Παρασκευή, 07 Φεβρουαρίου 2025

Γιάννης Σκαρίμπας: Ποιος ήταν ο ιδιότυπος ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας που πέθανε σαν σήμερα, 21 Ιανουαρίου;

Ποιος ήταν ο πρωτοπόρος στη λογοτεχνία και στο θέατρο πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας;

21 Ιανουαρίου 2025 07:12
Γιάννης Σκαρίμπας: Ποιος ήταν ο ιδιότυπος ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας που πέθανε σαν σήμερα, 21 Ιανουαρίου;
Γιάννης Σκαρίμπας
Από ATHENSMAGAZINE TEAM

Ο Γιάννης Σκαρίμπας υπήρξε ένας ιδιόμορφος ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας που, αν και χρονολογικά ανήκει στη γενιά του ’30, αποτελεί μια μοναδική και ξεχωριστή περίπτωση στα ελληνικά γράμματα. Χαρακτηρίστηκε ως «διάττων αστέρας» και για πολλά χρόνια αγνοήθηκε από τη φιλολογική επιστήμη της χώρας μας – χαρακτηριστικά, ο Κωνσταντίνος Δημαράς δεν τον αναφέρει καν στην «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας».

Ποιος ήταν ο Γιάννης Σκαρίμπας

Ο Σκαρίμπας υπήρξε πρωτοπόρος στην εισαγωγή του παράδοξου τόσο στη νεοελληνική λογοτεχνία όσο και στο θέατρο. Μάλιστα, πολλοί μελετητές τον θεωρούν το πρώτο παράδειγμα Έλληνα θεατρικού συγγραφέα του παραλόγου. Στην πεζογραφία του, η γλώσσα αναδεικνύεται ως το κυρίαρχο στοιχείο, μέσα από μια συστηματική και δημιουργική αναδόμηση – μια τεχνική που παραπέμπει στον σουρεαλισμό. Η πλοκή, αντίθετα, χρησιμοποιείται περισσότερο ως πρόσχημα, δίνοντας έμφαση στη γλωσσική και εκφραστική πρωτοπορία.

Γιάννης Σκαρίμπας
Γιάννης Σκαρίμπας

Παράλληλα, η ποιητική του δημιουργία κινείται στο ίδιο πνεύμα και λειτουργεί συμπληρωματικά με την καινοτόμο γραφή του, ενισχύοντας τη θέση του ως μία από τις πιο ιδιαίτερες φωνές της ελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Γιάννης Σκαρίμπας γεννήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1893 στο Αίγιο Αχαΐας, αν και αναφέρεται και η Αγία Ευθυμία Φωκίδας ως πιθανός τόπος γέννησής του. Ήταν γιος του Ευθυμίου Σκαρίμπα και της Ανδρομάχης Σκαρτσίλα, μιας γυναίκας μορφωμένης και καταγόμενης από αρχοντική οικογένεια. Είχε μία μικρότερη αδερφή, την Καλλιόπη (1915-1983), η οποία ασχολήθηκε με την ποίηση, ζώντας όμως στη σκιά του αδερφού της. Ένα από τα ποιήματά της, με τίτλο «Κλόουν», μελοποιήθηκε από τον Θάνο Ανεστόπουλο του συγκροτήματος «Διάφανα Κρίνα».

Το 1906, ο Γιάννης Σκαρίμπας αποφοίτησε από το αλληλοδιδακτικό Δημοτικό Σχολείο της Ιτέας. Χάρη στις εξαιρετικές του επιδόσεις και την ενθάρρυνση του δασκάλου του, συνέχισε την εκπαίδευσή του στο Ελληνικό Σχολείο του Αιγίου, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του το 1908. Παράλληλα, πήρε πτυχίο από τη μέση Δασική Σχολή της πόλης.

Με την ευκαιρία δείτε τα σημαντικότερα γεγονότα που έγιναν σαν σήμερα, 21 Ιανουαρίου!

Το 1912 εργάστηκε ως διευθυντής λογιστηρίου στο υποκατάστημα της γερμανικής εταιρείας «Singer» στην Πάτρα. Το 1914 στρατεύτηκε και, με την είσοδο της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, πολέμησε στο Μακεδονικό Μέτωπο, όπου τραυματίστηκε. Για τον ηρωισμό του τιμήθηκε με παράσημο. Μετά από προσωρινή απόλυση, ανακλήθηκε στο στράτευμα και αποστρατεύτηκε οριστικά τον Απρίλιο του 1919.

