Η βιταμίνη B12 και η τεράστια σημασία της - Ποια τρόφιμα την αυξάνουν;
Η μεγαλύτερη και πιο δομικά περίπλοκη βιταμίνη
Η βιταμίνη Β12, που ονομάζεται επίσης κοβαλαμίνη, είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη που εμπλέκεται στο μεταβολισμό κάθε κυττάρου του ανθρώπινου σώματος.
Είναι ιδιαίτερα σημαντική στην φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος μέσω του ρόλου του στη σύνθεση της μυελίνης και στην ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο μυελό των οστών. Παράλληλα, δείτε ποιες τροφές περιέχουν την βιταμίνη της αντιγήρανσης.
Η βιταμίνη Β12, μία από τις οκτώ υδατοδιαλυτές βιταμίνες του συμπλέγματος Β, είναι η μεγαλύτερη και πιο δομικά περίπλοκη βιταμίνη. Υπάρχει σα σύμπλεγμα στις ζωικές πρωτεΐνες και η βασική της πηγή είναι οι μικροοργανισμοί του εντερικού συστήματος των χορτοφάγων ζώων.
Οι περισσότεροι άνθρωποι στις ανεπτυγμένες χώρες λαμβάνουν αρκετή βιταμίνη Β12 από την κατανάλωση ζωικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του κρέατος, του γάλακτος, των αυγών και των ψαριών. Υπάρχουν επίσης τρόφιμα που είναι εμπλουτισμένα με βιταμίνη Β12. Τα συμπληρώματα βιταμίνης Β12 διατίθενται σε δισκία είτε μεμονωμένου παράγοντα ή πολυβιταμίνης ενώ τα φαρμακευτικά σκευάσματα μπορούν να χορηγηθούν με ενδομυϊκή ένεση.
Ανεπάρκεια σε Β12
Η πιο συνηθισμένη αιτία ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 στις αναπτυγμένες χώρες είναι η διαταραχή της απορρόφησης, λόγω απώλειας του γαστρικού ενδογενούς παράγοντα, ο οποίος πρέπει να δεσμευτεί με την τροφική πηγή Β12 για να λάβει χώρα η απορρόφηση. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται κακοήθης αναιμία. Η διατροφική ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 είναι πολύ σπάνια στις αναπτυγμένες χώρες λόγω της επάρκειας της σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης αλλά και στη ύπαρξη πολλών εμπλουτισμένων με βιταμίνη Β12 τροφίμων.
Η μειωμένη πρόσληψη της βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει σοβαρή και μη αναστρέψιμη βλάβη, ειδικά στον εγκέφαλο και στο νευρικό σύστημα . Σε επίπεδα μόνο ελαφρώς χαμηλότερα από τα φυσιολογικά, μπορεί να παρατηρηθεί, μεταξύ άλλων, μια σειρά από συμπτώματα όπως κόπωση, λήθαργος, κατάθλιψη, κακή μνήμη, δύσπνοια, πονοκέφαλοι και χλωμό δέρμα, ειδικά σε ηλικιωμένους (άνω των 60 ετών) οι οποίοι παράγουν λιγότερο γαστρικό οξύ στο στομάχι καθώς μεγαλώνουν, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα ανεπάρκειας Β12. Η έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπτώματα μανίας και ψύχωσης.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 προκαλείται συνήθως από χαμηλή πρόσληψη, αλλά μπορεί επίσης να προέλθει από δυσαπορρόφηση, από εντερικές διαταραχές, χαμηλή παρουσία δεσμευτικών πρωτεϊνών και χρήση ορισμένων φαρμάκων. Η βιταμίνη Β12 είναι σπάνια στα προϊόντα φυτικής προέλευσης, έτσι οι χορτοφάγοι είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Τα βρέφη επίσης διατρέχουν κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 αν γεννηθούν από μητέρες που είναι χορτοφάγοι. Οι ηλικιωμένοι που η διατροφή τους είναι περιορισμένη σε κρέας ή ζωικά προϊόντα είναι επίσης ευάλωτοι. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 μπορεί να εμφανιστεί μεταξύ 40% και 80% του χορτοφαγικού πληθυσμού.
Ποιες τροφές αυξάνουν τη βιταμίνη Β12;
Η βιταμίνη Β12 (κοβαλαμίνη) βρίσκεται μόνο σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης (κρέας, ψάρι, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα). Επειδή σημαντικές ποσότητες βιταμίνης Β12 αποθηκεύονται στο σώμα (κυρίως στο ήπαρ), η ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 εμφανίζεται σταδιακά. Μόλις αφαιρεθεί η βιταμίνη Β12 από τη διατροφή, ανεπάρκεια αναπτύσσεται μέσα σε 4-6 μήνες σε βρέφη ή μέσα σε 1-2 χρόνια σε ενήλικες.
Όσοι δεν καταναλώνουν κρέας αλλά καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα ή αυγά διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης έλλειψης βιταμίνης Β12 σε ποσοστά 64% και 47% αντίστοιχα. Αντίθετα, οι αυστηρώς vegetarians που δεν καταναλώνουν ούτε γαλακτοκομικά προϊόντα ούτε αβγά διατρέχουν σοβαρότατο κίνδυνο να αναπτύξουν έλλειψη βιταμίνης Β12 σε ποσοστό άνω του 92%.Εάν είστε vegan, ενημερώστε τον γιατρό σας για να σας χορηγηθεί έγκαιρα συμπλήρωμα ή θεραπεία αποκατάστασης των επιπέδων της βιταμίνης Β12.
