Ποινικός Κώδικας: Αυτές είναι οι αλλαγές - Για ποια εγκλήματα προβλέπει μόνο ισόβια
Έρχονται αυστηροποιήσεις!
Ποινικός Κώδικας: Με τις νέες τροποποιήσεις που ενέκρινε χθες το υπουργικό συμβούλιο στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας αυστηροποιούνται τα βαριά ιδιαζόντως ειδεχθή εγκλήματα, τα σεξουαλικά εγκλήματα, και τα εγκλήματα κατά των ανηλίκων και έμφυλης βίας και παράλληλα, αυξάνεται ο χρόνος της υφ΄ όρων απόλυσης των βαρυποινιτών και ισοβιτών.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του υπουργείου Δικαιοσύνης, οι τροπολογίες στους δύο Κώδικες που πρότεινε ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Τσιάρας και ενέκρινε το υπουργικό συμβούλιο θα τεθούν άμεσα σε δημόσια διαβούλευση. Ωστόσο επανέρχεται σε κακούργημα το αδίκημα της αιμομιξίας.
Με τις τροπολογίες, όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση, επιδιώκεται η ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών και η προστασία του κοινωνικού συνόλου από την εγκληματικότητα, η ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς την Πολιτεία και τη Δικαιοσύνη, ενώ παράλληλα, επιδιώκεται η προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, όπως ανηλίκων, πολιτών τρίτων χωρών, θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, trafficking, κ.ά.
Επίσης, αντιμετωπίζεται το νομοθετικό κενό που προκάλεσε η κατάργηση ή η υποβάθμιση μείζονος ποινικής απαξίας αδικημάτων, μετά την ισχύ των νέων Κωδίκων, ενώ την ίδια στιγμή, εναρμονίζονται οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αναφορικά με τα δικαιώματα προστασίας των ανηλίκων και ενηλίκων θυμάτων.
Οι τροποποιήσεις επί των δύο εν λόγω Κωδίκων κινούνται σε τέσσερεις βασικούς άξονες, που είναι:
- Πρώτον, στην αυστηροποίηση του πλαισίου των ποινών για συγκεκριμένα εγκλήματα ιδιαίτερης ποινικής απαξίας,
- Δεύτερον, στην αυστηροποίηση της απόλυσης των καταδίκων υπό όρο όπως και της άρσης της απόλυσης εγκληματιών που τελούν κατ’ επανάληψη σοβαρά κακουργήματα,
- Τρίτον, στην επαναφορά και διεύρυνση του αξιοποίνου στα κοινώς επικίνδυνα αδικήματα όπως εμπρησμό, έκρηξη, πλημμύρα κ.λπ., στα αδικήματα σχετικά με την υιοθεσία και στην αναδιαμόρφωση του πλαισίου των ποινών για τα αδικήματα της κλοπής και της υπεξαίρεσης (στην πλημμεληματική τους μορφή), και
- Τέταρτον, στην κατ΄ απόλυτη προτεραιότητα διεξαγωγή της ανάκρισης και την εισαγωγή στο ακροατήριο υποθέσεων εξαιρετικής φύσης ή επί κακουργημάτων που αφορούν εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
Οι τροπολογίες επί των δυο Κωδίκων, μεταξύ των άλλων, προβλέπουν:
- Για τα αδικήματα της εσχάτης προδοσίας, της ανθρωποκτονίας, του ομαδικού βιασμού και του βιασμού σε βάρος ανηλίκου και της θανατηφόρας ληστείας, προβλέπεται μόνο η ποινή της ισοβίου καθείρξεως.
- Η παραγραφή για τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας όταν αυτά τελούνται σε βάρος ανηλίκου θα αρχίζει από την ενηλικίωσή του και για ένα έτος, εφόσον η πράξη είναι πλημμέλημα και για τρία έτη εφόσον η πράξη είναι κακούργημα.
- Το αδίκημα της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας και η προσβολή της γενετήσιας ευπρέπειας για τους ανηλίκους θα διώκεται πλέον αυτεπαγγέλτως.
