Επιστροφή ενός εφιάλτη: Όταν το 1997 καταστράφηκε από τις φλόγες το δάσος του Σέιχ Σου
Το χρονικό της πυρκαγιάς που κατέκαψε τον πνεύμονα της Θεσσαλονίκης
Η φωτιά που ξέσπασε σήμερα, Τρίτη 13 Ιουλίου, στο δάσος του Σέιχ Σου, «ξύπνησε» σε πολλούς άσχημες αναμνήσεις από το παρελθόν και, συγκεκριμένα, πριν από 24 ολόκληρα χρόνια.
Ήταν 7 Ιουλίου του 1997, όταν ξέσπασε η πυρκαγιά στον πνεύµονα της Θεσσαλονίκης, στο Σέιχ Σου και απανθρακώθηκαν συνολικά 15.000 στρέµµατα. Η πυρκαγιά του 1997, είχε κατακάψει πάνω από το 50% της συνολικής έκτασης του Κέδρινου Λόφου.
Το πρώτο τηλεφώνημα για την πυρκαγιά έγινε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία στις 6 Ιουλίου, την ώρα πάνω-κάτω, κατά την οποία ξέσπασε και η εν εξελίξει πυρκαγιά, δηλαδή στις 15.35. Στα 24ωρα που ακολούθησαν, η πυρκαγιά προκάλεσε μεγάλη οικολογική καταστροφή στη Θεσσαλονίκη, η οποία ήταν τότε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Την ώρα που ξέσπασε η φωτιά, το θερμόμετρο έδειχνε 39 βαθμούς Κελσίου, οι άνεμοι έπνεαν νοτιοδυτικοί, εντάσεως 5 μποφόρ και η Θεσσαλονίκη έμοιαζε με έρημη πόλη, καθώς μεγάλο μέρος των κατοίκων απουσίαζαν για καλοκαιρινές διακοπές. Λίγα λεπτά μετά το προειδοποιητικό τηλεφώνημα, στις 15.50, απογειώθηκε αεροπλάνο της Αερολέσχης Θεσσαλονίκης, που εντόπισε τέσσερις εστίες.
Καρέ καρέ η καταστροφική πυρκαγιά του 1997 στο Σέιχ Σου
Κυριακή 6 Ιουλίου 1997, 3.35 το μεσημέρι. Καταγράφεται το πρώτο τηλεφώνημα στην Πυροσβεστική Yπηρεσία: «Πυκνός καπνός στο δάσος του Σέιχ Σου». Ενημερώνεται η Δασική Yπηρεσία. Θερμοκρασία 39 βαθμοί Kελσίου. Άνεμοι νοτιοδυτικοί 5 μποφόρ. Η Θεσσαλονίκη έμοιαζε με έρημη πόλη, καθώς μεγάλο μέρος των κατοίκων απουσίαζαν για καλοκαιρινές διακοπές.
Μέσα σε δυο ώρες η φωτιά εξαπλώθηκε, φτάνοντας σε απόσταση περίπου 150 μέτρων από το ξενοδοχείο «Φιλίππειον». Μισή ώρα αργότερα οι φλόγες έφτασαν στο Ρετζίκι, τυλίγοντας τρία σπίτια κι ένα κατάστημα. Γύρω στις 7 το βράδυ, σημειώθηκε ηλεκτρικό μπλακ άουτ, καθώς η φωτιά είχε φτάσει στον υποσταθμό της ΔΕΗ στο Σέιχ Σου.
Το πρώτο πυροσβεστικό αεροπλάνο κατέφτασε με καθυστέρηση στη Θεσσαλονίκη, μαζί με δυνάμεις πυροσβεστών από άλλους νομούς. Την ίδια στιγμή, στους δρόμους επικρατούσε μποτιλιάρισμα, λόγω της επιστροφής των εκδρομέων από τις κοντινές παραλίες.
Η Τροχαία κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για να κρατήσει τους δρόμους ανοιχτούς, ώστε να κινούνται τα πυροσβεστικά οχήματα. Τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο «Ξενοκράτης».
Δευτέρα 7 Ιουλίου. Αν και όλα έδειχναν η φωτιά είχε αρχίσει να κοπάζει, σήμανε ξανά συναγερμός για αναζωπύρωση εστιών στο “Φιλίππειον” και το Πανόραμα. Εκκενώθηκαν μια παιδική κατασκήνωση και το Ίδρυμα Κωφάλαλων Παιδιών, ενώ στις 3 το μεσημέρι κάτοικοι του Ελαιώνα εκκένωσαν την περιοχή. Λίγες ώρες μετά οι πυροσβεστικές δυνάμεις, κατάφεραν να θέσουν τη φωτιά υπό έλεγχο και τελικά να τη σβήσουν.
