Μίλησε δημόσια η αρχαιολόγος που βρήκε τον τάφο του Μέγα Αλέξανδρου: «Έφτασα στο μέρος πρώτη φορά το 1996, με την ομάδα μου βρήκαμε τρόπο να φτάσουμε στα 10.5 μέτρα έδαφος όπου...»
Το μέρος που φαίνεται σαν... φαβορί για την εύρεσή του
Το θέμα του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι πάντοτε το πιο σημαντικό από όλα αναφορικά με τις αρχαιολογικές αναζητήσεις, με ορισμένα μέρη να φαντάζουν ως... φαβορί για την εύρεσή του, αν και άλλοι υποδεικνύουν τη Βεργίνα.
«Νέα στοιχεία για τον χαμένο τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου ανακαλύφθηκαν στην Αίγυπτο». Ο τίτλος στην ιστοσελίδα του έγκυρου «Νάσιοναλ Τζεογκράφικ» δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες σχετικά με την έρευνα της ελληνίδας αρχαιολόγου Καλλιόπης Λιμναίου - Παπακώστα, η οποία διεξάγει αρχαιολογικές έρευνες στην καρδιά της Αλεξάνδρειας, στους κήπους Σαλαλάτ, τα τελευταία 12 χρόνια.
Μόνο που όταν την καλέσαμε στο τηλέφωνο για να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες - καθώς για το διεθνές, αλλά ειδικότερα για το ελληνικό κοινό η ιστορία του εντοπισμού του τάφου προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον κι ενέχει αρκετή δόση καχυποψίας -, μας περίμενε μια έκπληξη. «Πιστεύω ότι έχω αποδείξει ότι αντιμετωπίζω το "ευαίσθητο" θέμα του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου με σοβαρότητα, σύνεση και επιστημονική συνέπεια στα 22 χρόνια που εργάζομαι συνολικά στην Αλεξάνδρεια. Η ανασκαφή μας έχει σημαντικά αποτελέσματα σχετικά με την τοπογραφία της αρχαίας πόλης και ιδιαίτερα του Βασιλικού Τετραγώνου, της βασιλικής συνοικίας δηλαδή όπου βρίσκονταν τα ανάκτορα, δημόσια κτίρια όπως η Βιβλιοθήκη, το Μουσείο και το Αρσινόειο και το Βασιλικό Νεκροταφείο, οπωσδήποτε όμως δεν έχουμε βρει στοιχεία ύπαρξης του τάφου» λέει στα «ΝΕΑ» η επικεφαλής της ανασκαφής Καλλιόπη Παπακώστα φανερά αναστατωμένη.
Ολα ξεκίνησαν όταν το «Νάσιοναλ Τζεογκράφικ» τής ζήτησε να γυρίσει μια ταινία σχετικά με την αρχαιολογική έρευνα που διεξάγεται από το Ελληνικό Ινστιτούτο Ερευνας Αλεξανδρινού Πολιτισμού, το οποίο διευθύνει σε έναν από τους ελάχιστους πλέον ελεύθερους χώρους της πυκνοκατοικημένης Αλεξάνδρειας. Εκεί όπου το 2009 είχε φέρει στο φως ένα μοναδικό έργο τέχνης, ένα ελληνιστικό μαρμάρινο άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το οποίο εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο - «ίσως το σημαντικότερο των τελευταίων 100 ετών», όπως μας λέει η ανασκαφέας -, ένα μνημειακών διαστάσεων δημόσιο κτίριο επίσης της ελληνιστικής εποχής, μια εντυπωσιακή σήραγγα που πρέπει να σχετιζόταν με τη μεταφορά νερού, αλλά και ένα τμήμα μήκους 24 μ. ενός από τους σημαντικούς δρόμους της ρωμαϊκής φάσης της πόλης, ο οποίος είναι ο πρώτος παράλληλος της διασταύρωσης των δύο κεντρικών οδικών αρτηριών. Μόλις δε τον Νοέμβριο η σκαπάνη αποκάλυψε κι ένα ψηφιδωτό με ασπρόμαυρους ρόμβους που περιβάλλονται από ένα διακοσμημένο πλαίσιο, εύρημα που έχει αποξηλωθεί και έχει μεταφερθεί για συντήρηση. Μόνο που το «Νάσιοναλ Τζεογκράφικ» δεν της αποκάλυψε τον τίτλο που θα είχε το ντοκιμαντέρ: «Ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
