Πάνος Νιαβής: Ο συγγραφέας του μυθιστορήματος «Δέκα πόντους μαύρο χιόνι» μιλά στο Athensmagazine.gr
Μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης
Ο Πάνος Νιαβής γεννήθηκε το 1956 «στις αιματοβαμμένες πτυχώσεις της ιστορίας» λίγα χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου. Ο Γενέθλιος τόπος, ο Μάραθος Αγράφων Ευρυτανίας, ποτίστηκε με αίμα, πόνο, μίσος και λύπες αγιάτρευτες από τη σφοδρότητα μιας αχρείαστης σύγκρουσης.
Οι κουβέντες νικητών και ηττημένων, αλλά κυρίως «οι άηχες φωνές» των σκοτωμένων που αχνοδιάβαιναν μες στους θολούς καθρέφτες των ενήλικων αφηγήσεων, έδιναν έναν μυθιστορηματικό αέρα στις αδικοχαμένες τους ζωές και τις
διαφύλαξε νοσταλγικά ενθυμήματα κι άλλοτε εξομολογήσεις του πεπρωμένου τους.
Εκείνα τα χρόνια νύχτωνε νωρίς και οι νύχτες ήταν μακριές σαν τυφλή προσμονή που κοίταζε μέσα στο σκοτάδι το χαμένο δίκιο τους, που ας ελπίσουμε να το βρουν κάποτε οι ιστορικοί του μέλλοντος…
Παραμένει έκτοτε εσωτερικός εξόριστος, τρωτός και ανέστιος, ζώντας πια στην Αθήνα. Γράφει πολύ, αλλά λίγα από αυτά θα δουν το φως της δημοσιότητας. Γράφει κυρίως ποίηση και έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές. «Ο μαύρος κότσυφας στο χιόνι», εκδόσεις samizdat, και «Η Τριγωνομετρία των Παθών», εκδόσεις «Μελάνι». Πρόσφατα κυκλοφόρησαν, από τις Εκδόσεις Παρουσία, τριάντα ποιήματα της μεγάλης Αργεντινής ποιήτριας Αλφονσίνα Στόρνι με τον τίτλο: «No me olviden» με απόδοσή τους στα ελληνικά από τον συγγραφέα.
Κε Νιαβή ,στους ΔΕΚΑ ΠΟΝΤΟΥΣ ΜΑΥΡΟ ΧΙΟΝΙ, το πρόσφατο μυθιστόρημά σας, που εκδόθηκε από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ αλλά και οι δυο σας ποιητικές σας συλλογές, τα γραπτά σας είτε είναι ποίηση είτε πεζό διαπερνιόνται από ένα ιδιαίτερο προσωπικό ύφος, μιας απροκάλυπτης νοσταλγίας, λες και δίνετε μια μάχη με το χρόνο και τη θνητότητα του Ανθρώπου.
Ο άνθρωπος είναι το μόνο πλάσμα που έχει επίγνωση της θνητότητας του. Η διαχείριση του χρόνου του ως κλεψύδρα που αδειάζει επικίνδυνα μέρα τη μέρα είναι ένα κομβικό πρόβλημα στις ζωές μας. Αν δε, έχεις αποφασίσει να εκτεθείς μέσω των γραπτών σου στη βάσανο της κρίσης των αναγνωστών σου, τότε η επίγνωση αυτή λαμβάνει άλλες διαστάσεις, αφού ηθελημένα ή αθέλητα εμφανίζεται δειλά-δειλά η αθανασία της γραφής. Κάθε γραφιάς με τα γραπτά του ομολογημένα ή ανομολόγητα διευρύνει την πιθανότητα να τον θυμούνται, να τον μελετάνε και να τον σκέπτονται άνθρωποι μετά από τον δικό του χρόνο που τελείωσε η προσωπική του κλεψύδρα.
Η προσωπική σας γραφή, είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων επιρροών; Ακούστηκε από έναν ομιλητή στην παρουσίαση του βιβλίου σας στον Κήπο του Μουσείου, πριν λίγες μέρες πως ξεκινώντας την ανάγνωση νομίζεις πως διαβάζεις τις «Αδερφοφάδες» του Καζαντζάκη.