Ο απολογισμός τραγικός. Οι πύρινες φλόγες κατέκαψαν σε δύο ημέρες πάνω από το 50% της συνολικής έκτασης του Κεδρινού Λόφου. Στις φλόγες παραδόθηκαν 16.500 στρέμματα από το σύνολο των 29.790 του δάσους.
Η εμπειρία του 1997 μας θυμίζει ότι θα πρέπει πάντα να βρισκόμαστε πάντα σε εγρήγορση.
Τα έργα αναδάσωσης και προστασίας για να μην ξαναγυρίσει ο εφιάλτης
Ένα χρόνο αμέσως μετά την πυρκαγιά του 1997 έγιναν σημαντικές επεμβάσεις από τη Διεύθυνση Αναδασώσεων και το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης για να προστατευτεί το έδαφος που φιλοξενούσε το δάσος από τη διάβρωση και η πόλη από πλημμύρες. Τα αντιπλημμυρικά έργα, όπως τοποθέτηση κορμοπλεγμάτων και κορμοδεμάτων, καθώς και η φύτευση περίπου 500.000 φυτών διαφόρων ειδών έδωσαν την πρώτη ελπίδα ότι το δάσος αρχίσει να ξαναζωντανεύει. Την επόμενη χρονιά, σύμφωνα με τη Διεύθυνση Αναδασώσεων, έγιναν περιποιήσεις, δηλαδή βοτάνισμα και σκάλισμα, σε λιγότερα από τα μισά φυτεμένα φυτά και φυτεύτηκαν επιπλέον 32.000 νέα. Ανάμεσα στα δέντρα που φυτεύτηκαν και τις δυο φορές ήταν πεύκη, χαλέπιος και τραχεία, ακακία, δρυς, δύο είδη κέδρου, κουτσουπιά και δύο είδη σφενδάμου. Φυτεύτηκαν θάμνοι, όπως σπάρτο, αγγελική και πικροδάφνη.
Το 2003 αναγνωρίστηκε η ανάγκη να γίνουν ολοκληρωμένες και στοχευμένες επεμβάσεις για τη διαχείριση του δάσους, και έτσι προέκυψε το έργο «Προστασία και Αναβάθμιση του Περιαστικού Δάσους Θεσσαλονίκης (Σέιχ Σου)». Το έργο περιλαμβάνει 11 παρεμβάσεις που αναλύονται σε 15 υποέργα. Την υλοποίηση των επιμέρους έργων ανέλαβαν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης και η Ειδική Υπηρεσία Δημοσίων Έργων Θεσσαλονίκης. Το έργο συντονίζει η Διεύθυνση Σχεδιασμού και Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
Να θυμήσουμε όσον αφορά την Β. Ελλάδα ότι λίγα χρόνια πριν από το Σέιχ Σου στις 16/8/1990 μεγάλη φωτιά στη Σιθωνία απανθράκωσε 6.000 στρέµµατα πευκοδάσους. Ο καύσωνας αυξάνει τον κίνδυνος της πυρκαγιάς, έχετε το νου σας και καλέστε αμέσως την Πυροσβεστική στην παραμικρή εμφάνιση καπνού ου θα πέσει στην αντίληψή σας.
Πέρυσι στις 10/9/2016 ο πύρινος εφιάλτης προκλήθηκε από πτώση κεραυνών και η φωτιά απλώθηκε στο μισό νησί της Θάσου προκαλώντας τεράστια οικολογική καταστροφή. Πολλά είναι τα σπίτια που είχαν καεί τόσο στον παραδοσιακό οικισμό Καζαβίτι όσο και στις Αλικές και τη Θυμωνιά, ενώ κάηκαν επίσης χιλιάδες στρέμματα με ελαιόδεντρα, εκατοντάδες μελίσσια, αποθήκες και μεγάλες δασικές εκτάσεις.
Το θέμα αυτό συνεχίζει να απασχολεί μέχρι και σήμερα. Η μεγάλη πυρκαγιά του 1997 στο Σέιχ Σου αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί το διαχρονικό «καμπανάκι», ένα «φόβητρο» για την ετοιμότητα όλων των εμπλεκόμενων φορέων, προκειμένου να έχουν το μέγιστο δυνατό βαθμό προετοιμασίας τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο αντιμετώπισης της φωτιάς.
Είναι προφανές ότι αν μια φωτιά πάρει διαστάσεις στο Σέιχ Σου τα πράγματα θα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Όμως πλέον –με την εξαίρεση ενός σεναρίου πολλαπλών εστιών στη βάση ενός σχεδίου εμπρησμού- οι φωτιές στο περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης αντιμετωπίζονται άμεσα με την εκδήλωσή τους.