Το... κόλπο που της έδωσε τα στοιχεία
«Η πρόταση για την ταινία από έναν οργανισμό όπως το "Νάσιοναλ Τζεογκράφικ" ήταν μια δικαίωση για τη δουλειά μου. Δεν περίμενα όμως έναν τέτοιο τίτλο, ο οποίος δεν προκύπτει και από το περιεχόμενο. Το "Νάσιοναλ Τζεογκράφικ" έχει αποκλειστικό δικαίωμα επιλογής του τίτλου κι εγώ δεν έχω δυνατότητα επέμβασης. Μπορεί έτσι να θεωρούν ότι προσελκύουν το κοινό, αλλά προσωπικά αισθάνομαι πικραμένη από την εξέλιξη αυτή».
Η Καλλιόπη Παπακώστα έφτασε για πρώτη φορά στην Αλεξάνδρεια το 1996 για ένα συνέδριο σχετικό με τον Αλέξανδρο και την πόλη του και ξεκίνησε την ανασκαφική της περιπέτεια δύο χρόνια αργότερα στην περιοχή γύρω από τον Τάφο του Αλαβάστρου για να γίνει εκείνη που κατάφερε να φτάσει ώς τα θεμέλια της πόλης που ίδρυσε ο Αλέξανδρος το 331 π.Χ. και αναδείχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Μεσογείου. «Οι περισσότεροι εντοπίζουν ρωμαϊκά κατάλοιπα σε βάθος 4-5 μ. και σταματούν λόγω του υδροφόρου ορίζοντα που βρίσκεται σε βάθος 7 μ. Με την ομάδα μου βρήκαμε τρόπο να αντλούμε το νερό σε 24ωρη βάση και έτσι καταφέραμε να συνεχίσουμε σε μεγαλύτερο βάθος, ώς τα 10 μ., όπου και εντοπίσαμε τη θεμελίωση του ελληνιστικού δημόσιου κτιρίου. Στα 10,5 μ. βρίσκουμε πλέον φυσικό έδαφος, ψαμμίτη» μας εξηγεί.
Αν και η μεγαλύτερη έκπληξη, όπως μας λέει, ήταν η ανακάλυψη του αγάλματος του Αλεξάνδρου σε μια στιγμή που η απογοήτευση και οι δυσκολίες την προέτρεπαν να σταματήσει, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει είναι το μεγάλο ελληνιστικό κτίριο, του οποίου δεν έχει καταφέρει ακόμη να βρει ούτε τα όρια ούτε την ταυτότητα. Ωστόσο, είναι βέβαιη πως βρίσκεται στο λεγόμενο Βασιλικό Τετράγωνο - την καρδιά της ελληνιστικής πόλης - κι ένας από τους λόγους είναι ότι έχει αποκαλύψει πλήθος ρωμαϊκών και υστερότερων κτισμάτων, τα οποία επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες για την καταστροφή και εγκατάλειψή του κατά τα ρωμαϊκά χρόνια.
Πώς τα κατάφερε σε αντίθεση με άλλες αρχαιολογικές αποστολές; «Προσεγγίσαμε και ερμηνεύσαμε διαφορετικά τις πληροφορίες που έχουμε από τις πηγές όσον αφορά το κέντρο της αρχαίας Αλεξάνδρειας. Αλλες αποστολές το εντοπίζουν δυτικότερα. Εμείς βρισκόμαστε πιο ανατολικά, κοντά στην αγορά της σύγχρονης πόλης και στη διασταύρωση των δύο κύριων δρόμων της ελληνιστικής πόλης - στο της πόλεως πεδίον, όπως μαρτυρούν οι πηγές -, όπου, κατά τους αρχαίους συγγραφείς, βρισκόταν το Βασιλικό Νεκροταφείο» λέει η αρχαιολόγος.
