Διαφθορά, αιματοχυσίες και θάνατοι βρεφών: 5 από τα σκάνδαλα που συγκλόνισαν την Τουρκία
Το Athensmagazine.gr σας παρουσιάζει ορισμένα από τα σκάνδαλα της γειτονικής χώρας που συντάραξαν την κοινή γνώμη
Η πρόσφατη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, με κατηγορίες για διαφθορά, έχει προκαλέσει σοκ στην τουρκική κοινωνία και διεθνώς. Η υπόθεση αυτή φέρνει στο προσκήνιο παλαιότερα σκάνδαλα που έχουν ταράξει τη γειτονική χώρα και με αφορμή αυτό, το Athensmagazine.gr σας παρουσιάζει ορισμένα από τα σκάνδαλα της γειτονικής χώρας που συντάραξαν τη κοινή γνώμη και αποκάλυψαν τις σκοτεινές πτυχές της πολιτικής και οικονομικής ζωής της Τουρκίας.
Τα σκάνδαλα που συγκλόνισαν την Τουρκία
- Το σκάνδαλο Σουσουρλούκ (1996)
Το σκάνδαλο Σουσουρλούκ, που ξέσπασε το 1996 στην Τουρκία, αποτέλεσε μία από τις πιο σοκαριστικές αποκαλύψεις για τις διασυνδέσεις μεταξύ του τουρκικού κράτους, της μαφίας και ακροδεξιών οργανώσεων. Το γεγονός που έφερε το σκάνδαλο στο φως ήταν ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα κοντά στην πόλη Σουσουρλούκ, στην επαρχία Μπαλίκεσιρ, όταν μία θωρακισμένη Μερσεντές συγκρούστηκε με φορτηγό. Στο όχημα επέβαιναν τρεις σημαντικές προσωπικότητες: ο Χουσεΐν Κοτσαντάγκ, υποδιευθυντής Ασφαλείας στην Κωνσταντινούπολη και πρώην επικεφαλής ειδικών επιχειρήσεων σε κουρδικές περιοχές, ο Αμπντουλάχ Τσατλί, ηγετικό μέλος των Γκρίζων Λύκων και καταζητούμενος από την Ιντερπόλ, και η Γκόντσα Ους, αεροσυνοδός και ερωμένη του Κοτσαντάγκ.
Αυτό το τραγικό συμβάν έφερε στην επιφάνεια την ύπαρξη ενός άτυπου δικτύου εξουσίας στην Τουρκία, γνωστού ως «βαθύ κράτος», το οποίο συνδύαζε κρατικούς αξιωματούχους, ακροδεξιές οργανώσεις και εγκληματικές ομάδες. Το σκάνδαλο προκάλεσε σοκ στην κοινωνία, καθώς φάνηκε ότι το τουρκικό κράτος, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, είχε συνεργαστεί με παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των ναρκωτικών, για να καταπολεμήσει την κουρδική αντάρτικη οργάνωση PKK.
Η τουρκική κυβέρνηση, την εποχή εκείνη, αντιμετώπιζε την ένταση της κουρδοτουρκικής σύγκρουσης και την αυξανόμενη επιρροή του PKK. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, υπό την ηγεσία του στρατού, είχε δώσει οδηγίες για τη χρήση ειδικών δυνάμεων και μαύρων επιχειρήσεων για να πλήξουν την οργάνωση. Αυτές οι επιχειρήσεις όμως φαίνεται πως αποτέλεσαν ένα ιδανικό έδαφος για τη σύμπραξη με εγκληματικές ομάδες, όπως οι Γκρίζοι Λύκοι και η τουρκική μαφία. Αν και μετά το σκάνδαλο υπήρξαν παραιτήσεις, όπως εκείνη της Τανσού Τσιλέρ, τότε αντιπροέδρου της κυβέρνησης, και του Μεχμέτ Αγάρ, επικεφαλής της αστυνομίας, κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν διώχθηκε ποινικά.
