«Η περιέργεια σκότωσε τη γάτα»: Ποια είναι η ιστορία της φράσης;

Η φράση «η περιέργεια σκότωσε τη γάτα» χρησιμοποιείται αρκετά συχνά όταν θέλουμε να πούμε πως κάποιος ρωτάει πολλά και ότι ανακατεύεται σε πράγματα που δεν θα έπρεπε.

Ποια είναι η ιστορία της φράσης;

VIRAL ΕΙΔΗΣΗ

Σοβαρή καταγγελία για τον θάνατό του Μίμη Δομάζου – «Αυτό ήταν έγκλημα! Στο διαγνωστικό κέντρο στο Χαλάνδρι τον…»

Ο συγγραφέας Μπεν Τζόνσον είναι, σύμφωνα με την Britannica, αυτός που σύστησε την αγγλική λογοτεχνία με το είδος ‘humours comedy’. Ο όρος ‘humour’ αφορά τη λατινική λέξη ‘umor’ (υγρός). Χρησιμοποιείτο στο Μεσαίωνα και την Αναγέννηση στην ιατρική θεωρία που ήθελε το ανθρώπινο σώμα να λειτουργεί υποδειγματικά, όταν είχε σε ισορροπία το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη χολή (θυμός) και η μαύρη χολή (μελαγχολία).

Όλο αυτό λεγόταν ‘χυμοπαθολογία’ και διατυπώθηκε από τους εκπροσώπους της σχολής του Ιπποκράτη. Βασιζόταν στη θεωρία των τεσσάρων στοιχείων του Εμπεδοκλή (ο αέρας, η φωτιά, το νερό και η γη ήταν οι τέσσερις θεμελιακές δομές του κόσμου και από τις αλληλεπιδράσεις και τις αναμείξεις τους προέκυπταν όλα τα άλλα αντικείμενα του Σύμπαντος). Υπ’ αυτήν την έννοια, όταν το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη χολή (θυμός) και η μαύρη χολή (μελαγχολία) ήταν σε ισορροπία, έδιναν στον άνθρωπο υγιές σώμα και μυαλό.

Ο Τζόνσον είχε γράψει στο θεατρικό έργο για το σύστημα των υγρών που ‘διοικούν’ το σώμα, όπως εξηγούσε πως κατ’ αυτήν την έννοια δεν αποκλειόταν να μπορεί μια από τις ποιότητες του κάθε ανθρώπου να τον κάνει να συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο.

Δείτε επίσης: Τι σημαίνει η φράση «Χτύπα ξύλο»; Από που βγήκε;

Κάθε χαρακτήρας του έργου του ‘Every man in his humour’ είχε ‘καταληφθεί’ από ένα ‘υγρό’ ή μια εμμονή -και ως εκ τούτου όλοι ήταν ανισόρροποι. Ο συγγραφέας είχε εξηγήσει πως υπάρχουν δυο είδη ‘υγρών’: το πραγματικό (της μιας ποιότητας που κυριαρχεί και ‘καταλαμβάνει’ τη ψυχή και το σώμα του ανθρώπου) και το επίκτητο (η συνήθεια, η επιτήδευση, με τον άνθρωπο να ‘βγαίνει’ από το δρόμο του για να φανεί μοναδικός και να επηρεάσει συγκεκριμένες μόδες ρούχων, λόγου και κοινωνικών συνηθειών).

Μεταξύ αυτών που έγραψε ήταν η φράση ‘Helter skelter, hang sorrow, care will kill a cat, up-tails all, and a pox on the hangman’, με τον Ουίλιαμ Σέξπιρ να ‘δανείζεται’ το θέμα μας στο ‘Πολύ κακό για το τίποτα‘ του 1599 (‘What, courage man! what though care killed a cat, thou hast mettle enough in thee to kill care’). Η πρώτη αλλαγή στο ‘curiosity killed the cat’ εντοπίστηκε στο βιβλίο του Τζέιμς Άλαν Μερ το 1873. Είχε μαζέψει όλα τα γνωμικά σε Αγγλία, Σκωτία, Ιρλανδία, Αμερική, αυτά του Σέξπιρ και εκείνα των Γραφών ‘και των οικογενειακών mottoes’. Στη σελίδα 34 του ‘A handbook of proverbs: English, Scottish, Irish, American, Shakesperean, and scriptural; and family mottoes‘, στο κεφάλαιο των ιρλανδικών φράσεων εμφανίζεται το ‘η περιέργεια σκότωσε τη γάτα’.

Από το 1898 η γάτα είχε εννέα ζωές, όπως ανέφερε η Ιμπινέζερ Κόμπαμ Μπριούερ, στο λεξικό που είχε εκδώσει εκείνη τη χρονιά (‘Dictionary of Phrase and Fable’). Eκείνη ήταν η πρώτη που έκανε χρήση της φράσης για το τέλος της περιέργειας (“Care killed the Cat. It is said that a cat has nine lives, but care would wear them all out”).

Η περιέργεια είχε τη χειρότερη φήμη, με τον Άγιο Αυγουστίνο να έχει γράψει πως πριν τη δημιουργία του ουρανού και της γης ο Θεός είχε ‘φτιάξει’ την κόλαση και την περιέργεια. Ο Λόρδος Βύρων είχε αναφέρει στο ‘Don Juan’ πως “η περιέργεια είναι ευτελές ελάττωμα”. Η κακή άποψη και το δεδομένο της περιέργειας των γατών άλλαξε το ‘care will kill a cat’ σε ‘curiosity will kill a cat