Κι αν θορυβήθηκε από τον παραπλανητικό τίτλο του «Νάσιοναλ Τζεογκράφικ», καθώς δεν βρίσκεται στα ίχνη του πλέον πολυπόθητου για τους αρχαιολόγους ευρήματος, πιστεύει ωστόσο ότι ο τάφος του Αλεξάνδρου βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια; «Βεβαιότατα, όχι επειδή είναι η γνώμη μου, αλλά διότι αυτό αναφέρουν όλες οι αρχαίες πηγές. Ο τάφος ήταν επισκέψιμος μέχρι το τέλος του 3ου αιώνα μ.Χ.». Που σημαίνει ότι τρέφει την ελπίδα ότι μια μέρα η σκαπάνη της θα τον συναντήσει; «Φυσικά! Ολοι οι αρχαιολόγοι που κάνουν έρευνα στην Αλεξάνδρεια αυτό ελπίζουν, ασχέτως αν δεν το παραδέχονται. Δεν θα ελπίζω εγώ που είμαι Ελληνίδα;».
«Πέθανε 32 ετών και θάφτηκε στην...»: Ο εξαφανισμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου!
Τάφος - Μέγα Αλέξανδρος: Ένα από τα άλυτα μυστήρια της αρχαιότητας είναι ο φθαρμένος στο χρόνο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο βιογράφος του Αρριανός / Αρριανός της Νικομήδειας, ή Φλάβιος Αρριανός, είναι Έλληνας που έζησε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ιστορικός, πολιτικός και φιλόσοφος.
Θεωρείται η πιο αξιόπιστη πηγή για τη ζωή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δεν αναφέρει τις ετοιμασίες της κηδείας, αλλά ο Διόδωρος Σικελός/Σικελός (90 π.Χ. – περ. 30 π.Χ.) αρχαίος Έλληνας ιστορικός, συγγραφέας της Bibliotheca historica («Βιβλιοθήκη της Ιστορίας») που αποτελείται από 40 βιβλία, χωρισμένα σε τρία μέρη, αναλαμβάνει πρόκληση στη «βιβλιοθήκη» του.
Ο Διόδωρος αφηγείται ότι το σώμα του Αλέξανδρου μουμιοποιήθηκε με αιγυπτιακό τρόπο (ήταν, τελικά, ο προηγούμενος φαραώ της Αιγύπτου) και τοποθετήθηκε σε μια τεράστια χρυσή ανθρωποειδή σαρκοφάγο (παρόμοια με τη σαρκοφάγο του Τουταγχαμών), η οποία στη συνέχεια τοποθετήθηκε σε ένα άλλο χρυσό φέρετρο, καλυμμένο με πορφύρι. . Ο τάφος του Αλέξανδρου είναι τοποθετημένος σε μια τεράστια και πλούσια διακοσμημένη άμαξα. Αναχωρεί, παρασυρόμενη από 64 μουλάρια από την Περσία για το μακρύ ταξίδι στην τελευταία θέση ανάπαυσης του Αλέξανδρου.
Η αυτοκινητοπομπή έχει ακόμη και τη δική της ομάδα κατασκευαστών δρόμων για να ισοπεδώσει το δρόμο. Τελικός προορισμός λέγεται ότι είναι η Αίγυπτος και συγκεκριμένα ο ναός του Amun Ra στην όαση της Siwa, στη Δυτική Έρημο.
Ωστόσο, ο Πτολεμαίος Σώτερ, ένας από τους στρατηγούς του Αλεξάνδρου που θα ανακάλυπτε τελικά την ελληνοαιγυπτιακή καταγωγή των Πτολεμαίων φαραώ της Αιγύπτου, βάδισε τον στρατό του στη Συρία για να συναντήσει την ομάδα. Ο Πτολεμαίος προτείνει την Αλεξάνδρεια (αντί για τον Σίβα) ως το τελικό σημείο της σαρκοφάγου του Αλέξανδρου.