Εμπλουτισμός τροφών με φυλλικό οξύ
Υφίσταται διχογνωμία σχετικά με τον υποχρεωτικό εμπλουτισμό των τροφών (συνήθως αλεύρι, ψωμί) με φυλλικό οξύ (ονομάζεται και βιταμίνη Β9). Η Ευρωπαϊκή Ένωση (σε αντίθεση με τις ΗΠΑ) δεν έχει υιοθετήσει αυτήν την πρακτική διότι έχουν εκφρασθεί αντίθετες απόψεις από τους επιστήμονες. Παρόλα αυτά, ακόμα και στις ΗΠΑ όπου ο εμπλουτισμός των τροφών με φυλλικό οξύ είναι υποχρεωτικός, το Ινστιτούτο Εσωτερικής Παθολογίας αναφέρει ότι η μέγιστη ημερήσια πρόσληψη φυλλικού οξέος δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 1.000 μg, κάτι που είναι δύσκολο να ελεγχθεί μέσω της κατανάλωσης των τροφών από τον γενικό πληθυσμό. Μελέτες του Framingham Offspring Cohort έδειξαν ότι σε χώρες όπου επιβλήθηκε υποχρεωτικός εμπλουτισμός των τροφών με φυλλικό οξύ, η ημερήσια πρόσληψη υπερέβαινε σε πολλές περιπτώσεις τα συνιστώμενα 1.000 μg.
Τα ΥΠΕΡ του υποχρεωτικού εμπλουτισμού των τροφών με φυλλικό οξύ
- Πρόληψη ανωμαλιών νευρικού σωλήνα (εγκεφάλου, νωτιαίου μυελού) στα παιδιά
- Το φυλλικό οξύ που περιέχεται στα εμπλουτισμένα τρόφιμα είναι πολύ πιο σταθερό και έχει μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα από το φυλλικό οξύ που περιέχεται στα τρόφιμα που δεν είναι εμπλουτισμένα
- Τα υψηλότερα επίπεδα φυλλικού οξέος στο αίμα σχετίζονται με χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου και βελτίωση νοητικής λειτουργίας στους ηλικιωμένους, αν και δεν έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει αιτιοπαθογενετική σχέση μεταξύ αυτών των δύο (μελέτη παρατήρησης)
Τα ΚΑΤΑ του υποχρεωτικού εμπλουτισμού των τροφών με φυλλικό οξύ
Αναμφισβήτητα ο εμπλουτισμός των τροφών με φυλλικό οξύ στις ΗΠΑ έχει μειώσει κατά 20-60% τις ανωμαλίες στο νευρικό σωλήνα των παιδιών (πχ δισχιδής ράχη). Εντούτοις, εκφράζονται ανησυχίες ότι ο υποχρεωτικός εμπλουτισμός των τροφών αυξάνει τα επίπεδα του φυλλικού οξέος κατά πολύ περισσότερο από το φυσιολογικό στον γενικό πληθυσμό, κάτι που εγκυμονεί κινδύνους ειδικά για τους ηλικιωμένους.
- Τα αυξημένα επίπεδα του φυλλικού οξέος αυξάνουν τον κίνδυνο νευρολογικών επιπλοκών σε ασθενείς με έλλειψη βιταμίνης Β12 (μεγαλοβλαστική αναιμία), ειδικά στους ηλικιωμένους. Το 10% των ηλικιωμένων εμφανίζουν έλλειψη βιταμίνης Β12 (και 14-23% εμφανίζουν έλλειψη φυλλικού οξέος) που πολλές φορές είναι αδιάγνωστη, οπότε η έκθεσή τους στο φυλλικό οξύ των εμπλουτισμένων τροφών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης νευρολογικών παθήσεων και άνοιας.
- Η αποκατάσταση των επιπέδων φυλλικού οξέος μπορεί να καμουφλάρει (πρόσκαιρα) τα συμπτώματα επιδεινώνοντας τις νευρολογικές διαταραχές από την έλλειψη βιταμίνης Β12.
- Η λήψη υπερβολικής ποσότητας φυλλικού οξέος από τις εμπλουτισμένες τροφές μπορεί να προκαλέσει έλλειψη (ανεπάρκεια) της βιταμίνης Β12. Παιδιά στην Κολομβία όπου υπάρχει υποχρεωτικός εμπλουτισμός των τροφών με φυλλικό οξύ (και άρα υπερβολικά επίπεδά του στο αίμα) εμφάνισαν αναιμία από έλλειψη βιταμίνης Β12.
- Έγκυες γυναίκες στην Ινδία με αυξημένα επίπεδα φυλλικού οξέος γέννησαν παιδιά με αυξημένο λιπώδη ιστό και αντίσταση στην ινσουλίνη, ειδικά όταν συνυπήρχε χαμηλή βιταμίνη Β12.
Συνεπώς η όποια πολιτική υποχρεωτικού εμπλουτισμού των τροφών με φυλλικό οξύ, θα πρέπει να συνοδεύεται και από υποχρεωτικό εμπλουτισμό των τροφών με βιταμίνη Β12.
Aκολουθήστε μας στo Google News