- Η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, όταν τελείται σε χώρο εργασίας, κ.λπ. τιμωρείται πλέον μόνο με φυλάκιση (καταργήθηκε η δυνατότητα της εναλλακτικής καταδίκης με χρηματική ποινή) και διώκεται αυτεπάγγελτα.
- Το αδίκημα της αιμομιξίας επανέρχεται στην κακουργηματική μορφή του, από πλημμέλημα που ήταν.
- Το αδίκημα των γενετήσιων πράξεων με ανηλίκους ή ενώπιον τους, τιμωρείται πλέον μόνο ως κακούργημα.
- Η παλαιά διάταξη του άρθρου 310 παράγραφος 1 του Ποινικού Κώδικα για τη βαριά σωματική βλάβη επαναφέρεται.
- Αυστηροποιείται η διάταξη για τη σωματική βλάβη από αμέλεια και προστίθεται νέα διάταξη σύμφωνα με την οποία συνιστά επιβαρυντική περίσταση η τέλεση σωματικής βλάβης σε βάρος υπαλλήλου κατά την εκτέλεση της εργασίας.
- Επαναφέρεται η διάταξη για την απρόσφορη απόπειρα, η οποία είχε καταργηθεί με την αλλαγή του Ποινικού Κώδικα τον Ιούνιο του 2019.
- Υφ΄ όρων απόλυση από τις φυλακές
- Όπως αναφέρεται στις τροπολογίες, για την υφ΄ όρων απόλυση των καταδικασθέντων προβλέπεται:
- Σε περίπτωση πρόσκαιρης κάθειρξης για τα εγκλήματα του νόμου περί ναρκωτικών (διακεκριμένη μορφή), συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, τέλεση τρομοκρατικών πράξεων, εσχάτη προδοσία, ανθρωποκτονία, ληστεία, εκβίαση, βιασμό και όλα κατά της γενετήσιας ελευθερίας εγκλήματα, δίνεται η δυνατότητα για απόλυση υπό όρο μόνο αν έχουν εκτιθεί με ευεργετικό υπολογισμό τα 4/5 της ποινής.
- Την ίδια στιγμή για τα παραπάνω εγκλήματα, για τις περιπτώσεις καταδίκης σε ισόβια κάθειρξη, το κατώτατο όριο παραμονής στις φυλακές του καταδίκου αυξάνεται από τα 16 χρόνια (πραγματικής έκτισης) που ισχύει σήμερα στα 18 χρόνια.
- Ακόμη, απαγορεύεται η απόλυση με τον όρο της κατ’ οίκον έκτισης της ποινής με βραχιολάκι (ηλεκτρονική επιτήρηση) σε μείζονος ποινικής απαξίας αδικήματα, όπως είναι ναρκωτικά, ανθρωποκτονία, ληστεία, εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, κ.λπ.
- Επίσης, σύμφωνα με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις διευρύνεται το αξιόποινο για τις παραβάσεις σχετικά με την υιοθεσία, ενώ τιμωρείται τόσο εκείνος που δίνει το παιδί του σε υιοθεσία, όσο εκείνος που υιοθετεί και εκείνος που μεσολαβεί στην υιοθεσία αποκομίζοντας ο ίδιος ή προσπορίζοντας σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος.
- Τέλος, αυστηροποιείται το πλαίσιο των ποινών στα αδικήματα της κλοπής και της υπεξαίρεσης (στην πλημμεληματική τους μορφή), όπως αυστηροποιούνται οι διατάξεις για τα κοινώς επικίνδυνα εγκλήματα, δηλαδή για τον εμπρησμό, τον εμπρησμό δασών, την πλημμύρα, την έκρηξη κ.λπ.