Την ίδια χρονιά ξεκίνησε να εργάζεται στο τελωνείο της Χαλκίδας, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και παντρεύτηκε την Ελένη Κεφαλινίτη, με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά. Μετά τον γάμο του μετατέθηκε στο νεοσύστατο τελωνείο της Ερέτριας, όπου έμεινε μέχρι το 1922. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή επέστρεψε στη Χαλκίδα, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Οι ευθύνες της οικογένειας και της επαγγελματικής του καριέρας τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τις πανεπιστημιακές του σπουδές.

Κατά την παραμονή του στην Ερέτρια, ολοκλήρωσε τα εννέα πρώτα διηγήματά του. Ωστόσο, η ουσιαστική του ενασχόληση με τη λογοτεχνία ξεκίνησε με την επιστροφή του στη Χαλκίδα. Εκεί, μελέτησε νεοελληνική ποίηση, δημοτικά τραγούδια και έργα συγγραφέων όπως οι Έντγκαρ Άλαν Πόε, Κνουτ Χάμσουν, Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Ερρίκος Ίψεν και Όσκαρ Ουάιλντ, που επηρέασαν βαθιά το έργο του.

Η πρώτη του επίσημη εμφάνιση στη λογοτεχνία έγινε το 1929, με τη δημοσίευση του διηγήματός του «Στις Πετροκολόνες στο Λιμάνι» και τη βράβευσή του στον πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού «Ελληνικά Γράμματα». Το έργο του «Καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης» απέσπασε ενθουσιώδεις κριτικές από επιφανείς λογοτέχνες όπως ο Κωστής Μπαστιάς, ο Φώτης Κόντογλου, ο Κώστας Καρθαίος και ο Λέων Κουκούλας.

Το 1930 εξέδωσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Καϋμοί στο Γρυπονήσι». Το 1932 ακολούθησε το επαναστατικό έργο του «Το Θείο Τραγί», όπου διαφαίνονται έντονες επιρροές από τον γαλλικό σουρεαλισμό. Στη συνέχεια δημοσίευσε τον πολυβραβευμένο «Μαριάμπα» και, το 1938, την πρώτη του ποιητική συλλογή «Ουλαλούμ». Ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα της συλλογής, το «Σπασμένο Καράβι», μελοποιήθηκε από τον Γιάννη Σπανό. Την ίδια χρονιά εξέδωσε και το μυθιστόρημα «Το Σόλο του Φίγκαρο».

Κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου δημοσίευσε άρθρα στην εφημερίδα «Εύριπος» της Χαλκίδας και έδειξε ενδιαφέρον για το ελληνικό θέατρο σκιών. Στη Γερμανική Κατοχή, αντιμετώπισε τον κίνδυνο της λιμοκτονίας. Το 1943 κατηγορήθηκε για αντιγραφή του θεατρικού του έργου «Η Γυναίκα του Καίσαρος», αλλά αθωώθηκε. Εντάχθηκε στο ΕΑΜ και το 1945 κυκλοφόρησε τη βραχύβια εφημερίδα «Λευτεριά».

Η δημιουργική του δραστηριότητα συνεχίστηκε μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του, με ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα και ιστορικές μελέτες. Ξεχωρίζει το τρίτομο έργο «Το ’21 και Αλήθεια» (1971-1975). Το 1964 τιμήθηκε από την Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών, ενώ το 1978 αναγνωρίστηκε από τον Δήμο Χαλκιδέων. Το 1975 απέσπασε το Α’ Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη νουβέλα του «Φυγή προς τα Εμπρός», βασισμένη στις εμπειρίες του από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, απομακρύνθηκε από την οικογένειά του και φιλοξενήθηκε από τη δικαστική υπάλληλο Βασιλική Καράμικε, στην οποία άφησε μέρος της πνευματικής του ιδιοκτησίας στη διαθήκη του. Ο Γιάννης Σκαρίμπας απεβίωσε στη Χαλκίδα στις 21 Ιανουαρίου 1984 και κηδεύτηκε με δημόσια δαπάνη.

 

Retromania

Share