Άλλοι ισχυρίζονται ότι ο Περδίκκας, ένας άλλος από τους στρατηγούς του Αλεξάνδρου, συνόδευσε στην πραγματικότητα τη συνοδεία πίσω στις Αιγές στη Μακεδονία — το μέρος όπου θάφτηκαν οι πρόγονοι του Αλέξανδρου. Ο Περδίκκας ονομάστηκε αντιβασιλέας για τον Αλέξανδρο Δ', το βρέφος γιος του Αλεξάνδρου, και έτσι συχνά θεωρείται, όπως γράφει ο Αιλιανός, ότι ο Πτολεμαίος Σώτερ ιδιοποιήθηκε με τη βία τη σαρκοφάγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τον στρατηγό Περδίκκα και την πήγε στην Αλεξάνδρεια για λόγους προπαγάνδας. .
Λογικό θα ήταν ο τάφος του Αλέξανδρου να βρίσκεται στην Αίγυπτο: έτσι θα νομιμοποιούνταν οι αξιώσεις για τον θρόνο του ανήλικου Αλέξανδρου Δ', του ίδιου του Πτολεμαίου. Ο Αλέξανδρος Δ' ήταν ο νόμιμος διάδοχος της αυτοκρατορίας και η μόνη περίσταση που αναιρούσε την κληρονομιά του ήταν το γεγονός ότι δεν ήταν καθαρός Έλληνας. ως γιος της Ρωξάνας, Περσίδας (Βακτριανής) συζύγου του Αλέξανδρου. Τι θα έκανε, λοιπόν, ο Πτολεμαίος με τη σαρκοφάγο του Αλεξάνδρου για να προωθήσει την αξίωσή του στον θρόνο της Αιγύπτου;
Είναι απολύτως πιθανό ο Πτολεμαίος να έκρυψε τη σαρκοφάγο στο Λεβάν της Φοινίκης, ως μέθοδο ελαχιστοποίησης της επιρροής της βασιλικής δυναστείας της Αλεξάνδρειας. Όταν συνάντησε το κορτέζ, ο Πτολεμαίος λέγεται ότι μετέφερε τη σαρκοφάγο στη Συρία, μια περιοχή που περιελάμβανε ολόκληρη τη λεβέντικη ακτή.
Το πρόβλημα είναι ότι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου λείπει εντελώς από την ιστορία. Η τοποθεσία του είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του αρχαιολογικού κόσμου. Πού αναπαύεται τελικά η περίτεχνη σαρκοφάγος του Αλέξανδρου;
Και η μεγάλη αναζήτηση ξεκινά. Αρχαιολόγοι, ιστορικοί, συγγραφείς-ερευνητές «ανακαλύπτουν» όλα αυτά τα χρόνια τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Το 1887, ο Osman Hamdi Bey, διευθυντής του Οθωμανικού Αυτοκρατορικού Μουσείου στην Κωνσταντινούπολη, ανέφερε ένα σημαντικό εύρημα στη Σιδώνα του Λιβάνου. Ανακαλύφθηκαν και ανοίχτηκαν δύο σετ υπόγειων θαλάμων. Υπάρχει μεγάλος αριθμός σαρκοφάγων. Ένα από αυτά είναι μια υπέροχη σαρκοφάγος λαξευμένη από ελληνικό πεντελικό μάρμαρο (το ίδιο που χρησιμοποιείται με την Ακρόπολη), η οποία περιβάλλεται από μερικά από τα καλύτερα κλασικά ελληνικά γλυπτά που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ. Η σαρκοφάγος έχει την κατάλληλη ηλικία και το κατάλληλο πλαίσιο για να συσχετιστεί με τον Αλέξανδρο. αλλά αυτή η «ανακάλυψη» φέρνει επίσης αρκετά προβλήματα, καθώς οι περιγραφές της σαρκοφάγου στη «Βιβλιοθήκη της Ιστορίας» του Διόδωρου δεν ταιριάζουν με αυτή τη μαρμάρινη σαρκοφάγο, και η τοποθεσία όπου βρέθηκε φαίνεται επίσης απίθανη. Μπροστά σε αυτές τις δυσκολίες, η σαρκοφάγος αποδόθηκε στον Abdalonim, έναν Φοίνικα βασιλιά της Σιδώνας που διορίστηκε από τον ίδιο τον Αλέξανδρο.