- Οι διαδηλώσεις στο πάρκο Gezi (2013)
Το 2013, η Τουρκία βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα από τα μεγαλύτερα κινήματα διαμαρτυρίας στην πρόσφατη ιστορία της. Όλα ξεκίνησαν όταν οι αρχές αποφάσισαν να προχωρήσουν στην κατεδάφιση του πάρκου Gezi, μιας από τις ελάχιστες πράσινες εκτάσεις στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, για την ανέγερση εμπορικού συγκροτήματος. Αυτό προκάλεσε την κινητοποίηση πολιτών που συγκεντρώθηκαν ειρηνικά για να προστατεύσουν το πάρκο. Ωστόσο, η βίαιη καταστολή από την αστυνομία, με χρήση δακρυγόνων και σπρέι πιπεριού, εξόργισε την κοινή γνώμη και μετέτρεψε τη διαμαρτυρία σε ένα γενικευμένο κύμα αντίδρασης απέναντι στην κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η κατάσταση κλιμακώθηκε ραγδαία, με συγκρούσεις να ξεσπούν όχι μόνο στην Κωνσταντινούπολη αλλά και σε πολλές άλλες πόλεις της χώρας. Οι διαδηλωτές δεν περιορίστηκαν πια μόνο στο αίτημα για τη διάσωση του πάρκου, αλλά στράφηκαν ευρύτερα ενάντια στην αυταρχική πολιτική του Ερντογάν, κατηγορώντας τον για αυθαιρεσία και φίμωση της ελευθερίας του λόγου.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός, σε δηλώσεις του την 1η Ιουνίου, αρνήθηκε κατηγορηματικά να κάνει πίσω, επιμένοντας ότι το σχέδιο ανάπλασης θα προχωρήσει κανονικά. Στις 3 Ιουνίου, ο Ερντογάν αναχώρησε για προγραμματισμένη περιοδεία στη Βόρεια Αφρική, αδιαφορώντας για την κλιμάκωση της κρίσης και χαρακτηρίζοντας τους διαδηλωτές «εξτρεμιστές» και «πλιατσικολόγους». Δύο ημέρες αργότερα, στις 5 Ιουνίου, η κυβέρνηση επιχείρησε να διαπραγματευτεί με εκπροσώπους των ακτιβιστών, όμως οι συνομιλίες δεν απέδωσαν καρπούς.
Σε αντίθεση με τον Ερντογάν, ο τότε πρόεδρος της Τουρκίας, Αμπντουλάχ Γκιούλ, προσπάθησε να υιοθετήσει έναν πιο μετριοπαθή τόνο, αναγνωρίζοντας το δικαίωμα των πολιτών στη διαμαρτυρία. Δήλωσε μάλιστα ότι η δημοκρατία δεν περιορίζεται μόνο στις εκλογές, αφήνοντας να εννοηθεί πως η κυβέρνηση όφειλε να… ακούσει τη φωνή της κοινωνίας.
- Σκάνδαλο διαφθοράς (2013)
Τον Δεκέμβριο του 2013, η Τουρκία βρέθηκε στο επίκεντρο ενός τεράστιου σκανδάλου διαφθοράς, το οποίο αποκάλυψε ένα δίκτυο παράνομων οικονομικών συναλλαγών, δωροδοκιών και ξεπλύματος χρήματος που αφορούσαν κορυφαία κυβερνητικά στελέχη και τις οικογένειές τους.
Στις 17 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, οι τουρκικές αρχές προχώρησαν σε μια μεγάλη επιχείρηση, η οποία οδήγησε στη σύλληψη 52 ατόμων, πολλά από τα οποία συνδέονταν με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Οι εισαγγελικές αρχές άσκησαν διώξεις σε 14 άτομα, μεταξύ των οποίων ο διευθυντής της κρατικής τράπεζας Halkbank, Σουλεϊμάν Ασλάν, ο Ιρανός επιχειρηματίας Ρέζα Ζαράμπ και μέλη των οικογενειών κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών.
Στην καρδιά του σκανδάλου βρισκόταν μια αμφιλεγόμενη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ιράν, γνωστή ως «πετρέλαιο αντί χρυσού». Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις, Τούρκοι αξιωματούχοι είχαν εκμεταλλευτεί ένα νομικό κενό στις αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν, επιτρέποντας τη μεταφορά ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Τουρκία με αντάλλαγμα χρυσό. Από το 2012 έως το 2013, η Τουρκία φέρεται να εξήγαγε χρυσό αξίας περίπου 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων απευθείας στο Ιράν ή μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, με τις συναλλαγές να πραγματοποιούνται μέσω της κρατικής Halkbank.
