Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής: Ποιος ήταν – Η γιορτή, τα έθιμα και οι παροιμίες

Γιορτή σήμερα: Τη μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστού τιμά σήμερα, 7 Ιανουαρίου, η Εκκλησία μας, όπως σας ενημερώσαμε και στο εορτολόγιο.

Ο Ιωάννης ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ. Μέχρι τα τριάντα του χρόνια, ζει ασκητική ζωή στην έρημο της Ιουδαίας, αφιερωμένη ολοκληρωτικά στην προσευχή, τη μελέτη και την πνευματική και ηθική τελειοποίηση.

VIRAL ΕΙΔΗΣΗ

Survivor 2024 spoiler 25/04: Εκτάκτως στο νοσοκομείο! Με το ένα πόδι εκτός Survivor

Το ρούχο του ήταν από τρίχες καμήλας, στη μέση του είχε δερμάτινη ζώνη και την τροφή του αποτελούσαν ακρίδες και άγριο μέλι. Με μορφή ηλιοκαμένη, σοβαρός, αξιοπρεπής και δυναμικός, ο Ιωάννης φανέρωνε αμέσως φυσιογνωμία έκτακτη και υπέροχη.

Είχε όλα τα προσόντα μεγάλου και επιβλητικού κήρυκα του θείου λόγου. Έτσι, με μεγάλη χάρη κήρυττε «τα πλήθη». Κατακεραύνωνε και χτυπούσε σκληρά τη φαρισαϊκή αλαζονική έπαρση, που κάτω από το εξωτερικό ένδυμα της ψευτοαγιότητας έκρυβε τις πιο αηδιαστικές πληγές ψυχικής σκληρότητας και ακαθαρσίας. Γενικά, η διδασκαλία του συνοψίζεται στη χαρακτηριστική φράση του: «Μετανοείτε· ήγγικε γαρ ή βασιλεία των ουρανών», προετοιμάζοντας, έτσι, το δρόμο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού για το σωτήριο έργο Του.

Όταν ο Χριστός άρχισε τη δημόσια δράση του, ο κόσμος άφηνε σιγά-σιγά τον Ιωάννη και ακολουθούσε Αυτόν. Η αντιστροφή αύτη, βέβαια, θα προκαλούσε μεγάλη πίκρα και θα γεννούσε αγκάθια ζήλειας και φθόνου σ’ έναν, εκτός χριστιανικού πνεύματος, διδάσκαλο ή φιλόσοφο. Αντίθετα, στον Ιωάννη προκάλεσε μεγάλη χαρά και ευφροσύνη. Η γιορτή αυτή του Ιωάννου του Προδρόμου, για τον όποιο ο Κύριος είπε ότι κανείς άνθρωπος δε στάθηκε μεγαλύτερος του, καθιερώθηκε τον 5ο μ.Χ. αιώνα.

Επίσης, σήμερα εορτάζουμε και το γεγονός της μεταφοράς στην Κωνσταντινούπολη της τιμίας Χειρός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που έγινε κατά τον ακόλουθο τρόπο: Όταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς πήγε στην πόλη Σεβαστή, όπου τάφηκε ο Πρόδρομος, παρέλαβε από τον τάφο του το δεξί του χέρι, το μετέφερε στην Αντιόχεια, όπου χάριτι Θεού επιτελούσε πολλά θαύματα. Από την Αντιόχεια, το Ιερό χέρι, μετακομίστηκε στην Κωνσταντινούπολη το 957, από τον διάκονο Ιώβ. Εκεί ο φιλόχριστος αυτοκράτορας, αφού την ασπάστηκε με πολύ σεβασμό, την τοποθέτησε στα βασιλικά ανάκτορα. Η σύναξη των πιστών, σε ανάμνηση του γεγονότος της μετακομιδής της τιμίας Χείρας του Προδρόμου στην Κωνσταντινούπολη, ετελείτο στην περιοχή του Φορακίου (ή Σφωρακίου).

Επίσης, σήμερα εορτάζουμε και το Θαύμα του Προδρόμου στη Χίο κατά των Αγαρηνών.

Εορτολόγιο: Γιάννης, Τζαννής, Τζανής, Γιάγκος, Ιωάννης, Ζαννέτος, Ζαννέττος, Γιάννα, Γιαννούλα, Ιωάννα, Ζαννέτα, Ζαννέττα, Ζανέτ Πρόδρομος, Προδρομάκης, Μάκης.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος β’.
Μνήμη δικαίου μετ᾽ ἐγκωμίων· σοί δέ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γάρ ὄντως καί Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καί ἐν ῥείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τόν κηρυττόμενον· ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καί τοῖς ἐν ᾅδῃ, Θεόν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τόν αἴροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καί παρέχοντα ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον
Ἦχος πλάγιος β’.
Τήν σωματικήν σου παρουσίαν δεδοικώς ὁ Ἰορδάνης, φόβῳ ἀπεστρέφετο· τήν προφητικήν δέ λειτουργίαν ἐκπληρῶν ὁ Ἰωάννης, τρόμῳ ὑπεστέλλετο· τῶν Ἀγγέλων αἱ τάξεις ἐξεπλήττοντο, ὁρῶσαί σε ἐν ῥείθροις σαρκί βαπτιζόμενον· καί πάντες οἱ ἐν τῷ σκότει κατηυγάζοντο, ἀνυμνοῦντες σέ τόν φανέντα, καί φωτίσαντα τά πάντα.