Μετά από χιλιετίες ερευνών, οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι βρήκαν τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τώρα τουλάχιστον δύο ερευνητές είναι βέβαιοι ότι έχουν λύσει το μυστήριο.
Δύο σύγχρονοι ειδικοί μπορεί να έχουν λύσει επιτέλους αυτό το πανάρχαιο μυστήριο. Ο συγγραφέας και ερευνητής Dr. Andrew Michael Chugg («Ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου») και η αρχαιολόγος Liana Suvaltsi, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, πιστεύουν ότι πλησιάζουν περισσότερο την αλήθεια…
Υπάρχουν πολλά περισσότερα ερωτήματα σχετικά με την ταφή του Αλέξανδρου παρά – σαφείς απαντήσεις. Σύμφωνα με το National Geographic, οι σύγχρονοι ιστορικοί συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό ότι ο αρχαίος βασιλιάς θάφτηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Όταν πέθανε σε ηλικία 32 ετών, οι σύμβουλοί του τον έθαψαν αρχικά στο Μέμφις της Αιγύπτου, πριν αποφασίσουν για την Αλεξάνδρεια. Ο τάφος του γίνεται τόπος λατρείας. Μια περίοδος σεισμών και ανόδου της στάθμης της θάλασσας ξεκινά, απειλώντας την πόλη.
Ο Σουβάλτσι πιστεύει ότι ο τάφος του Αλέξανδρου βρίσκεται στα ερείπια ενός αρχαίου οχυρού στη Σίβα της Αιγύπτου. Το 2019, η Καλλιόπη Λημναίο-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Ερευνών του Αλεξανδρινού Πολιτισμού, πέτυχε την ανασκαφή κάτω από τη σημερινή Αλεξάνδρεια και έκανε μια τεράστια σημαντική ανακάλυψη στην εύρεση του τάφου του ηγεμόνα.
«Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύφθηκαν τα αρχικά θεμέλια», λέει ο αρχαιολόγος Fredrik Hibbert. «Μου έσκασε όταν το είδα».
Αν και ένα πολλά υποσχόμενο άλμα προς τα εμπρός, ο τάφος του Αλέξανδρου δεν έχει βρεθεί ακόμη. Η ιστορία λέει ότι το σώμα του εξαφανίστηκε όταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Θεοδόσιος απαγόρευσε την παγανιστική λατρεία το 392. Οι δύο ανταγωνιστικές θεωρίες του Τσουγκ και του Σουβάλτσι συγκλίνουν ωστόσο.
Σύμφωνα με την Express, ο Σουβάλτσι πιστεύει ότι η επιθυμία του Αλέξανδρου ήταν να ταφεί στο ναό του αιγυπτιακού θεού Αμούν Ρα. Αυτό την οδήγησε να ζητήσει άδεια για την ανασκαφή της όασης Siwa το 1984, την οποία οι αιγυπτιακές αρχές της χορήγησαν το 1989. Ανακάλυψαν αγάλματα λιονταριών, μια είσοδο και έναν ελληνιστικό βασιλικό τάφο 5,651 τετραγωνικών μέτρων. Ο Σουβάλτσι πιστεύει ότι τα σκαλίσματα και οι επιγραφές που αναφέρονται στη μεταφορά ενός σώματος γράφτηκαν από τον διάσημο σύντροφο του Αλέξανδρου, τον Πτολεμαίο.