Το μέγεθος της απάτης έγινε εμφανές όταν βρέθηκαν στο σπίτι του Ασλάν 4,5 εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά, τα οποία ήταν κρυμμένα μέσα σε κουτιά παπουτσιών. Παράλληλα, αποκαλύφθηκε ότι ο Ζαράμπ είχε διεκπεραιώσει εμπορικές συμφωνίες χρυσού αξίας σχεδόν 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2012.
- Αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος (2016)
Τη νύχτα της 15ης προς 16η Ιουλίου 2016, η Τουρκία βρέθηκε στο επίκεντρο μιας απόπειρας πραξικοπήματος που προκάλεσε φρικαλέα αιματοχυσία. Ομάδα στρατιωτικών επιχείρησε να καταλάβει την εξουσία, όμως η προσπάθειά τους κατέρρευσε μέσα σε λίγες ώρες. Οι συγκρούσεις άφησαν πίσω τους 265 νεκρούς, πολλούς τραυματίες, ενώ σημαντικές υποδομές, όπως το Κοινοβούλιο και το Προεδρικό Μέγαρο στην Άγκυρα, υπέστησαν σοβαρές ζημιές λόγω βομβαρδισμών.
Η αντίδραση της τουρκικής κυβέρνησης υπήρξε άμεση και ιδιαίτερα σκληρή. Ο τότε πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ ανακοίνωσε ότι η κατάσταση είχε τεθεί υπό έλεγχο, χαρακτηρίζοντας το πραξικόπημα «μΙα μαύρη σελίδα» στην ιστορία της τουρκικής δημοκρατίας. Ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκανε λόγο για προδοσία και προανήγγειλε σαρωτικές εκκαθαρίσεις στον κρατικό μηχανισμό.
Οι διώξεις που ακολούθησαν έλαβαν πρωτοφανείς διαστάσεις. Χιλιάδες στρατιωτικοί, αστυνομικοί και δικαστικοί υπάλληλοι συνελήφθησαν ή αποπέμφθηκαν από τις θέσεις τους. Στις 19 Ιουλίου, ο αριθμός των απομακρυνθέντων είχε ξεπεράσει τις 20.000, ενώ χιλιάδες ακόμα εκπαιδευτικοί και πανεπιστημιακοί είδαν τις θέσεις τους να καταργούνται.
Παρά τις αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα, ο Ερντογάν άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο επαναφοράς της θανατικής ποινής, γεγονός που έμελλε να απομακρύνει την Τουρκία ακόμα περισσότερο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Σκάνδαλο με θανάτους βρεφών (2024)
Ένα από τα πιο συγκλονιστικά σκάνδαλα που έχει αποκαλυφθεί στον τομέα της υγείας στην Τουρκία ήρθε στο φως, με ένα οργανωμένο κύκλωμα, γνωστό ως «μαφία των βρεφών», να εμπλέκεται σε ένα φρικιαστικό σχέδιο εκμετάλλευσης νεογέννητων, το οποίο οδήγησε στον θάνατο τουλάχιστον 21 μωρών, ενώ υπάρχουν φόβοι ότι ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί δραματικά.
Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα αποκαλύψεις, τα μέλη της συμμορίας παραλάμβαναν νεογνά από δημόσια νοσοκομεία και τα μετέφεραν σε ιδιωτικές κλινικές, όπου παρέμεναν επί εβδομάδες ή και μήνες, χωρίς την απαραίτητη ιατρική φροντίδα. Ο σκοπός της μεταφοράς αυτής ήταν η παράνομη αποκόμιση κερδών, καθώς τα ιδιωτικά αυτά κέντρα λάμβαναν χρηματοδότηση από το κράτος για κάθε ημέρα νοσηλείας των βρεφών, παρά το γεγονός ότι πολλά από αυτά τα ιδρύματα δεν διέθεταν τον κατάλληλο εξοπλισμό και εξειδικευμένο προσωπικό.
Οι αρχές συνεχίζουν την έρευνα, καθώς υπάρχουν εκτιμήσεις ότι τα θύματα της εγκληματικής αυτής δράσης μπορεί να ξεπερνούν τα 100. Επιπλέον, πληροφορίες αναφέρουν ότι το κύκλωμα αποκαλύφθηκε όταν μέλη του προσπάθησαν να εκφοβίσουν εισαγγελέα, ζητώντας του να σταματήσει την έρευνα. Ο ίδιος, όμως, αρνήθηκε να υποκύψει στις απειλές, γεγονός που οδήγησε στην αποκάλυψη της υπόθεσης και των σοκαριστικών στοιχείων που τη συνοδεύουν.