Μεγαλυνάριον
Χειρί σου βαπτίσας, ὦ Βαπτιστά, τὸν διὰ θαλάσσης, ἀγαγόντα τὸν Ἰσραήλ, Προφητῶν ἁπάντων, ὑπέρτερος ἐδείχθης· διὸ ἀνευφημοῦμεν τὴν θείαν χάριν σου.

Έθιμα

Στον Άγιο Πρόδρομο της Χαλκιδικής λαμβάνει χώρα το δρώμενο των Φούταρων. Την παραμονή των Φώτων, νεαροί άντρες λένε τα κάλαντα, μαζεύοντας κρέας, λουκάνικα και χρήματα και την ημέρα τ’ Αι – Γιαννιού χορεύουν στην πλατεία του χωριού. Όταν κάνουν διάλειμμα, τρέχουν να πάρουν από ένα ρόπαλο και όταν ξαναμπαίνουν στο χορό, πετούν τα ρόπαλα ψηλά, σφυρίζοντας με όλη τους τη δύναμη για να σηματοδοτήσουν το τέλος του εορταστικού Δωδεκαημέρου.

Στη Γαλάτιστα της Χαλκιδικής, το διήμερο των Φώτων και τ’ Αι – Γιαννιού αναβιώνουν τα έθιμα της καμήλας και του γάμου της Μανιώς. Και τα δύο έχουν ιστορικές ρίζες από την εποχή της τουρκοκρατίας και αφορούν την απαγωγή μιας Χριστιανής κοπέλας από τον γιο του Τούρκου αγά και το τέχνασμα για να την αρπάξει ο αγαπητικός της και να την παντρευτεί, που δεν ήταν άλλο από το ομοίωμα μιας καμήλας, στο οποίο κρύβει την αγαπημένη του μαζί με τους φίλους του που τον βοηθούν στο εγχείρημά του.

Την ημέρα των Φώτων γίνεται η αναπαράσταση του γεγονότος. Έξι άνδρες μπαίνουν κάτω από ένα ομοίωμα καμήλας και κουνώντας κουδούνια και τραγουδώντας, βαδίζουν ρυθμικά. Την επομένη ημέρα, τ’ Αι Γιαννιού, στήνεται ο Γάμος της Μανιώς, δηλαδή της κοπέλας που απελευθερώθηκε, και αναπαριστάται ο γάμος της, με παραδοσιακή μουσική, όπου κυριαρχούν οι ζουρνάδες και τα νταούλια.

Στις 29 Αυγούστου, γίνεται μεγάλο πανηγύρι στο χωριό Βαπτιστής (πρώην Γκούρα) των Βορείων Τζουμέρκων, που ολοκληρώνεται με το χορευτικό έθιμο «Κύκλες», που χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Παροιμίες

Πολλές είναι οι παροιμίες που λέμε οι Έλληνες, χρησιμοποιώντας το όνομα του Αγίου Ιωάννη.

1. Σπίτι χωρίς Γιάννη προκοπή δεν κάνει.
2. Δεν είναι κάθε μέρα τ’ Αι-Γιαννιού.
3. Ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τον βαφτίσαμε.
4. Τι ‘χες Γιάννη, τι ‘χα πάντα.
5. Γιάννης πίνει, Γιάννης κερνάει.
6. Να σε κάψω Γιάννη, να σ’ αλείψω λάδι.
7. Όπου Γιάννης και του Θεού η χάρη.
8. Βγάλε Γιάννη το παιδί σου να γιορτάζει κάθε μήνα.
9. Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη.
10. Ξέρει ο Γιάννης τι έχει μέσα στον τορβά του.
11. Τι κάνεις Γιάννη; Κουκιά σπέρνω.
12. Όχι Γιάννης … Γιαννάκης.
13. Κάνε Γιάννο μ’ τη δουλειά σου, κι ύστερα και πάλι θειά σου.
14. Ο Γιάννης με τα λόγια, χτίζει ανώγεια και κατώγεια.
15. Σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση.
16. Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κώλος του πονεί.
17. Όλοι μιλούν για τ’ άρματα κι ο Γιάννης για την πίτα.
18. Τα καλά του Γιάννη θέμε και τον Γιάννη δεν τον θέμε.
19. Πιάσ’ τον Γιάννη τον άπιαστο.
20. Απ’ έξω Γιάννης κι από μέσα Σουλεϊμάνης.
21. Όλη μέρα καλογιάννη και το βράδυ κακογιάννη.
22. Όλοι θέριζαν κι η Γιαννούλα άσπριζε.
23. Σέρνει ο Γιάννης τον Γιαννάκη κι η Γιαννάκαινα τον Γιάννη.
24. Άλλη καμιά δε γέννησε, μόνο η Μαριώ το Γιάννη.
25. Άμα ακούς Μαρία – Γιάννη, βάλε ψάρια στο τηγάνι, εξόν του μπάρμπα-Γιάννη.
26. Γιάννη είχα, Γιάννη έχω κι αν ποτέ μου θα χηρέψω, πάλι Γιάννη θα γυρέψω.
27. Κόψε κέδρο, κάνε Αντώνη κι από πλάτανο Θανάση κι αν ρωτήσεις και τον Γιάννη ό,τι ξύλο κόψεις, κάνει.