Τότε ο Σουβάλτσι είπε: «Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι αυτός είναι ο τάφος του Αλέξανδρου… Θέλω κάθε [συγγενής] να νιώθει περήφανος γιατί ελληνικά χέρια βρήκαν αυτό το πολύ σημαντικό μνημείο».
Αν και το 1995 ανακοινώθηκε ότι επιτέλους ανακαλύφθηκε ο τάφος του αρχαίου βασιλιά, η ελληνική κυβέρνηση κάλεσε την αιγυπτιακή κυβέρνηση να σταματήσει τις ανασκαφές – καθώς οι εντάσεις μεταξύ των δύο αρχαιολόγων μεγάλωναν. Ο Σουβάλτσι συνεχίζει να αγωνίζεται για την επανέναρξη των ανασκαφών καθώς οι τελευταίες ανακαλύψεις του Τσουγκ γίνονται πολλά υποσχόμενες.
Ο Δρ Andrew Chugg πιστεύει ότι η σαρκοφάγος του Nectaneb II στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου περιέχει τις πραγματικές ενδείξεις για την πραγματική τοποθεσία των λειψάνων του Αλέξανδρου.
Ο Τσουγκ έχει μια διαφορετική θεωρία όταν πρόκειται για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Εξηγεί στο βιβλίο του ότι ο αρχικός ναός του Αλεξάνδρου, κοντά στη Μέμφις της Αιγύπτου, στο συγκρότημα Serapeum, χτίστηκε από τον Φαραώ Nectaneb II. Τώρα, 16 χρόνια μετά τη δημοσίευση του βιβλίου του, νέα στοιχεία εμφανίζονται να υποστηρίζουν αυτή τη διατριβή. Ένα κομμάτι τοιχοποιίας που βρέθηκε στα θεμέλια του καθεδρικού ναού του Αγίου Μάρκου στη Βενετία ταιριάζει ακριβώς με τις διαστάσεις της σαρκοφάγου του Nectaneb II στο Βρετανικό Μουσείο – κάτι που μπορεί να επιβεβαιώσει τη θέση του τάφου του Αλέξανδρου.
Δεδομένου ότι το σώμα του εξαφανίστηκε το 392 και εμφανίστηκε ο τάφος του Αγίου Μάρκου την ίδια στιγμή, ο Τσουγκ πιστεύει ότι το σώμα του Αλέξανδρου εκλάπη από την Αλεξάνδρεια από Βενετούς εμπόρους που το παρεξήγαγαν με τον Άγιο Μάρκο. Στη συνέχεια στάλθηκε στη Βενετία και από τότε τιμάται ως Άγιος Μάρκος στον καθεδρικό ναό.
Για τον Chugg, ο οποίος λέει ότι το θραύσμα που βρέθηκε στη Βενετία είναι «ακριβώς το σωστό ύψος και μήκος» για να σχηματίσει το εξωτερικό κέλυφος μιας σαρκοφάγου στη Βρετανία, αυτό σημαίνει ότι τα λείψανα, στη Βενετία, είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ακόμη και το Βρετανικό Μουσείο είναι πλέον πεπεισμένο, αφού άλλαξε μερικές από τις ενότητες των σχολίων του επιμελητή του για να αντικατοπτρίζουν αυτά τα νέα στοιχεία:
«Αυτό το αντικείμενο εσφαλμένα θεωρήθηκε ότι συνδέθηκε με τον Μέγα Αλέξανδρο όταν μπήκε στη συλλογή το 1803», γράφει ακόμα…αλλά! – λείπει η σημαντική λέξη «λάθος».
Οι «ανακαλύψεις» θα συνεχιστούν. Οι αρχαιολόγοι θα διαφωνήσουν. Ίσως όμως ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου να μην βρεθεί ποτέ.
Εικονογράφηση: Μέγας Αλέξανδρος – Ρωμαϊκό μωσαϊκό
Aκολουθήστε μας στo Google News