Είχα την τύχη να διαβάσω ολόκληρο το έργο του μεγάλου αυτού συγγραφέα σε πολύ νεαρή ηλικία. Το πρώτο μου ταξίδι ως ανθυποπλοίαρχος, το μακρινό 1977 ήταν ένα μπάρκο δεκατεσσάρων μηνών. Σε εκείνο το πλοίο η γυναίκα του αρχιπλοιάρχου, καλή της ώρα, αν ζει, ήταν άνθρωπος με απίστευτη λατρεία στην λογοτεχνία και
εφοδίαζε την βιβλιοθήκη των πλοίων της εταιρείας με την αφρόκρεμα της Ελληνικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Έτσι στους 14 εκείνους μήνες, διάβασα, όλο το έργο του Καζαντζάκη, του Λουντέμη, του Σκαρίμπα και του Καραγάτση! Είναι μακρινός ο χρόνος να είναι ορατή σήμερα η επιρροή μου από την ανάγνωση του Καζαντζάκη πριν 45 χρόνια. Οι επιρροές μου είναι πολλαπλές, αφού είμαστε οι εμπειρίες μας και τα διαβάσματά μας.
Οι «ΔΕΚΑ ΠΟΝΤΟΥΣ ΜΑΥΡΟ ΧΙΟΝΙ», είναι ένα μυθιστόρημα γραμμένο από άποψης λογοτεχνικής φόρμας, εκείνη του Μαγικού ρεαλισμού. Με την εισαγωγική μου διακειμενική δήλωση και τον αντίστοιχο επίλογο από το «ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΠΙΤΙ», του μεγάλου Περουβιανού συγγραφέα, του Μάριο Βάργκας Λιόσα, δηλώνω πως η ηρωίδα μου, η Δασιά, είναι ξαδέρφη, της Τσούνγκα, της μυθιστορηματικής αλλά και της θεατρικής ηρωϊδας του Βάργκας Λιόσα.
Η Δασιά είναι δυνητικά ένας υπαρκτός άνθρωπος της ιστορικής εποχής που πραγματεύομαι σε τούτο το βιβλίο. Δεν είναι όμως υπαρκτό πρόσωπο, είναι το άθροισμα ακουσμάτων, ιστορήσεων και φυσικά της φαντασίας μου στην προσπάθειά μου να δομήσω μιαν αιρετική γυναίκα μες την αγριότητα του εμφυλίου, ώστε να καταδείξω πως η προάσπιση της Ύπαρξης, η αφόρητη πείνα, και οι στερήσεις, αφοπλίζουν τον Άνθρωπο από τα συστατικά που συγκροτούν μια πολιτισμένη μια οντότητα με ηθικό έρμα και αξίες. Υποχωρούν υπό το βάρος του ενστίκτου της επιβίωσης και της προάσπισης του σώματος και των αναγκών του!
Η Γραφή σας μερικές φορές μοιάζει σκληρή, κυνική! Το κάνετε συνειδήτα για να προκαλέσετε; Ή προέκυψε ως αναγκαία προϋπόθεση να ειπωθούν όσα θέλετε να πείτε;
Ίσως δεν κατάφερα να γίνω σαφής. Οι δρόμοι της λογοτεχνικής γραφής, είναι ο προσωπικός δρόμος που ανοίγει στην έρημο της λευκής σελίδας ο κάθε γραφιάς. Δόκιμα νομίζω θα μνημονεύσω ως μέρος της απάντησης μου το
εμβληματικό στίχο του Ισπανού ποιητή, του Αντόνιο Ματσάδο. Caminante, no hay camino, se hace camino al andar. ... (Διαβάτη δρόμος δεν υπάρχει ανοίγεις δρόμο προχωρώντας). Είναι φορές στη διάρκεια της γραφής που
ούτε ο ίδιος ήξερα ανοίγοντας διαδοχικά πόρτες ερμητικά κλειστές για πολλά χρόνια, σε ποιο ξάγναντο θα με έβγαζε όλη τούτη η ιστορία.
Φρονώ πως το τέλος έρχεται η λύτρωση της συγχώρεσης και της κατανόησης κάνοντας έτσι ένα κατά άλλα σκληρό βιβλίο να πιστοποιεί πως και τα ελάχιστα ψιχία ανθρωπιάς και ανυπόκριτης καλοσύνης, καλοσύνης χωρίς ιδεολογικές μονομέρειες, είναι αρκετά να βγάλει τον άνθρωπο από το λάκκο της κακότητας και τους ιδεολογικούς φανατισμούς που ακυρώνουν στην πράξη την καλή και αγαθή πλευράς μας .