Ο δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη διαθέτει στα όριά του τη μεγαλύτερη έκταση του περιαστικού δάσους, όπως είχε ενημερώσει τελευταία φορά το 2018. Η προετοιμασία του είναι για ορισμένους υποδειγματική. Ωστόσο, ο δήμαρχος, Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, παραμένει σε χαμηλούς τόνους, διότι όπως αναφέρει κι ο ίδιος «όσο καλή προετοιμασία κι αν έχεις, η φωτιά δεν είναι κάτι στατικό, αλλά κάτι δυναμικό και με συνεχείς εκπλήξεις».
Η επιφυλακτικότητα έχει άλλωστε προβολή στο εφιαλτικό 1997, όταν οι πολυπληθείς οικισμοί της περιοχής θρηνούσαν καταστροφές, ευτυχώς όμως όχι ανθρώπινα θύματα. Τότε, που η πολιτική προστασία ήταν σε νηπιακό επίπεδο (κυρίως στη συνείδηση του κόσμου η αξία της δεν είχε εκτιμηθεί ακόμη τόσο πολύ όσο σήμερα), ένας πυκνοκατοικημένος χώρος εκκενώθηκε όταν έπρεπε, όπου έπρεπε και δεν υπήρξαν νεκροί. Υπήρξε τεράστια οικολογική και περιβαλλοντική καταστροφή, με 15.000 στρέμματα δάσους να γίνονται στάχτη.
«Από το 1997 έχουμε συγκεκριμένα μέτρα στο Σέιχ Σου: Μέτρα πρόληψης, διαρκή επιφυλακή, δυνατότητα απαγόρευσης κυκλοφορίας στο δάσος εφόσον υπάρχει δυσμενής καιρική πρόγνωση, καλύτερη οργάνωση του δάσους, αντιπυρικές ζώνες, καθαρισμό (παρότι μπορεί ακόμη να υπάρχουν εστίες σκουπιδιών)... Πλέον το περιαστικό δάσος είναι πιο οργανωμένο. Από την επομένη της μεγάλης πυρκαγιάς του 1997 διαθέτουμε ως δήμος πυροσβεστικό όχημα σε διαρκή επιφυλακή, 24ωρη επιτήρηση του δασικού χώρου, περιπολίες, πυροφυλάκια ενεργά και στελεχωμένα, εθελοντές... Σε επίπεδο πρόληψης κάνουμε –μόνοι μας είναι αλήθεια- ό,τι είναι δυνατό για να μην εκδηλωθεί πυρκαγιά ή αν εκδηλωθεί να την εντοπίσουμε αμέσως και να επέμβουμε στην πρώτη εστία προτού πάρει διαστάσεις. Κατά καιρούς είχαμε από τότε έξι ή επτά πυρκαγιές, όμως με την άμεση επέμβαση του πυροσβεστικού οχήματος τις αντιμετωπίσαμε όλες, χωρίς προβλήματα. Δυστυχώς, το κράτος είναι άφαντο. Για την πυροπροστασία λαμβάνουμε ως δήμος 35.000 ευρώ το χρόνο. Το ποσό για μια περιοχή στα όρια της οποίας είναι η μεγαλύτερη έκταση του Σέιχ Σου είναι αστείο. Ό,τι κάνουμε το κάνουμε με τις δικές μας δυνάμεις και με τους εθελοντές», επισήμανε ο κ. Καϊτεζίδης.
Ο δήμος έχει σχέδιο εκκένωσης λειτουργικό και συγκεκριμένους χώρους συγκέντρωσης ανά οικισμό. Στο Πανόραμα είναι το Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο, στην Πυλαία το ΔΑΚ Πυλαίας, στο Φίλυρο το γυμναστήριο, στο Ασβεστοχώρι το ΔΑΚ Ασβεστοχωρίου και στο Χορτιάτη το γυμνάσιο.
Ο κ. Καϊτεζίδης πάντως επισημαίνει ότι αυτοί οι χώροι είναι ενδεικτικοί, διότι η φωτιά είναι δυναμικό φαινόμενο και εξαρτάται από τους ανέμους και την πορεία της πού θα αποφασιστεί να κατευθυνθεί ο κόσμος. «Πρέπει να υπάρχει πάντα προσαρμογή στα δεδομένα», σημειώνει ο δήμαρχος.
Επίσης, εφόσον μια τυχόν εκκένωση γίνει οργανωμένα, τότε το οδικό δίκτυο, παρότι περιορισμένο θα μπορέσει να εξυπηρετήσει τον κόσμο και να μην μπλοκάρει.
Στην περιοχή η δυσκολία είναι οι οικισμοί και οι δομές εντός του δάσους, όπως οι Ελαιώνες, η προέκταση της Δαβάκη, τα σπίτια στις παρυφές του δάσους, στρατόπεδα, μοναστήρια, ιδρύματα κ.ά. Εκεί οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι, όπως όμως και η προσοχή των αρμοδίων.
Aκολουθήστε μας στo Google News