Λίγα λόγια για τον Ποινικό Κώδικα
Ποινικός Κώδικας, ή Γενικός Ποινικός Νόμος, ή Π.Κ. (προφέρεται Πι-Κάπα), ονομάζεται η συλλογή κανόνων του Ποινικού Δικαίου κάθε χώρας που έχει κωδικοποιηθεί σ΄ ένα νομοθέτημα, που εκδίδουν και στη συνέχεια εφαρμόζουν τα αρμόδια κρατικά όργανα. Συνηθέστερα ο ποινικός κώδικας διαιρείται σε δύο μέρη, το γενικό και το ειδικό.
Στην Ελλάδα, Π.Κ. συντάχθηκε για πρώτη φορά από τα μέλη της Αντιβασιλείας του Όθωνα και συγκεκριμένα από τον Γεώργιο φον Μάουρερ, με βάση τον βαυαρικό κώδικα του 1813, όπως αυτός είχε στη συνέχεια τροποποιηθεί με νεότερα βαυαρικά νομοσχέδια των ετών 1822, 1827 και 1831.
Ο Κώδικας αυτός δημοσιεύτηκε στις 10 Ιανουαρίου του 1834 οπότε και άρχισε να εφαρμόζεται από τις 19 Απριλίου του 1834. Το κείμενο του νόμου αυτού δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως σε δύο γλώσσες, στην ελληνική και τη γερμανική. Μετά όμως από κάποιες αναγκαίες μεταφραστικές κυρίως διορθώσεις που έγιναν, εκδόθηκε νεότερο διάταγμα για επαναδημοσίευση μόνο του ελληνικού κειμένου δύο χρόνια μετά, στο ΦΕΚ στις 3 Νοεμβρίου του 1836 ως παράρτημα του προηγουμένου. Έκτοτε παρέμεινε σε ισχύ μόνο το ελληνικό κείμενο σύμφωνα με σχετικό διάταγμα.
Παρά ταύτα αν και ο ουσιαστικά γερμανικός αυτός νόμος υπήρξε σπουδαίο και λίαν πολύτιμο όργανο ειδικά επί των ερμηνειών της νομικής επιστήμης, δεν μπορούσε να λειτουργήσει επί των λεγομένων τότε «παραλλαγών». Έτσι ο νόμος αυτός υπέστη πολλές τροποποιήσεις με νεότερα διατάγματα φθάνοντας το 1910 στην ανάγκη έκδοσης νέου ανακαινισμένου ποινικού κώδικα που να περιέχει κωδικοποιημένα όλες τις τροποποιήσεις που στο μεταξύ είχαν πραγματοποιηθεί.
Έτσι το 1911 συνεστήθη ειδική τριμελής επιτροπή για το σκοπό αυτό που λόγω όμως συνεχών εμποδίων και κωλυμάτων το σχέδιο του νέου νόμου άρχισε να χαρακτηρίζεται «πέπλος της Πηνελόπης» όταν και εκδόθηκε τελικά 40 περίπου χρόνια μετά, το 1950, με την έκδοση του Νόμου 1492/ από 17-8-1950, όπου ουσιαστικά μέχρι τότε ίσχυε ο από του 1836 Π.Κ..
Τέλος με την έκδοση του ΠΔ.283/1985 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α-106/1985 τέθηκε σε ισχύ η μεταγλωττισμένη μορφή του στη δημοτική. Το περιεχόμενο του Ποινικού Κώδικα κατανέμεται σε δύο μέρη, το μεν πρώτο είναι το Γενικό (διατάξεις περί ευθύνης, ποινών, κλπ. που αφορούν τα αδικήματα γενικά), το δε δεύτερο το Ειδικό μέρος (τα συγκεκριμένα αδικήματα με τις αντίστοιχες ποινές).
Αυτών ακολουθούν οι λεγόμενες "μεταβατικές διατάξεις". Στον Π.Κ. δεν περιλαμβάνονται οι Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι επειδή αφορούν ιδιαίτερες περιπτώσεις που δεν εμπίπτουν στη βάση του πάγιου και ευρύτερου χαρακτήρα της κοινωνικής ζωής. Την 1-7-2019 τέθηκε σε ισχύ ο νέος Κώδικας μετά από πολύχρονη επεξεργασία από επιτροπή νομικών (νόμος 4619 του 2019).