Σαν σήμερα, 14 Μαΐου 1948: Το Ισραήλ κηρύσσει την ανεξαρτησία του στα εδάφη του που βρίσκονταν υπό βρετανική εντολή

Στις 14 Μαΐου 1948, ο Δαβίδ Μπεν-Γκουριόν (1886-1973), ηγετική μορφή του Παγκόσμιου Σιωνιστικού Κογκρέσου, ανέγνωσε την ιδρυτική διακήρυξη του κράτους του Ισραήλ σε μια ιστορική στιγμή που έλαβε χώρα ενώπιον 250 ατόμων στο Μουσείο του Τελ Αβίβ. Για τους Εβραίους της διασποράς, αυτή η ημέρα σήμαινε την επίσημη επιστροφή στη Γη της Επαγγελίας, τερματίζοντας μια εξορία χιλιάδων ετών. Ωστόσο, για τους Άραβες, που αποτελούσαν την πλειονότητα των κατοίκων της Παλαιστίνης, η ίδια ημέρα σηματοδότησε τη «Nakba» ή «Ημέρα της Καταστροφής», καθώς συνοδεύτηκε από τον βίαιο εκτοπισμό τους από τις πατρογονικές τους εστίες.

Το αρχαίο κράτος του Ισραήλ έπαψε να υπάρχει το 70 μ.Χ., όταν η Ιερουσαλήμ καταστράφηκε από τα ρωμαϊκά στρατεύματα του αυτοκράτορα Τίτου. Οι Εβραίοι διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο, χάνοντας την ιστορική τους πατρίδα. Ο σιωνισμός, που γεννήθηκε από τους άγριους διωγμούς που υπέστησαν οι Εβραίοι στην Ανατολική Ευρώπη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, επιδίωκε την επιστροφή των Εβραίων στην Παλαιστίνη. Η διεκδίκηση αυτή, τόσο για θρησκευτικούς όσο και πολιτικούς λόγους, πρότεινε την Παλαιστίνη ως καταφύγιο και εθνική πατρίδα. Μετά τις φρικαλεότητες που διέπραξαν οι Ναζί εναντίον των Εβραίων στην Ευρώπη, πριν και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ιδέες του σιωνισμού απέκτησαν ισχυρή απήχηση στους Εβραίους της διασποράς.

Η περιοχή της Παλαιστίνης, από τις 29 Σεπτεμβρίου 1923, βρισκόταν υπό προσωρινή βρετανική διοίκηση με εντολή της Κοινωνίας των Εθνών, ύστερα από την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενθαρρυμένοι και από τη διακήρυξη Μπάλφουρ το 1917, οι Εβραίοι άρχισαν συρρέουν και να εγκαθίστανται στην Παλαιστίνη, παρά την εχθρική στάση του ντόπιου αραβικού πληθυσμού. Το εβραϊκό στοιχείο αύξανε και πλήθαινε με την πάροδο του χρόνου. Από το 11,1% το 1922, είχε φθάσει στο 30,9% του συνολικού πληθυσμού της περιοχής τις παραμονές της διακήρυξης της ανεξαρτησίας.

Στις 29 Νοεμβρίου 1947, ο ΟΗΕ αποφάσισε να χωριστεί η Παλαιστίνη σε δύο κράτη, το Ισραηλινό (55,5% του εδάφους της) και το Αραβικό (45,5% του εδάφους), ενώ η Ιερουσαλήμ να παραμείνει διεθνής πόλη για μία περίοδο δέκα ετών και ύστερα οι κάτοικοί της να αποφασίσουν με δημοψήφισμα σε ποιο από τα δύο κράτη θα επιθυμούσαν η πόλη τους να ενταχθεί.

Οι Ισραηλινοί αποδέχτηκαν την απόφαση του ΟΗΕ, έχοντας κατά νου να επεκτείνουν το υπό ίδρυση κράτος τους με τις παραστρατιωτικές ομάδες που διέθεταν. Οι Άραβες την απέρριψαν ασυζητητί, καθώς δεν διανοούνταν την ύπαρξη εβραϊκού κράτους στα εδάφη τους. Η Ελλάδα καταψήφισε την απόφαση, επειδή δεν ήθελε να διαταράξει τις σχέσεις της με τους Άραβες.

Τα μεσάνυχτα της 14ης προς 15η Μαΐου 1948 εξέπνεε η εντολή με την οποία η Κοινωνία των Εθνών εμπιστεύτηκε στη Μεγάλη Βρετανία τη διακυβέρνηση της Παλαιστίνης. Τα βρετανικά στρατεύματα έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χώρα, το αργότερο ως την 1η Αυγούστου. Καθώς η 15η Μαΐου ήταν Σάββατο, το Εθνικό Εβραϊκό Συμβούλιο και το Παγκόσμιο Σιωνιστικό Κογκρέσο αποφάσισαν να αναγγείλουν μία μέρα νωρίτερα την ίδρυση του εβραϊκού κράτους.

Έτσι, νωρίς το απόγευμα της 14ης Μαΐου 1948, 250 εκπρόσωποι των δύο οργανώσεων συγκεντρώθηκαν στο Μουσείο του Τελ Αβίβ με πάσα μυστικότητα. Εκεί, ο σιωνιστής και σοσιαλιστής Δαβίδ Μπεν Γκουριόν, ο μετέπειτα πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, διάβασε τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας κάτω από το πορτρέτο του Τέοντορ Χερτζλ (1860-1904), του Ουγγροεβραίου δημοσιογράφου που ίδρυσε το σιωνιστικό κίνημα στα τέλη του 19ου αιώνα. Στη δήλωση της ανεξαρτησίας επισημαινόταν: «Στο πλαίσιο μιας πρότασης για την ειρήνη και των καλών γειτονικών σχέσεων δίνουμε χέρι φιλίας σε όλα τα γειτονικά κράτη και τους λαούς τους και τους καλούμε να δημιουργήσουν δεσμούς συνεργασίας και αλληλοβοηθείας με τον κυρίαρχο εβραϊκό λαό, που έχει εγκατασταθεί στη δική του γη». Την ίδια ημέρα, οι ΗΠΑ αναγνώρισαν το νέο κράτος και δύο ημέρες αργότερα η Σοβιετική Ένωση. Η Ελλάδα αναγνώρισε το Ισραήλ στις 15 Μαρτίου 1949.

Ο αραβικός κόσμος αρνήθηκε να αποδεχθεί τη δημιουργία του νεοσύστατου κράτους και, την επόμενη κιόλας ημέρα, κήρυξε πόλεμο, θεωρώντας πως θα ήταν εύκολο να το καταστρέψει και να το εξαφανίσει από τον χάρτη. Ωστόσο, με τη στρατιωτική και διπλωματική υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης, το Ισραήλ κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει αλλά και να νικήσει στον Α’ Αραβο-Ισραηλινό Πόλεμο (1948-1949), στέλνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι ήρθε για να παραμείνει μόνιμα στη Γη της Επαγγελίας. Η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ σηματοδότησε την απαρχή του Παλαιστινιακού ζητήματος, το οποίο παραμένει άλυτο μέχρι και σήμερα.