Κάνοντας όσο μπορώ κατανοητό πως μερικές φορές ένας λογοτεχνικός θάνατος είναι λύτρωση για κάθε ήρωα και ηρωίδα που πάλεψε με νύχια με δόντια για να προασπίσει με κάθε τρόπο το δώρο της Ύπαρξης σ αυτή τη ζήση που τους έλαχε.
Ας σας θέσω ένα αδιάκριτο ερώτημα, Η Δασιά σας, αν υποθέσουμε πως ήταν υπαρκτό πρόσωπο, τι θα σας έλεγε διαβάζοντας το βιβλίο που γράψατε για εκείνη;
Ας συμφωνήσουμε πως δεν είναι. Αλλά έχοντας την εικόνα δεκάδων ανθρώπων είτε ως υπαρκτά πρόσωπα είτε ως λογοτεχνικές περσόνες, εκτιμώ πως η Δασιά δεν θα είχε το χρόνο, ούτε την πολυτέλεια αισθηματικών και
οντολογικών περιδινήσεων, που έκρυψα στις ούγιες τούτου του μυθιστορήματος. Κατασκευάζοντας μια δική μου αντικειμενική πραγματικότητα. Είναι πρόσωπο μιας άλλης εποχής που η έξοδος στο άγνωστο και στην διακινδύνευση της βιοτής δεν ήταν περίπλοκες ψυχολογικές και αισθηματικές ακροβασίες αλλά μια λογοτεχνική οντότητα που έζησε αμόλυντη από οντολογικά ερωτήματα και τις αμφιβολίες, αφημένη στα δύσκολα στην αγκάλη του Θεού της.
Αλήθεια έχω μια απορία, πως εσείς ένας ορεσίβιος βρεθήκατε στις θάλασσες, στους πόντους και τους ωκεανούς;
Σας έχω μια έκπληξη! Τα βουνά και οι υπόκωφες τρικυμίες της απέραντης σιωπής τους είναι συνήθως πιο άγριες από τις ορατές τρικυμιές των φουρτουνιασμένων θαλασσών. Η επαφή μου λόγω της θάλασσας με 75 χώρες και πολλούς πολιτισμούς μπορεί να διεύρυνε τους ορίζοντες και να με έκανε πολίτη του κόσμου, δεν έπαψα όμως ως προσωπικότητα να κουβαλώ το καταγωγικό στίγμα του γενέθλιου τόπου μου.
Οι καινούργιες επιστρώσεις μπορεί να αλλάζουν το χρώμα της πρόσοψής μας, όμως οι πληγές στον τοίχο της ζωής μας από τα καρφιά που τον τρύπησαν χάσκουν ως κενό και πληγή στο σώμα και στην ψυχή μας. Κι έρχεται η γραφή ως ίαση και βάλσαμο να απαλύνει κάπως τις πληγές και τα ανεπούλωτα τραύματά μας.
Ας σας θέσω κι ένα τελευταίο ερώτημα. Ποια είναι γνώμη σας για τις δίκες κατά των βιβλίων στις ΗΠΑ. Μιας και το δικό σας βιβλίο είναι κατά κάποιο τρόπο βλάσφημο.
Η ανάγκη των Δυτικών κοινωνιών στην εποχή των μεγάλων clouds εικονικής καλοσύνης και ποδηγέτησης κάθε διαφορετικότητας, πάνω στην οποία εφορμούν ως αγέλες Υαινών με ένα νεύμα οι εικονικές περσόνες των social
media ενάντια σε όποιο/α, ή σε κάθε τι που ξεφεύγει από τις νόρμες του μέσου όρου, ή σε ότι δεν είναι κατανοητό στην εποχή της σύγκρουσης των τεκτονικών πλακών της 3ής βιομηχανικής εποχής και της 4 ης βιομηχανικής
επανάστασης, με ένα πρωτόγνωρο τρόπο, που παραπέμπει στις μέρες του Μεσαίωνα ή στην «καλύτερη» περίπτωση στις σκοτεινές μέρες των Ευρωπαϊκών ολοκληρωτισμών ή του Αμερικάνικου Μακαρθισμού.
Η λογοκρισία ή ακόμη χειρότερα η απαγόρευση κυκλοφορίας βιβλίων προοιωνίζει ένα σπιράλ επερχόμενου χειμώνα για την Ελευθερία του Λόγου στον Δυτικό κόσμο και οφείλουμε να είμαστε σε επαγρύπνηση.
Aκολουθήστε μας στo Google News
