άνθρωπο μέσα σε μία μπανιέρα, τον… Αρχιμήδη! Ο Αρχιμήδης, ήταν αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, μηχανικός, φυσικός, εφευρέτης και αστρονόμος. Ο Αρχιμήδης ενθουσιάστηκε τόσο με μία από τις ανακαλύψεις του που βγήκε στο δρόμο γυμνός φωνάζοντας «Εύρηκα! Εύρηκα!». Η εξέταση του στέμματος απέδειξε ότι είχε νοθευτεί με σίδερο.

Όπως φαίνεται, η ιστορία περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα και αυτή την ιστορία αναλαμβάνει να διηγηθεί ο Αρμάν Ντ’ Αγκούρ. Ο Αρμάν Ντ’ Αγκούρ λοιπόν, διηγείται την ιστορία του μεγαλύτερου έργου που ανέλαβε ο Αρχιμήδης – ένα τεράστιο πλωτό παλάτι, παραγγελία ενός βασιλιά – που τον βοήθησε να βρει το «Εύρηκα».

Η πραγματική ιστορία πίσω από το «Εύρηκα!» του Αρχιμήδη

Μια μέρα ο Ιέρωνας, που ήταν και συγγενής του, τον κάλεσε και του ανέθεσε να λύσει ένα δύσκολο πρόβλημα. Είχε παραγγείλει ένα στέμμα από συμπαγές χρυσάφι. Ήταν άραγε τίμιος ο χρυσοχόος; Έπρεπε, λοιπόν, ο Αρχιμήδης να εξακριβώσει, χωρίς να το καταστρέψει, αν το στέμμα ήταν από καθαρό συμπαγές χρυσάφι ή αν ήταν κούφιο από μέσα ή ακόμα αν είχε φτιαχτεί από κράμα χρυσού και αργύρου.

Η λύση του προβλήματος αρχικά φαινόταν δύσκολη. Ο Αρχιμήδης όμως δεν ήταν από εκείνους που σταματούν μπροστά σε μια δυσκολία. Έστυβε το μυαλό του αδιάκοπα, ώσπου σε μια στιγμή η λύση ήρθε αναπάντεχη. Μια μέρα, στο λουτρό, καθώς βυθιζόταν μέσα στο νερό, ξαφνικά «φωτίστηκε». Η ιστορία λέει πως ξεπετάχτηκε από το λουτρό και βγήκε γυμνός στους δρόμους φωνάζοντας «Εύρηκα! Εύρηκα!».

Μία σπουδαία ανακάλυψη

Τι είχε βρει λοιπόν; Είχε βρει τη λύση του προβλήματος, παρατηρώντας την επιφάνεια του νερού να ανεβαίνει μέσα στο λουτρό, καθώς το σώμα του βυθιζόταν. Επειδή το πρόβλημα δεν έφευγε ποτέ από το μυαλό του, σκέφτηκε εκείνη τη στιγμή πως και το στέμμα, αν βυθιζόταν στο νερό, θα έκανε επίσης την επιφάνεια του νερού να ανέβει.

Από χρυσάφι, από ασήμι ή από μολύβι, συμπαγές ή κούφιο, το στέμμα πιάνει οπωσδήποτε έναν ορισμένο χώρο, έχει κάποιον όγκο, και αν το βυθίσουμε στο νερό, το νερό, μη μπορώντας να συμπιεστεί θα ανέβει μέσα στο δοχείο του, σε μια στάθμη ψηλότερη, που μπορούμε να τη σημαδέψουμε εύκολα. Αφήνοντας τώρα το στέμμα και επαναλαμβάνοντας το πείραμα με κομμάτια από καθαρό χρυσάφι, πρέπει η στάθμη του νερού να ανέβει στο ίδιο σημείο όπου ανέβηκε, όταν βυθίστηκε το στέμμα.

Πρέπει να δεχτούμε πως έχουμε τον ίδιο όγκο. Αν ζυγίσουμε λοιπόν τόσο το στέμμα, που υποτίθεται πως είναι καθαρό χρυσάφι, όσο και τα κομμάτια του χρυσού, πρέπει να βρούμε το ίδιο βάρος. Αν το στέμμα είναι κούφιο πρέπει να ζυγίζει λιγότερο. Επίσης, ελαφρύτερο πρέπει να βρεθεί, αν το στέμμα είναι φτιαγμένο από κράμα χρυσού και αργύρου αφού ο άργυρος (το ασήμι) είναι δυο φορές σχεδόν ελαφρύτερος από το χρυσό. Το πείραμα έδειξε πως το στέμμα δεν είχε το χρυσάφι που έπρεπε να έχει, με αποτέλεσμα να χαρεί ο Αρχιμήδης αλλά να καταλήξει στη φυλακή ο πονηρός χρυσοχόος.